چکیده سخن‌گفتن از نسبت بین نظریة حرکت جوهری ملاصدرا که بحثی هستی‌شناختی است و منطق ترجمه که از معناشناسی بحث می‌کند در‌ظاهر قیاسی مع‌الفارق است. اما اگر مراد از ترجمه بیان مراد ماتن (مؤلف) باشد که عملاً درکی فراتر از متن صرف است، در این صورت می‌توان برای نظریة ملاصدرا در این خصوص وجهی قائل شد. این مقاله، با تمسک به نظریة حرکت جوهری ملاصدرا، کشش معنا در امتداد زمان و مکان را با مفهوم حرکت بررسی می‌کند. برداشت مترجم، به مثابة یک مفسر و یا خواننده، از متن که با قوه و فعلیت درآمیخته است، در امتداد زمان سیر می‌کند و در لایه‌های وجودی متن جریان می‌یابد. در‌واقع، این برداشت‌ها در فرآیند ترجمه و بازترجمه از یک متن واحد به فعلیت بیش‌تر می‌رسند و کامل‌تر می‌شوند. گزارة اخیر فرضیة اصلی ما را تشکیل می‌دهد که در آن حرکت در مؤلفه‌های موجود در فرآیند ترجمه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

چکیده در تفکر ملاصدرا و ابن‌عربی، از سه جنبة هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی، می‌توان به اثبات وحدت وجود پرداخت، و می‌توان گفت این سه به نوعی در هم آمیخته‌اند. روح افکار ابن‌عربی، چیزی جز وحدت وجود نیست. وحدت وجودی که، مبنای آن، واقع‌گرایی، یا همان اصالت وجود مبتنی بر کشف، شهود و تجربه است. ملاصدرا نیز، با طرح اصالت وجود، راه را، برای وحدت موجودات عالم، باز کرد، و ما سوی الله را، چیزی جز شعاع‌ها و پرتوهای نور حقیقی، و حقیقت وجود (ذات لایزال الهی) نمی‌داند‌. آن‌چه اصیل و یگانه است، همان هستی و ذات خداوند است‌. او، در عین پیروی و دفاع از دیدگاه ابن‌عربی در وحدت وجود، بر خلاف وی، که روش عقلی را در الهیات، نه کافی می‌داند و نه لازم، تلاش‌هایی برای عقلانی‌کردن آن‌چه ورای طور عقل است را، برای فهم عموم، انجام داده است‌. در این نوشتار، تلاش بر این است تا مبانی و سبک این دو حکیم و عارف الهی از سه جنبة مذکور، یعنی معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی، و انسان‌شناسی، در شکل‌گیری نظریة وحدت وجود، بررسی و مقایسه شود.

چکیده نقش علم و عمل در رسیدن انسان به کمال و سعادت حقیقی، ازجمله مباحث قابل تأمل است که در نظام فکری ملاصدرا جایگاه ویژه‌ای دارد. عبارات صدرالمتألهین، نشان می‌دهد که غایت آفرینش، وصول انسان به مرحلة کمال عقلانی و مرتبة عقل مستفاد است که اتحاد با عقل فعال را دربر ‌دارد و عقل عملی ممد و زمینه‌ساز آن است. در حالی که با تعمق در مجموعة نظام تفکر صدرایی و با نگرش به مبانی ایشان، به‌نظر می‌رسد این دو یک هویت واحده هستند که نفس انسان در حرکت جوهری، به طی مراحل آن‌ها، متناظر با یک‌دیگر می‌پردازد به گونه‌ای که‌ به تلازم و اتحاد معرفت و فضیلت می‌توان اذعان کرد. درمجموع، اهمیت و ارتباط دو سویة هر کدام از دو جنبه غیر قابل انکار است و هیچ‌یک به‌تنهایی قادر به ایصال انسان به سعادت حقیقی نیستند

چکیده شناخت واجب‌الوجود، جزو مسائل اساسی در الهیات باالمعنی الاخص است، به طوری که در زمرة مهم‌ترین اهداف فلسفه است و سعادت بزرگ فلسفه به‌شمار آمده است. این مطلب تحت عنوان «الحق ماهیته انیته» بیان می‌کند که حق‌تعالی، واجب‌الوجود، انیت محض و محقق محض است (انیت یعنی وجود و تحقق). یعنی ذات او حتی در ذهن هم قابل تحلیل به تحقیق موجودِ وجود نیست بلکه او تحقق وجود محض است. دربارة این مسئله دو دیدگاه عمده وجود دارد: دیدگاه اول، فخر رازی که معتقد است واجب‌الوجود ماهیت دارد و عروض وجودش بر ماهیت او، عروض خارجی است؛ دیدگاه دوم، پاسخ ملاصدرا که معتقد است واجب‌الوجود ماهیت بالمعنی الاخص ندارد. طرف‌داران هر کدام از این دو دیدگاه، به دلایلی تمسک جسته‌اند با این حال دلایل فخر رازی برای اثبات ماهیت‌داری واجب‌الوجود و نیز غالب دلایل فلاسفه برای اثبات ماهیت‌نداشتن واجب‌الوجود تمام نیست؛ از این رو لازم است دو تفسیر ماهیت بالمعنی الاخص تفصیل داده شوند؛ به این صورت که ماهیت باالمعنی الاخص با تفسیر حد وجود، برای واجب‌الوجود ثابت نیست، لکن با تفسیر حکایت وجود، برای واجب‌الوجود ثابت است. آن‌چه در این نوشتار می‌آید تبیین و تحلیل این مسئله از دیدگاه فخر رازی و نیز دیدگاه ملاصدرا و فلاسفه، همراه بررسی دلایل هر کدام است.

چکیده هدف اصلی این پژوهش، که با رویکرد کیفی و با روش توصیفی ـ استنتاجی صورت گرفته است، این است که مبانی ادراک و اقسام آن از منظر ابن‌سینا و پیامدهای تربیتی آن را بازشناسی کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در فلسفة ابن‌سینا نفس جایگاه والایی دارد و مبنای ادراک شناخته می‌شود. همچنین، بعد از بحث در باب ادراک و تعریف و معرفی انواع و مراتب آن، به دلالت‌های تربیتی به‌ویژه در بعد اهداف و روش با توجه به مبانی ادراک می‌پردازیم و خواهیم دیدکه طبق پژوهش حاضر، هدف نهایی در نظام تعلیم و تربیت سینوی رسیدن به سعادت «نزدیکی به خداوند» است ولی دست‌یافتن به چنین هدفی، نیازمند رسیدن به اهداف فرعی‌ای ‌چون رشد و تکامل قوای حسی، تخیلی، عقلی و در‌نهایت ادراکات شهودی است؛ لذا پژوهش حاضر به‌کارگیری فعال حواس، حفظ و به‌خاطر‌سپردن، جهت‌دهی تخیل و خلاقیت، سیر عقلانی، آموزش‌های جست‌وجوگرایانه و تقویت فکر و اندیشه، شهود یا مشاهدة حضوری و باطنی (حدس) و روش‌های تلفیقی را به عنوان روش تربیت معرفی می‌کند.

چکیده نظرات و مواضعی که در مورد ابن‌عربی به عنوان متفکری تأثیرگذار ابراز شده است، از امور شایان توجه در تاریخ فکر شیعی است. علی‌رغم جایگاه خاص وی نزد برخی حکما و عرفای شیعه، دیگرانی نیز بوده‌اند که با وی به مخالفت برخاسته و عقایدش را نقد و نفی کرده‌اند. نسبت معنوی میان تشیع و جنبه‌های حکمی عرفان اسلامی، همچنین اظهار محبت و علاقه‌ای که در تألیفات ابن‌عربی به ائمه و اولیای شیعی (ع) دیده می‌شود، می‌تواند به منزلة زمینه‌ای برای تمایل حکما و عرفای شیعه به مطالعه و شرح آثار وی تلقی شود. همچنین وی به علت اظهار عقاید وحدت وجودی و برخی عباراتی که دلالت بر تأکید وی بر اعتقاداتش به عنوان یک مسلمان سنی‌مذهب دارد، همواره مورد طعن و انتقاد قرار داشته است. نوشتار حاضر به گزارش برخی از این شیفتگی‌ها از سویی و انکارها از سوی دیگر می‌پردازد. بدین‌ترتیب پرسش اصلی که در این مقاله بدان پرداخته خواهد شد عبارت از این است که موضع اندیشوران شیعی در قبال ابن‌عربی چیست؟