675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه فردوسی مشهد

2 کارشناسی ارشد فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در چارچوب نظریه­ی استعاره های مفهومی، استعاره ها بخش جدایی ناپذیری از نظریات و تئوری های علمی محسوب می گردند. بسیاری از مفاهیم انتزاعی و تئوری های حامل این مفاهیم بواسطه استعاره های مفهومی قابل فهم و تبیین شده اند. استعاره «دانستن به مثابه­ی دیدن» ریشه در تجارب مشترک انسانی دارد. این استعاره علاوه بر حضور در زبان روزمره و عرفی، به متون فلسفی و عرفانی نیز راه یافته است. ملاصدرا از این استعاره جهت توصیف و تبیین معرفت حضوری بهره برده است. در فرایند دیدن، سه عنصر قابل تفکیک است؛ بیننده، شی دیده شده و نسبت میان بیننده و شی دیده شده. هر کدام از این عناصر بواسطه استعاره های فرعی دیگری جهت تبیین معرفت حضوری بکار گرفته شده اند.  استعاره های «عالم به مثابه بیننده»، «معلوم به مثابه شی دیده شده» و «کیفیت علم به مثابه نسبت میان بیننده و شی دیده شده» در ذیل استعاره «دانستن به مثابه دیدن» قابل تعریف است. این استعاره ها تنها جنبه آموزشی و یا زیبایی شناختی ندارند بلکه بخش جدایی ناپذیری از تبیین نظریه معرفت در دستگاه فلسفی ملاصدرا محسوب می شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

“Knowing as Seeing” Metaphor in Mulla Sadra’s Philosophy

نویسندگان [English]

  • vahid khademzadeh 1
  • Fatemeh Kanaani 2

1 Assistant Professor, Ferdowsi University of Mashhad

2 M.Sc. Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

چکیده [English]

Introduction:
In the framework of the conceptual metaphor theory, abstract concepts are understood by conceptual metaphors so that by removing these metaphors, a large part of the meaning of these concepts is lost. Therefore, these metaphors don't have only an educational or aesthetic role but also our understanding and even our behavior are based on such metaphors. In this theory, metaphors are inseparable parts of scientific and philosophical theories.
The human mind and how it works has been one of the greatest philosophical and scientific mysteries in the history of thought. Various theories have been offered throughout history about the nature of the mind. In the context of conceptual metaphor theory, it can be said that these theories are based on various conceptual metaphors; Some of these metaphors have been universal and some have belonged to a particular culture and age. For example, "mind as a container" is a common metaphor among different ages and cultures. In the context of this metaphor, the mind has a definite boundary that distinguishes the mind world from the outside world. Metaphors such as "mind as machine" and "mind as computer" were considered in contemporary analytical philosophy. Each of these metaphors highlights only one aspect of the concept of mind and inevitably hides the others. The mind can not be reduced to any of these metaphors.
One of the functions of the mind is to acquire knowledge. Various metaphors have been proposed to describe this mind function. One of the most important of these metaphors is the "knowing as seeing" metaphor. This metaphor has roots in human common experience in the childhood period. So, this metaphor is accepted in different cultures and Languages. In addition to its existence in everyday and customary language, this metaphor has also found its way into philosophical and mystical texts.
One of the Muslim philosophical innovations is to introduce intuitive knowledge as one of the types of knowledge. Since intuitive knowledge is not available to ordinary people, the linguistic systems have not developed specific words and terms to describe such knowledge. This makes it impossible to describe and explain such knowledge literally. Therefore, Mulla Sadra has used conceptual metaphors to describe intuitive knowledge. One of the most important of these metaphors is the "knowing as seeing" metaphor. This metaphor has been developed in Sadra's system and many sub-metaphors have been formed under this metaphor.
In this study, the role of this metaphor in Sadra's philosophical system and its various dimensions are examined.
Methods and Materials
Words literally refer to one of the elements related to the act of seeing, which were discovered and extracted in Sadra's texts. Most of these words have been used to describe intuitive knowledge. Then, these words were categorized and the conceptual metaphors, associated with them, were introduced.
Results and discussion
In the act of seeing, three elements are distinguishable: seer, seeable, and relation between them. Each of the three elements is used to explain intuitive knowledge by other sub-metaphors; “Knower as Seer”, “Known as Seeable” and “Quality of Knowing as Relation between Seer and Seeable” metaphors are defined below the “Knowing as Seeing” metaphor. The “Knower as Seer” metaphor has the sub-metaphors of "the quality of the knower as the purity or pollution of the seer" and "ignorance as blindness". The “Quality of Knowing as Relation between Seer and Seeable” metaphor has the sub-metaphors of "obstacles to acquiring knowledge as obstacles to seeing", "intensity and weakness of knowledge as the seer's proximity, and remoteness from the seeable".
Conclusions
The "knowing as seeing" metaphor is an inseparable part of the theory of knowledge in Mulla Sadra's philosophy; In Sadra's thought, knowledge of the essence of God is not possible, and on the other hand, God is described as the light of lights, which is the most visible being. Mulla Sadra uses one of the conventional human experiences to reconcile these two propositions. In conventional human experience, the sun is the brightest object, but the intensity of light in the sun prevents man from seeing it directly. Mulla Sadra maps this conventional experience into the supernatural world and introduces the intensity of divine light as an obstacle to the intuitive observation of the divine essence.
In the popular view among Muslim philosophers, rational perception is the understanding of general concepts, but Mulla Sadra considered rational perception as the observation of beings who are present in the intellectual world. However, Mulla Sadra has used this conceptual metaphor to adapt his theory to the popular view. He introduces the distant observation of intellectual beings as the cause of the formation of general concepts in the human mind; because, in conventional human experience, distant observation is accompanied by ambiguity. This ambiguity causes the concept formed in the mind to be able to adapt to several instances.
Blindness due to light intensity and distant observation clearly shows the vital role of the "knowing as seeing" metaphor in Mulla Sadra's epistemological system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Sadra
  • Knowledge
  • seeing
  • conceptual metaphor
  • soul
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (۱۴۰۵). الشفاء (الطبیعیات). (ابراهیم مدکور، مصحح، سعید زاید، محقق). قم: کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره).
‏‫ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (۱۳۷۹). النجاة. (محمدتقی دانش‌پژوه، محقق). تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ.
اسعدی، حجت و عباس جوارشکیان (1397) «انحصار علم به علم حضوری نزد صدرالمتالهین»، پژوهش های عقلی نوین؛ (3)6، صص 9 تا 38
براتی، مرتضی. (۱۳۹۵). «بررسی استعاره‌ مفهومی نور در قرآن کریم با رویکرد شناختی» پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی، 3(23)، 39-59.
‏‫پناهی، نعمت الله. (۱۳۹۶). « استعاره مفهومی؛ الگوی ادراکی تجربه عرفانی در عقل سرخ سهروردی». کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی، 18(35)، 9-29.
سهروردی، یحیی بن حبش؛ و صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۹۲). حکمة الإشراق (تعلیقه ملا صدرا). (نجف قلی حبیبی و حسین ضیایی، مصححین). تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا
‏‫صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۶۸). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. قم: مکتبة المصطفوی.
‏‫صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۶۰). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
‏‫صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۷۸). المظاهر الإلهیة فی أسرار العلوم الکمالیة. (محمد خامنه‌ای، مصحح). تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
‏‫صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۶۶الف‌). تفسیر القرآن الکریم. (محمد خواجوی، مصحح). قم: بیدار.
‏‫صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۶۶ب‌). شرح أصول الکافی. (محمد بن یعقوب کلینی، محمد خواجوی، مصحح). تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
‏‫صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۶۳الف). مفاتیح الغیب. (محمد خواجوی و علی بن جمشید نوری، مصححین). تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۶۳ب). المشاعر. تهران: طهوری.
‏‫صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (1354). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۶۱). إیقاظ النائمین. (محسن مؤیدی، مصحح). تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۷۵). مجموعه رسائل فلسفی صدر المتألهین. (حامد ناجی اصفهانی). تهران: حکمت.
طباطبایی، محمد حسین. (۱۴۱۶). نهایة الحکمة. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی.
‏‫غفاری قره باغ، احمد. (۱۳۹۴). « تبیین ادراک عقلی از دیدگاه حکمت متعالیه». آیین حکمت، 25(7)، 89-110.
‏‫کاوندی، سحر. (۱۳۸۴). «معرفت شناسی ادراک عقلی از نظر ملاصدرا». پژوهشنامه فلسفه دین، 6(3)، 89-108.
‏‫مومنی، سید علی؛ ایمانپور، منصور؛ و اکبری، رضا. (۱۳۹۹). «استعارة مفهومی و مسئلۀ زیادت وجود بر ماهیت در فلسفۀ اسلامی». حکمت سینوی، 24(63)، 53-69.
نظری توکلی، سعید؛ و جهاندوست دالنجان، مسعود. (۱۳۹۹). «امکان‌سنجی کاربست نظریه استعاره مفهومی در تحلیل مسائل اصول فقه». فقه و اصول، 52(2)، 141-162.
 
Lakoff, George. (1987). Women, Fire, and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind. Chicago and London: University of Chicago Press.
Lakoff, George. (1993)."The Contemporary Theory of Metaphor", In Metaphor and Thought (Andrew Ortony). Cambridge: Cambridge University Press.
Lakoff, George; & Johnson, Mark. (1980). Metaphors We Live by. Chicago and London: University of Chicago Press.
Lakoff, George; & Johnson, Mark. (1999). Philosophy in the flesh: the embodied mind and its challenge to Western thought. New York, NY: Basic Books.
Narayanan, S. (1997a). Embodiment in language understanding: Sensory-motor representations for metaphoric reasoning about event descriptions. University of California, Berkeley.
Narayanan, S. (1997b). "Talking the Talk Is Like Walking the Walk: A Computational Model of Verbal Aspect". In Proceedings of the Nineteenth Annual Conference of the Cognitive Science Society. Mahwah, N.J: Erlbaum.
 
‏‫.