نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، دانشگاه فردوسی مشهد، واحد بین‌الملل
2 استادیار فلسفة اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
در تفکر ملاصدرا و ابن‌عربی، از سه جنبة هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی، می‌توان به اثبات وحدت وجود پرداخت، و می‌توان گفت این سه به نوعی در هم آمیخته‌اند. روح افکار ابن‌عربی، چیزی جز وحدت وجود نیست. وحدت وجودی که، مبنای آن، واقع‌گرایی، یا همان اصالت وجود مبتنی بر کشف، شهود و تجربه است.
ملاصدرا نیز، با طرح اصالت وجود، راه را، برای وحدت موجودات عالم، باز کرد، و ما سوی الله را، چیزی جز شعاع‌ها و پرتوهای نور حقیقی، و حقیقت وجود (ذات لایزال الهی) نمی‌داند. آن‌چه اصیل و یگانه است، همان هستی و ذات خداوند است. او، در عین پیروی و دفاع از دیدگاه ابن‌عربی در وحدت وجود، بر خلاف وی، که روش عقلی را در الهیات، نه کافی می‌داند و نه لازم، تلاش‌هایی برای عقلانی‌کردن آن‌چه ورای طور عقل است را، برای فهم عموم، انجام داده است. در این نوشتار، تلاش بر این است تا مبانی و سبک این دو حکیم و عارف الهی از سه جنبة مذکور، یعنی معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی، و انسان‌شناسی، در شکل‌گیری نظریة وحدت وجود، بررسی و مقایسه شود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
MullaSadra and Ibn-e Arabi on Proving Pantheism;Evaluation and Comparing their Methods and Principles
نویسندگان [English]
- Aziz Jashan Nezhad 1
- Abbas Javareshkyan 2
چکیده [English]
In Mulla Sadra’s and Ibn-e Arabi’s thought, the unity of existence could be proved in ontological, epistemological and anthropological aspects and we can say that the three aspects are integrated, and are the faces of one thing. The gist of Ibn-e Arabi’s thought is nothing but pantheism; a kind of pantheism that is based on realism or the priority and originality of discovery, intuition, and experience.
Mulla Sadra also through priority of existence pave the way for the unity of creatures and considers creatures, except God, as the rays and the beams of true light or the reality of existence (eternal nature of God). Only the existence or the nature of God is original and unique. Sadra unlike Ibn-e Arabi, who thinks that the rational method in theology is neither sufficient nor necessary, has done efforts to rationalize what is beyond the mind, for public understanding. In this article, it is tried to review and compare the principles and styles of these two divine sages in the formation of the theory of pantheism, from three mentioned aspects, i.e. epistemology, ontology and anthropology.
کلیدواژه‌ها [English]
- Ibne-Arabi
- Mulla Sadra
- Pantheism
- Personal Unity
- Evolution
- Discovery and Witnesses
)