هستی شناسی ارزش از منظر حکمت متعالیه با تاکید بر مساله‌ی شر و حسن و قبح

دانش شهرکی, حبیب الله; صادقی نژاد, علی

doi:10.30465/cw.2019.3587

هستی شناسی ارزش از منظر حکمت متعالیه با تاکید بر مساله‌ی شر و حسن و قبح

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

حبیب الله دانش شهرکی ¹

علی صادقی نژاد ²

¹ دانشیار فلسفه، دانشگاه قم

² گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات، داشگاه قم، شهر قم

https://doi.org/10.30465/cw.2019.3587

چکیده

مساله‌ی ارزش‌داوری در فلسفه‌ی اخلاق، فلسفه‌ی حقوق و فلسفه‌ی دین از این جهت حائز اهمیت است که مشخص می‌کند چه چیزی اساسا قابل ارزش‌گذاری است و کجا ارزش مثبت یا منفی بدان تعلق می گیرد، فلذا نیازمند بررسی‌های فلسفی است. از این منظر حکمت متعالیه به عنوان فلسفه‌ای که باید فلسفه‌های مضاف از دل آن استخراج شوند می‌بایست درباره‌ی این ارزش‌داوری‌ها مبنایی ارائه دهد تا محل ارزش‌داوری، نحوه‌ی آن و قواعد حاکم بر آن نیز مشخص شود. از آن جایی که حکمت متعالیه نگاهی هستی شناسانه به عالم دارد،انتظار می‌رود در جایگاه فلسفه‌ی مادر مبانی هستی‌شناسانه برای مساله‌ی ارزش‌داوری ارائه کند. در این میان مساله‌ی خیر و شر و نیز حسن و قبح مباحثی هستند که به عنوان نمونه در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته‌اند. اصالت وجود، تشکیک وجود، سعه‌ی وجودی و کمالات نفسانی انسان اصولی هستند که از منظر حکمت متعالیه مبنای هستی‌شناسانه برای ارزش‌داوری‌مهیا می‌کنند. در نهایت چنین به نظر می‌رسد که با نتایجی که از این اصول به دست می‌آید یعنی مساوقت وجود با خیر، عدمی پنداشتن شرور و نیز بازگرداندن حسن و قبح به مطابقت با فضائل و رساندن به خیر اعلی، به سختی می‌توان از این اصول مبنایارزش‌داوریمنسجمی استخراج کرد.

کلیدواژه‌ها

هستی شناسی

ارزش

ارزش داوری

خیر و شر

حسن و قبح

عنوان مقاله English

Ontology of value from the perspective of transcendental wisdom with an emphasis on the evil problemand problem of good and bad.

نویسندگان English

habilah danesh shahraki ¹

Ali Sadeghinejad ²

² Islamic philosophy and theology department, Theology faculty, Qom university, Qom

چکیده English

The issue of the value of judgment is an issue that is important in the philosophy of ethics, the philosophy of law, and the philosophy of religion. From this perspective, Transcendental wisdom, as the transcendental philosophy that must be extracted from the other philosophies, should provide an ontological basis for this value of judgment, in order to determine where the value of judgment is, how it should be and Its ontological basis is determined. The issue of truth and logical truth, error and misconception, good and evil, as well as good and bad are the topics that have been studied as an example in this essay. The originality of existence, the systematic ambiguity of existence, the existential and human perfection of man are the principles which, from the perspective of transcendental wisdom, provide the ontological basis for the value of arbitration. In the end, it seems that with the results of these principles, namely, the equality of existence with the good and the failure to think evil, as well as the simultaneous emphasis on the will of the nature of existence, it is hardly possible to derive from these realistic values for Extracted human verbs.

کلیدواژه‌ها English

Ontology

value

value judgment

Good and Evil

goodness and badness

آرینگتون، رابرت. ال، 1392، فلسفه اخلاق (1945تا پایان قرن بیستم)، تاریخ فلسفه‌ی غرب 10: فلسفه معنا، معرفت و ارزش در قرن بیستم، ترجمه یاسر خوشنویس، انتشارات حکمت، تهران
آشتیانی، سید جلال الدین، 1378، منتخباتی از آثار حکمای الهی ایرانی، چاپ دوم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه ی علمیه ی قم، قم
استینگل، مایکل، 1392، فلسفه اخلاق (1900-1945)، تاریخ فلسفه‌ی غرب 10: فلسفه معنا، معرفت و ارزش در قرن بیستم، ترجمه یاسر خوشنویس، انتشارات حکمت، تهران
پترسون، مایکل، و دیگران، 1376، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، طرح نو، تهران
جوادی، محسن، محمدی شیخی، قباد، 1387، معنا شناسی حسن و قبح از دیدگاه عالمان مسلمان، آینه ی معرفت، شماره 16، صص 45-76
سبحانی، محمد تقی، عبد المناف بیاتی، حیدر، 1389، نگاهی نقادانه به مهم ترین پاسخ های اشکال شر، پژوهشنامه‌ی حکمت و فلسفه ی اسلامی، شماره 34، صص 135-148
سبزواری، ملاهادی، 1375، شرح الاسماء، چاپ دوم، دانشگاه تهران، تهران
شاملی، نصر الله، 1390، بازسازی قضایای اخلاقی در حکمت متعالیه، فصل نامه علمی تخصصی اخلاق، شماره 23، صص 57-84
شریفی، احمد حسین، 1391، تعیین هندسه ی مفهومی انواع ارزش، اخلاق وحیانی، شماره 2، صص 105-122
صدرالمتألهین،محمد بن ابراهیم، 1988، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
صدرالمتألهین،محمد بن ابراهیم، 1360، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، چاپ دوم، المرکز الجامعی للنشر، مشهد
صدرالمتألهین،محمد بن ابراهیم، 1363، مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران
صدرالمتألهین،محمد بن ابراهیم، 1383، شرح اصول کافی، تصحیح محمد خواجوی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران
طباطبایی، سید محمد حسین، 1377، تعلیقات اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری، صدرا، تهران
کریم زاده، قربان علی، فرامرز قراملکی، احد، قدردان قراملکی، محمد حسن، 1390، شر ادراکی از دیدگاه صدرالمتالهین، اندیشه نوین دینی، شماره 25، صص27-44
مطهری، شهید مرتضی، 1380، مجموعه آثار، ج 1، چاپ دهم، صدرا، تهران
منافیان، سید محمد، 1387، مقدمه ای بر فلسفه ی اخلاق ملاصدرا، خردنامه صدرا، شماره 51، صص 74-83
هولمز،رابرتال،1394،مبانیفلسفهاخلاق،مسعودعلیا، چاپ چهارم،انتشاراتققنوس،تهران