675648c2785e9a3
حکمت معاصر
علمی-پژوهشی
بررسی انتقادی تجرد حافظه در فلسفه‌ی صدرایی

مهدی اسدی

دوره 13، شماره 2 ، بهمن 1401، صفحه 1-33

https://doi.org/10.30465/cw.2023.42535.1931

چکیده
  می‌دانیم فلسفه‌ی صدرایی حافظه را مجرد و غیرمادی به‌شمار می‌آورد و از این جهت در برابر فلسفه‌های پیش از خود و نیز دانش‌های امروزی قرار می‌گیرد. در این نوشتار درصددیم به‌نوعی به داوری میان این دو دیدگاه مخالف بپردازیم. بدین منظور نخست به گزارش‌ ادله‌ی فلسفه‌ی صدرایی پیرامون تجرد حافظه می‌پردازیم – خواه در فلسفه‌ی خود صدرا ...  بیشتر

علمی-پژوهشی
رب‌النّوع انسانی یا حقیقت نفس ناطقه از دیدگاه افضل‌الدّین کاشانی

مریم اسدیان؛ الیاس نورایی

دوره 13، شماره 2 ، بهمن 1401، صفحه 35-61

https://doi.org/10.30465/cw.2023.43771.1959

چکیده
  افضل‌الدّین کاشانی از جمله فیلسوفانی است که بر سیاق حکمای اشراقی، به دو عالم جسمانی و روحانی قائل است و برای هر نوعی از انواع در این عالم جسمانی، یک صورت نوعی به‌عنوان کلّی مطلق در عالم نفسانی برمی‌شمارد. فلاسفۀ اسلامی - به‌ویژه اشراقیون –رب‌النّوع‌ انسانی را برابر می‌دانند با «عقل دهم» یا همان «روح‌القدس» (جبرئیل) ...  بیشتر

علمی-پژوهشی فلسفه
جستاری در مراتب ادراکی مسجد_مدرسه آقا بزرگ کاشان، براساس نظریه حرکت جوهری ملاصدرا

مهدی بنی‌اسدی باغمیرانی؛ سید بهشید حسینی؛ آزاده شاهچراغی

دوره 13، شماره 2 ، بهمن 1401، صفحه 63-87

https://doi.org/10.30465/cw.2023.39386.1860

چکیده
  مباحث معرفتی در معماری وام‌دار حرکت افراد در فضاست. ادراک با عنایت به مفهوم فلسفی حرکت و نظریه حرکت جوهری ملاصدرا، اشاره به دریافت تدریجی افراد از فضاهای معماری دارد. بر همین اساس، ادراک عمیق و جامع از فضاهای مسجد_مدرسه، بدون حرکت امکان‌پذیر نمی‌باشد(به دلیل تنوع حرکتی در قالب دو کاربری نیایشی و آموزشی). برای دست‌یابی به درکی عمیق ...  بیشتر

علمی-پژوهشی
مقایسه ماهوی هوش انسانی با هوش مصنوعی از منظر فلسفه اسلامی با تاکید بر حکمت متعالیه ملاصدرا، راهگشایی در فهم جایگاه عقول برتر

فهیمه شریعتی؛ محمدرضا اکبرزاده توتونچی

دوره 13، شماره 2 ، بهمن 1401، صفحه 89-117

https://doi.org/10.30465/cw.2023.32287.1743

چکیده
  هوشمندی طیفی وسیع دارد که می توان درجات هوشمندی را بر اساس هوشمندی های اولیه و ثانویه تقسیم کرد. بررسی واژه هوش با الفاظ متنوع تقریبا مترادف در حکمت متعالیه از جمله عقل، علم، حکمت و ....نشان می دهد هوشمندی انسان نیز وابسته به هوشمندی بالاتری است بطوریکه کسب علم و فهم معانی و علوم بواسطه فیض رسانی عقل فعال است و در نتیجه ثانوی می باشد. ...  بیشتر

علمی-پژوهشی
تحلیل انتقادی ادلۀ اثبات صورت نوعیه

مهدی عظیمی؛ جواد صوفی

دوره 13، شماره 2 ، بهمن 1401، صفحه 119-139

https://doi.org/10.30465/cw.2022.40245.1878

چکیده
  مشائیان بجز ماده و صورت جسمیه، صورت نوعیه را نیز برای اجسام اثبات می کنند اما سهروردی با رد دلائلشان، وجود آن را نمی پذیرد، ملاصدرا به دفاع از مشاء پرداخته و اشکالات سهروردی را جواب می دهد. این مقاله، با تحلیل و نقد استدلالهای هر سه گروه به این نتیجه رسیده که دلائل مذکور برای اثبات صورت نوعیه کافی نیستند زیرا همه، برهان إنی هستند که ...  بیشتر

علمی-پژوهشی فلسفه
بازخوانی نظریۀ «علم اشراقی حضوری» در فرایند ابصار از نظر سهروردی

مریم طهماسبی؛ سید عباس ذهبی؛ احمد بهشتی

دوره 13، شماره 2 ، بهمن 1401، صفحه 141-164

https://doi.org/10.30465/cw.2023.42174.1919

چکیده
  شهاب الدین سهروردی (587-549) فیلسوف اشراقی در تبیین آراء معرفتی خود دیدگاه جدیدی مشهور به «اضافۀ اشراقیه» را طرح کرده است و‌ از این رهگذر حصول بسیاری از ادراکات از جمله ابصار را به علم اشراقی حضوری می‌داند. پژوهش حاضر از منظری متفاوت به بازخوانی علم حضوری اشراقی وی در مرتبۀ ابصار می‌پردازد و مسئله: ماهیت علم حضوری در فرایند ابصار ...  بیشتر

علمی-پژوهشی
قرآن کریم و چگونگی ارتباط جهان کثرت با جهان وحدت در نظام هستی شناسی عرفانی

محمد اسماعیل عبداللهی

دوره 13، شماره 2 ، بهمن 1401، صفحه 165-190

https://doi.org/10.30465/cw.2023.35724.1796

چکیده
  مساله «وجود شناسی» عموما و چگونگی تحقق جهان کثرت و رابطه آن با جهان وحدت خصوصا از بنیادی‌ترین مسائلی است که بر دیگر مباحث نظام هستی‌شناختی در فلسفه و عرفان اثر می‌گذارد. برخی رابطه جهان کثرت با جهان وحدت را از نوع وحدت سنخی وجود می‌دانند، برخی دیگر نیز وحدت حقه سریانی را مطرح می‌کنند و عده‌ای دیگر از جمله عارفان مسلمان، رابطه ...  بیشتر

علمی-پژوهشی
بررسی و نقد نظریه عقول از دیدگاه بانو امین

شبنم فرجی؛ حسین فلاحی اصل؛ فاطمه احمدی

دوره 13، شماره 2 ، بهمن 1401، صفحه 191-217

https://doi.org/10.30465/cw.2023.41372.1902

چکیده
  بانو امین که مشرب صدرایی دارد، در مواضعی مانند تقسیم‌بندی قوای نفس انسان، نظریه عقول و... تفاوت‌هایی با پیشینیانش دارد. در «نظریه عقول»، او ضمن انتقاد به نظریات پیشین، «نظریه‌ی روح محمدی» را مطرح می‌کند. مسئله پژوهش حاضر بررسی نوع مواجهه او با نظریه عقول و ارزیابی نظریه روح محمدی است. بر اساس یافته‌های پژوهش، بانو امین ...  بیشتر

علمی-پژوهشی
مقایسه و ارزیابی دو تحریر از اختلاط حقیقیه و خارجیه نزد شمس الدین سمرقندی

اسدالله فلاحی

دوره 13، شماره 2 ، بهمن 1401، صفحه 219-244

https://doi.org/10.30465/cw.2022.43169.1944

چکیده
  شمس الدین سمرقندی کتابی دارد در منطق به نام قسطاس الأفکار و شرحی بر آن نگاشته است به نام شرح القسطاس فی المنطق. نسخه‌های خطی هر کدام از این دو اثر در مبحث قضایای حقیقیه و خارجیه دو تحریر دارند که به نظر می‌رسد ناشی از تغییر آرای منطقی سمرقندی دربارة قضایای خارجیه، حقیقیه و ذهنیه است. در تحریر اول این دو اثر، نسبت میان این قضایا در همة ...  بیشتر

علمی-پژوهشی
بررسی «موجود اوّل» و صفات او در فلسفة فارابی (با تمرکز بر آراء أهل المدینة الفاضلة و السیاسة المدنیّة)

لیلا کیانخواه

دوره 13، شماره 2 ، بهمن 1401، صفحه 245-275

https://doi.org/10.30465/cw.2022.42932.1938

چکیده
  یکی از مهم‌ترین مسائل فلسفة فارابی، بحث از خدا و صفات او و بررسی رابطة او با سایر موجودات است. فارابی خدا را مبدأ وجود همة موجودات می‌داند و او را «اوّل»، «موجود اوّل» و «سبب اوّل» می‌خواند. موجود اوّل در اندیشة فارابی نه تنها موجودی ا‌ست که سایر موجودات در وجود به او وابسته‌اند؛ بلکه موجودات تنها به جهت ارتباطی که ...  بیشتر

علمی-پژوهشی
نقد گفتمانی پاسخ‌های فلسفه‌ی اسلامی معاصر (علامه طباطبایی و شهید مطهری) به مسئله‌ی شر

زهرا یحیی‌پور؛ نعیمه پورمحمدی؛ مالک حسینی

دوره 13، شماره 2 ، بهمن 1401، صفحه 303-340

https://doi.org/10.30465/cw.2023.42436.1928

چکیده
  چکیدهمسئلۀ دیرپای شر، که خود شامل مجموعه‌ای از مسائل است، به طور کلی، به سه طریق تقریر شده است: 1. مسئلۀ منطقی شر (ناسازگاری منطقی وجود خدا و صفات او با وجود شر)؛ 2. مسئلۀ شاهدمحور شر (قرینه دانستن شر علیه معقولیت خداباوری)؛ 3. مسئلۀ اگزیستانسیال شر (ناسازگاری باورهای دینی با تجربۀ زیستۀ شخص). مهم‌ترین دفاعیه‌های فلسفۀ اسلامی معاصر، که ...  بیشتر

علمی-پژوهشی
بررسی کارکردهای عقلِ عملی در فرآیندِ صدورِ «عمل» در حکمت متعالیه

کرامت ورزدار؛ فاطمه کتابچی

دوره 13، شماره 2 ، بهمن 1401، صفحه 277-302

https://doi.org/10.30465/cw.2023.8634

چکیده
  چکیده: مسئله‌ی اصلیِ این پژوهش، روشن‌ساختنِ جایگاهِ عقلِ عملی در فرآیندِ صدورِ عمل، و هدفِ آن، کشفِ کارکردهای «عقلِ عملی» در این فرآیند، در حکمتِ متعالیه به روشِ توصیفی-تحلیلی است. بر اساسِ یافته‌های این پژوهش، صدرالمتألّهین بینِ «عمل» و «فعلِ ارادی» تمایز قائل می‌شود. از نظرِ وی «عمل» فعلی است که محصولِ اراده‌ی ...  بیشتر