675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته فلسفه و کلام اسلامی،دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 گروه فلسفه، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

3 گروه آموزشی فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

شهاب الدین سهروردی (587-549) فیلسوف اشراقی در تبیین آراء معرفتی خود دیدگاه جدیدی مشهور به «اضافۀ اشراقیه» را طرح کرده است و‌ از این رهگذر حصول بسیاری از ادراکات از جمله ابصار را به علم اشراقی حضوری می‌داند. پژوهش حاضر از منظری متفاوت به بازخوانی علم حضوری اشراقی وی در مرتبۀ ابصار می‌پردازد و مسئله: ماهیت علم حضوری در فرایند ابصار از نظر سهروردی است. پرسش این است که آیا وی در مرحله ابصار و نیز دیگر مراتب ادراک معنای واحدی از علم حضوری در نظر داشته است یا خیر؟ در مرحلۀ بعد با توجه به الگوی معرفتی سهروردی، می‌توان او را در دسته فیلسوفان پدیدارشناس قلمداد کرد؟ در نگارش مقاله حاضر روش: مطالعات کتابخانه ای، گردآوری اطلاعات و تحلیل و توصیف داده‌ها است. بنابر مطالعات انجام شده یافته های پژوهش: این است که اولاً مقصود سهروردی از علم اشراقی حضوری در بحث ابصار معنای رایج و مصطلح آن که قسیم علم حصولی است نمی تواند باشد بلکه در معنایی متفاوت از دیگر مراتب ادراک به کار رفته است و بنابراین تنها یک اشتراک لفظ است که این ادعا از دو جنبۀ سلبی و ایجابی بررسی شده است. ثانیاً الگوی معرفت شناسی او در مبحث ابصار پدیدارشناسانه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Re-reading the theory «Illuminationist Knowledge» from Suhrawardi,s point of view

نویسندگان [English]

  • Maryam Tahmasebi 1
  • Abbas Zahabi 2
  • Ahmad Beheshti 3

1 PhD Student in Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

2 Department of philasophy, Faculty of Law, Theology, and political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran

3 Department of Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology , University of Tehran,, Tehran, Iran

چکیده [English]

Shihab al-Din yahya Suhrawardi, illuminationist philosopher, explaining his epistemological views, proposed a new point of view that known as illuminationist relation and in this way he considers the acquisition of many perceptions, including vision, of through of intuitive knowledge.The present research focuses on the nature of knowledge by presence and its role in the problem of “vision.” It considers the following key question: Does Suhrawardī mean the same thing by “knowledge by presence” in all degrees of perception from the most primitive external levels—that is, vision—to the deeper levels? Then, given his epistemic model, can we treat him as a phenomenologist? The present article considers the nature of knowledge by presence in the process of vision according to Suhrawardī and presents a different approach to it. By reference to Suhrawardī’s discussion of issues of vision and a conceptual clarification of “presence,” we show that Suhrawardī could not have used the term “knowledge by presence” in the case of vision in its common sense as opposed to “knowledge by acquisition” (al-ʿilm al-ḥuṣūlī). Instead, this is a different notion, and thus the term is equivocally used in his work. Moreover, we argue that his epistemological model for vision is phenomenological. The method of research in the present article is qualitative and analytic

کلیدواژه‌ها [English]

  • Illuminationist Knowledge
  • Intuitive Knowledge
  • ‌Illuminationist relation
  • Definition
  • Sight
  • Suhrawardi
ابن سینا، حسین بن عبدالله. (1404ق)، التعلیقات، به تحقیق عبدالرحمن بدوی، بیروت: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن کمونه، سعد بن منصور. (­1387)، شرح التلویحات اللوحیه و العرشیه، به تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
- حسین زاده، محمد. (1396ش)، جستاری فراگیر در ژرفای معرفت شناسی، قم: بوستان کتاب، چاپ اول.
- سید مرتضی حسینی شاهرودی و زهره سلحشور سفیدسنگی، (1393)، «علم حضوری از دیدگاه سهروردی و ملاصدرا»، فصل نامۀ علمی – پژوهشی حکمت صدرایی، س2، ش2.
- حفنی، عبدالمنعم. (1992م)، المعجم الفلسفی، قاهره: مکتبۀ مدبولی.
- ذهبی، عباس (1393)، «بازخوانی اصالت ماهیت از نظر سهروردی»، سهروردی پژوهی: مجموعه مقالات در معرفی آراء، احوال وآثار سهروردی، جمعی از نویسندگان، به کوشش علی اوجبی، تهران: خانه کتاب.
- سهروردی، شهاب­الدین. (1375ش)، التلویحات اللوحیۀ العرشیۀ، مجموعه مصنفات، به تصحیح و مقدمه هانری کربن و سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، جلد اول، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم.
- _____، المشارع و المطارحات، مجموعه مصنفات، به تصحیح و مقدمه هانری کربن و سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، جلد اول، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم.
- _____، حکمۀالاشراق، مجموعه مصنفات، به تصحیح و مقدمه هانری کربن و سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، جلد دوم، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم.
- _____، اللمحات، مجموعه مصنفات، به تصحصح و مقدمه هانری کربن و سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، جلد چهارم، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم.
- شهزوری، شمس­الدین. (1372­ش)، شرح حکمۀالاشراق، مقدمه و تحقیق از حسین ضیائی تربتی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول.
- صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم. (1981م)، الحکمۀالمتعالیه فی اسفار العقلیۀ الاربعه، جلد سوم، بیروت: دار احیاءالتراث، چاپ سوم.
- صلیبا، جمیل. (1414ق)، المعجم الفلسفی، بیروت: الشرکۀ العالمیۀ للکتاب.
- عباس زاده، مهدی. (1391)، «اشراق و کارکرد معرفتی آن در تفکر سهروردی»، فصل نامۀ علمی– پژوهشی ذهن، ش52.
- فارابی، ابونصر. (1405ق)، الجمع بین الرأی الحکیمین، مقدمه و تعلیق از دکتر البیر نصری نادر، تهران: الزهرا، چاپ دوم.
- قطب الدین شیرازی، (­1383­ش)، شرح حکمۀالاشراق، به اهتمام عبدالله نورانی و مهدی محقق، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول.
- مطهری، مرتضی. (1389ش)، مجموعه آثار، جلد پنچم، تهران: صدرا.
- سید محمد حسین نقیبی و عبدالله نصری (1398)، «علم حضوری مؤثر در ادراک حسی و لوازم معرفت شناختی آن از دیدگاه حکمت متعالیه»، دو فصل نامۀ علمی– پژوهشی حکمت معاصر، س10، ش2.
- یزدان پناه، سید یدالله. (1389ش)، حکمت اشراق گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهاب الدین سهروردی، تحقیق و نگارش از مهدی علی پور، جلد اول، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول.