675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه فلسفه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه ولیعصر رفسنجان

2 دانشجو

چکیده

حکیم سبزواری که از مدافعینِ مسئله اتّحاد عاقل و معقول است علاوه بر شرح و تقریرِ براهینِ صدرالمتألّهین خود، براهینی را در اثباتِ این مسئله اقامه کرده است. در این پژوهش سه برهانِ  مادّه و صورت؛  تجرّد معقول؛ و تبدیلِ مشتقّ به مبدأ که از براهینِ ابتکاری وی می باشند، موردِ نقد و ارزیابی صوری و مادّی قرار گرفته اند. برهان مادّه و صورت دچار مصادره به مطلوب است که در آن اصلِ مدّعا در برهان اخذ شده است.  بُرهان تجرّد معقول، مخدوش و اساساً باطل است؛ زیرا در مقدّمه سوّم این برهان خلط فاحشی میانِ حملِ اوّلی و حملِ شایع رُخ داده است. در بُرهانِ سوّم نیز تبدیل عاقل و معقول به عقل به معنای اتّحادِ آن دو نخواهد بود. بنابراین، هیچ یک از سه برهان، در جهتِ اثباتِ مدّعای اتّحاد عاقل و معقول تامّ نیست و توانائیِ اثباتِ مدّعا را ندارد. صورت بندی براهین و نقدها همگی نو و حاصلِ تامّلاتِ نگارندگان می باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Review and Survey the wisdom of Sabzevari's arguments in proving the issue of identity of subject and object

نویسندگان [English]

  • hossein hosseiniamin 1
  • fatemeh moinoldini 2

1 عضو هیات علمی گروه فلسفه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه ولیعصر رفسنجان

چکیده [English]

Wise Sabzevari, who is one of the advocates of the issue of unity of subject and object, in addition to describing the arguments of Sadr al-Muta'lehīn, has put forward some arguments in support of this issue. In this research, the three arguments of matter and form; sensible immaterial; and transformation of derivative to origin , which are based on his original arguments, have been criticized and evaluated formally and materially.
The argument of matter and form is confiscated to principii petito, in which the claim principle is taken in the argument. The sensible immaterial argument, is misleading and fundamentally void, because in the third premise, there is a great confusion between the first carriage and the rushing carriage.
In the third argument, the wise and sensible conversion to intellect does not mean that they will be united. Therefore, none of the three arguments are sufficient to prove unify of subject and object and reasonable, and does not have the ability to prove the claim.
The formulation of arguments and criticisms is all new and the result of the writers' reflections

کلیدواژه‌ها [English]

  • unity of subject and object
  • sensible
  • incorporeity of knowledge
  • Mulla Sadra
  • Sabzevari
  1. منابع

    1. آشتیانی سیّد جلال الدّین ( 1381ه ق)، شرح حال و آراء فلسفی ملاصدرا، [بی‌نا]، مشهد.
    2. حائری یزدی (1360)، کاوش های عقلِ نظری، چاپ دوّم، شرکت سهامیِ انتشار، تهران.
    3. حسن زاده آملی، حسن (1404)، دروسِ اتّحاد عاقل به معقول، چاپ اوّل، حکمت، تهران.
    4. سبزواری، هادی بن مهدی (1367). شرح منظومه، انتشارات مصطفوی، قم.
    5. سبزواری، هادی بن مهدی ( 1413) شرح المنظومه، تصحیحِ آیت الله حسن حسن زاده آملی، چاپ اوّل، نشر ناب، تهران.
    6. سبزواری، هادی بن مهدی (1383) تعلیقاتِ سبزواری بر اسفار، در ذیلِ الحکمة المتعالیه فی الاسفار الاربعه، جلد سوّم، تصحیح دکتر مقصود محمّدی، بنیادِ حکمت صدرا، تهران.
    7. سبزواری، هادی بن مهدی (1369) شرح حکمت منظومه، به اهتمام مهدی محقّق و توشیهیکو ایزوتسو، دانشگاه تهران، تهران.
    8. سبزواری، هادی بن مهدی (1346) اسرار الحِکم، تصحیحِ ح.م فرزاد، انتشارات مشهد، بی جا.
    9. صدرالمتألّهین، محمد بن ابراهیم شیرازی (1981) الحکمة الالهیّة فی الاسفار الاربعة، چاپ سوّم، دار احیاء تراث، بیروت.
    10. صدرالمتألّهین، محمد بن ابراهیم شیرازی (1387 الف) رسالة فی اتّحاد العاقل و العقول. تصحیح، تعلیق و مقدّمه بیوک علیزاده. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
    11. صدرالمتألّهین، محمد بن ابراهیم شیرازی  (1387 ب) سه رساله فلسفی، چاپ سوم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
    12. صدرالمتألّهین، محمد بن ابراهیم شیرازی  (1363الف). مفاتیح الغیب. مقدّمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران: موسسه تحقیقات فرهنگی.
    13. صدرالمتألّهین، محمد بن ابراهیم شیرازی  (1363 ب). المشاعر، چاپ دوم، تهران: طهوری.
    14. صدرالمتألّهین، محمد بن ابراهیم شیرازی  (1361). عرشیه. تهران: مولی.
    15. صدرالمتألّهین، محمد بن ابراهیم شیرازی‏ (1354)، المبدأ و المعاد، چاپ اول، انجمن حکمت و فلسفه ایران‏، تهران‏
    16. صدرالمتألّهین ، محمد بن ابراهیم شیرازی (1420)، مجموعه رسائل فلسفى صدر المتألهین مشتمل بر آثار ناشناخته و چاپ نشده، 1جلد، حکمت – تهران.
    17. صدرالمتألّهین ، محمد بن ابراهیم شیرازی (1360). الشواهد الربوبیّة فی المناهج السلوکیّة. تصحیح و تحقیق سید جلال آشتیانی. مشهد: المرکز الجامعی للنّشر.
    18. صدرالمتألّهین ، محمد بن ابراهیم شیرازی (1385). مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتالّهین. تهران: حکمت.
    19.  صدرالمتألّهین ، محمد بن ابراهیم شیرازی (1381). المبدأ و المعاد. چاپ اول، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
    20. صدرالمتألّهین (1380)، زاد المسافر، بوستان کتاب، قم.
    21. طباطبائی، سید محمد حسین (1416) نهایه الحکمة، چاپ دوازدهم، موسسه النشر الاسلامیّ، قم.
    22. مطهّری، مرتضی (1369). مقالات فلسفی. چاپ اول، تهران: حکمت.
    23. مطهّری مرتضی(1374). مجموعه آثار شهید مطهّری. تهران : صدرا.
    24. معین الدّینی فاطمه؛ کهنسال علیرضا؛ شاهرودی سید مرتضی حسینی (1395) تحلیل انتقادی دیدگاه ملاصدرا و علّامه طباطبائی در مسئله اتّحاد عاقل و معقول، حکمت معاصر، دوره هفتم، شماره چهار، تهران.