675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم سیاسی/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام

چکیده

محمدعابد ‌جابری برای یافتن راه‌کاری به‌منظور برون‌رفت از فضای فکری مسدود عربی ـ اسلامی به تحلیل «سنت» و «گذشتة» آن روی‌ آورد و با نگرشی تاریخی و ساختارمند و در چهارچوب عقلانیت انتقادی سه نظام فکری بیانی، عرفانی، و برهانی را در ساختار آن تشخیص داد. روش‌شناسی تاریخ‌گرایانه و ساختارگرایانه به فکر وی سمت و سویی داده است که ضمن ساختارشکنی در تحلیل فضای فکری عربی ـ اسلامی، ساختارهایی را نیز بر آن تحمیل می‌کند. در این مقاله پس از بررسی روش و تفکر جابری، به این نتیجه رسیده‌ایم که تاریخ‌گرایی و ساختارگرایی تفکر جابری به این منجر شده است که نگرش وی برای رسیدن به مطلوب خود ایدئولوژیک باشد؛ ایدئولوژی‌ای که از علم‌گرایی مدرن، تاریخ‌گرایی، و ساختارگرایی نگرش وی نشئت می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Historicity and Structuralism in Jaberi's Thoughts; Review and Critique

نویسنده [English]

  • faramarz mirzade ahmad biglou

.

چکیده [English]

 
Finding a solution to get out of Arab-Islamic blocked thinking area, Muhammad Abid Jaberi has resorted to analyzing Arab-Islamic ‘tradition’ and its past. He has recognized three thought systems i.e. explication, illumination, and demonstrative episteme, with a historical and structural view, and in a critical rationality framework. Historicity and structural methodology have leaded him to deconstruct Arab-Islamic thinking area, and at the same time impose some structures to it. Reviewing Jaberi’s system of thought, this article concludes that, because of its historicity and structuralism, Jaberi’s thought have to be ideological to acquire its desirable goal; an ideology which is resulted from modern scientism, historicity and structuralism in Jaberi’s view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Arab-Islamic culture
  • historicity
  • Structuralism
  • explication
  • Illumination
  • demonstrative reason
  • ideology and epistemology
ابن‌رشد، ابوالولید (1358). فصل المقال فی ما بین الحکمه و الشریعه من الاتصال، ترجمة سیدجعفر سبحانی، تهران: انجمن فلسفة ایران.
بن‌عدی، یوسف (1389). «قرآن در گفتمان جابری و ابوزید»، ترجمة علی علی‌محمدی، کتاب ماه دین، ش 155.
جابری، محمدعابد (1376). «دانش فقه؛ بنیاد روش‌شناختی عقل عربی ـ اسلامی»، ترجمة مهدی خلجی، نقد و نظر، س 3، ش 12.
جابری، محمدعابد (1376-1377). «بازگشت به اخلاق»، نقد و نظر، ترجمة حسین محبوب، س 4، ش 13- 14.
جابری، محمدعابد (1379). «تبیین ساختار عقل عربی در گفت‌وگو با محمدعابد الجابری»، نقد و نظر، ش 23 و 24.
جابری، محمدعابد (1387). ما و میراث فلسفی ما، ترجمة سیدمحمد آل مهدی، تهران: نشر ثالث.
جابری، محمدعابد (1389). نقد عقل عربی؛ تکوین عقل عربی، ترجمة سیدمحمد آل مهدی، تهران: نسل آفتاب.
جابری، محمدعابد (1391). خوانشی نوین از فلسفة مغرب و اندلس، ترجمة سیدمحمد آل مهدی، تهران: نشر ثالث.
جابری، محمدعابد (1392). خوانشی نوین از زندگی و فلسفة ابن‌رشد، ترجمة سیدمحمد آل مهدی، تهران: نسل آفتاب.
جابری، محمدعابد (1986). نحن و تراث، بیروت: الدار البیضاء، المرکز الثقالی العربی.
جابری، محمدعابد (1996). بنیه العقل العربی، بیروت: مرکز الدراسات الوحده العربیه.
جابری، محمدعابد (2002). العقل السیاسی العربی، بیروت: مرکز الدراسات الوحده العربیه.
جابری، محمدعابد (2006). مدخل الی القرآن الکریم، بیروت: مرکز الدراسات الوحده العربیه.
عبدی، حسن (1390). «تبیین و بررسی روش‌شناسی عابد الجابری در علوم اجتماعی»، پژوهش، س 3، ش 2.
علی‌محمدی، علی (1387). «فهم القرآن الحکیم، التفسیر الواضح حسب ترتیب النزول»، کتاب ماه دین، ش 132.
الفاخوری، حنا و خلیل الجر (1377). تاریخ فلسفه در جهان اسلام، ترجمة عبدالمحمد آیتی، تهران: علمی و فرهنگی.
فیرحی، داود (1383). «روش‌شناسی اندیشة سیاسی ابن‌رشد»، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، ش 63.
فیرحی، داود (1386). «درآمدی بر روش‌شناسی اندیشة سیاسی در دورة میانة تمدن اسلامی»، فصل‌نامة سیاست، س 37، ش 1.
قادری، حاتم (1385). اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران، تهران: سمت.
کرمی، محمدتقی (1379). بررسی آرا و اندیشه‌های محمدعابد جابری، تهران: مرکز مطالعات فرهنگی بین‌المللی.
محسن، نجاح (1385). اندیشة سیاسی معتزله، ترجمة باقر صدری‌نیا، تهران: علمی و فرهنگی.
مسعودی، جهانگیر و هوشنگ استادی (1389). «نقد عقل عربی ـ ‌اسلامی در دیدگاه‌های جابری و ارکون»، پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی، س 11، ش 2.
مهدوی‌راد، محمدعلی و دیگران (1391). «قصه‌های قرآن در نگاه عابد الجابری»، آموزه‌های قرآنی، ش 15.
وصفی، محمدرضا (1387). نومعتزلیان، تهران: نگاه معاصر.
هولاب، رابرت (1378). یورگن هابرماس: نقد در حوزة عمومی، ترجمة حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
 
Daifallah, Yasmeen (2012). ‘Political Subjectivity in Contemporary Arab Thought: The Political Theory of Abdullah Laroui, Hassan Hanafi and Mohmen Abed Al Jabiri’, Available at: http://www.escholarship.org/help-copyright.html#reuse.