675648c2785e9a3
حکمت معاصر
علمی-پژوهشی
اصالت ماهیت و عینیت وجود از دیدگاه ملا‌رجبعلی تبریزی

جبار امینی؛ محمد سعیدی‌مهر

دوره 6، شماره 3 ، مهر 1394، صفحه 1-18

چکیده
  ملا‌رجبعلی تبریزی از فیلسوفان دورة صفوی و معاصر صدرالمتألهین فیلسوف بزرگ جهان اسلام است. با وجود این‌که تبریزی معاصر ملاصدراست به‌شدت با اصالت وجود مخالفت می‌کند و به اثبات اصالت ماهیت می‌پردازد. او در عین حال وجود را امری خارجی و فرع بر ماهیت می‌داند. به‌نظر می‌رسد این دیدگاه متأثر از تعریف وی از ماهیت و وجود و رابطة آن دو در ...  بیشتر

علمی-پژوهشی
مقایسة دیدگاه افلوطین و ملاصدرا دربارة ویژگی‌های نفس

فروغ‌السادات رحیم‌پور؛ محمد نصر اصفهانی

دوره 6، شماره 3 ، مهر 1394، صفحه 19-50

چکیده
  موارد تشابه بسیاری بین دیدگاه‌های فلسفی افلوطین و ملاصدرا وجود دارد؛ یکی از این موارد مباحث نفس است. هدف ما در این تحقیق بررسی میزان اشتراک دیدگاه این دو فیلسوف بزرگ در خصوص احوال نفس در سه مقطع نفس قبل از بدن، با بدن، و بعد از بدن است که با شیوة توصیفی ـ ‌‌تحلیلی انجام می‌شود. در اولین مقطع هر دو فیلسوف با اختلافی اندک به وجود نفسِ ...  بیشتر

علمی-پژوهشی
تحلیل «وجود» کانتی از منظر حکمت متعالیه

روح‌الله کریمی

دوره 6، شماره 3 ، مهر 1394، صفحه 51-74

چکیده
  هدف اصلی این پژوهش تحلیل «وجود» نزد کانت با کمک‌گرفتن از دیدگاه ولف، هیوم، و فلاسفۀ اسلامی دربارۀ وجود است. با توجه به این‌که کانت در نقد عقل محض در دو موضع به تحلیل «وجود» می‌پردازد، ابتدا در بخش تحلیل استعلایی در مبحث «مقولات محض فاهمه»، به‌منزلۀ یکی از مقولاتِ وجهه‌نظر «جهت»، و دیگربار در بخش دیالکتیک استعلایی ...  بیشتر

علمی-پژوهشی
بررسی تطبیقی دیدگاه علامه طباطبایی و ویلیام کریگ در باب مسئلة «تقدیرگرایی الاهیاتی»

عبدالرسول کشفی؛ متین طایفه رستمی

دوره 6، شماره 3 ، مهر 1394، صفحه 75-100

چکیده
  در برابر «تقدیرگرایان کلامی»، که معتقدند علم پیشین الاهی با ارادة آزاد انسان در تعارض است، «سازگارگرایان» بر این باورند که علم پیشین خداوند با ارادة آزاد انسان سازگار است. «علامه طباطبایی» و «ویلیام کریگ» به گروه اخیر تعلق دارند و برای حل این مسئله راه‌حل ارائه می‌دهند. در این مقاله به بررسی تطبیقی «نظریة ...  بیشتر

علمی-پژوهشی
بررسی و نقد تاریخ‌گرایی و ساختارگرایی در اندیشۀ محمدعابد ‌جابری

فرامرز میرزازاده احمدبیگلو

دوره 6، شماره 3 ، مهر 1394، صفحه 101-120

چکیده
  محمدعابد ‌جابری برای یافتن راه‌کاری به‌منظور برون‌رفت از فضای فکری مسدود عربی ـ اسلامی به تحلیل «سنت» و «گذشتة» آن روی‌ آورد و با نگرشی تاریخی و ساختارمند و در چهارچوب عقلانیت انتقادی سه نظام فکری بیانی، عرفانی، و برهانی را در ساختار آن تشخیص داد. روش‌شناسی تاریخ‌گرایانه و ساختارگرایانه به فکر وی سمت و سویی داده است ...  بیشتر

علمی-پژوهشی
نظام فکری علامه طباطبایی: عقل‌گرایی اعتدالی و ایمان‌ورزی خردمندانه

عصمت همتی؛ مهدی دهباشی

دوره 6، شماره 3 ، مهر 1394، صفحه 121-141

چکیده
  علامه طباطبایی (1281- 1360 ش) اولین متفکر دوران معاصر است که به بحث‌های معرفت‌شناسی پرداخته است. او در کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم به شبهات مکاتب سوفسطایی، شکاکیت، و تجربه‌گرایی افراطی در عدم اعتماد به عقل در دریافت حقیقت پاسخ داده است و فلسفة اسلامی را نظام رئالیستی مبتنی بر عقل‌گرایی معرفی می‌کند. وی هم‌چنین به نقش بی‌بدیل عقل در ...  بیشتر