نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکترای فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی
2 دانشیار فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
3 استاد فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده
نظریات مختلفی درباره نحوه ارتباط صورت‌های ذهنی با اشیای خارجی ارائه شده است که از این میان می‌توان به دو نظریه عینیت ماهوی و قول به شبح اشاره کرد. اکثر محققان، ابن‌سینا را قائل به عینیت ماهوی و تفتازانی را ملتزم به دیدگاه شبح دانسته‌اند. در مقاله حاضر نخست نظرات ابن‌سینا و تفتازانی با یکدیگر مقایسه شده است و نشان داده شده است که ایشان نه تنها پیرو دو رویکرد متفاوت نیستند، بلکه سخنان تفتازانی را می‌توان تأیید نظر ابن‌سینا و مشابه نظرات وی به شمار آورد. همچنین با اشاره به تفسیرهای مختلفی که از نظریه شبح مطرح شده است، در مورد انتساب این نظریه به تفتازانی داوری شده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Comparison between Taftazani’s and Ibn Sina's Views on Mental Existence
نویسندگان [English]
- Ghodsyeh Habibi 1
- Saeed Anvari 2
- Seyd Sadr-aldin Tahery 3
1 Ph.D. student in Islamic philosophy and theology, University of AlamehTabataba'i (responsible author)
2 Associate Professor of Islamic philosophy and Theology, University of Alameh Tabataba'i, Tehran, Iran
3 Professor of Islamic Philosophy and Theology, University of AlamehTabataba'i
چکیده [English]
Various ideas have been presented on how to relate mental forms toexternal objects, among which one can refer to two theories: theory ofessence objectivity and the theory of apparition. Most scholars have attributed these theories to Ibn Sina and Taftazani respectively. Comparing the views of Ibn Sina and Taftazani,the present articleshows that they not only don’t follow two different approaches, but we can consider Taftazani's words as the confirmation of Ibn Sina's view. Also, referring to various interpretations of the theory of apparition, we will evaluate the attribution of the theory to Taftazani.
کلیدواژه‌ها [English]
- Taftazani
- Ibn Sina
- Mental Existence
- Theory of Apparition
- ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1380)، قواعد کلی فلسفی در فلسفة اسلامی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1375)، الاشارات و التنبیهات، قم، نشرالبلاغة.
- ــــــــــــــــــــــــ (1404ق/ الف)، التعلیقات، تحقیق عبدالرحمن بدوی، قم، مکتبة الاعلام الاسلامی.
- ــــــــــــــــــــــــ (1383)، دانشنامة علایی (الاهیات)، مقدمه و حواشی و تصحیح دکتر محمد معین، همدان، دانشگاه بوعلی سینا.
- ــــــــــــــــــــــــ (1400ق)، الرسالة فی القضاء و القدر، رسائل ابن‌سینا، قم، انتشارات بیدار.
- ــــــــــــــــــــــــ. (1404ق/ ب)، الشفاء (الاهیات)، زیر نظر ابراهیم مدکور، قم، مکتبة آیة الله المرعشی.
- ـــــــــــــــــــــــ. (1404ق/ ج)، الشفاء (الطبیعیات)، زیر نظر ابراهیم مدکور، قم، مکتبة آیة الله المرعشی
- ـــــــــــــــــــــــ. (1404ق/ د)، الشفاء (المنطق)، زیر نظر ابراهیم مدکور، قم، مکتبة آیة الله المرعشی.
- ـــــــــــــــــــــــ (1363)، المبدأ و المعاد، تصحیح عبدالله نورانی، تهران، مؤسسة مطالعات اسلامی.
- ـــــــــــــــــــــــ (1379)، النجاة، تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه، تهران، دانشگاه تهران.
- ابوالبرکات بغدادی، هبة الله (1373)، المعتبر فی الحکمة، اصفهان، دانشگاه اصفهان.
- اکبریان، رضا؛ مقدم، غلامعلی (1392)، «وجود ذهنی از دیدگاه علامه طباطبایی (ره)»، فصلنامة آینة معرفت، دانشگاه شهید بهشتی، شمارة35.
- ایجی، عضدالدین (1325ق)، المواقف (به همراه شرح مواقف)، تصحیح بدر الدین نعسانی، قم، الشریف الرضی.
- بهشتی، احمد (1383)، هستی و علل آن (شرح نمط چهارم از کتاب الاشارات و التنبیهات)، قم، بوستان کتاب قم.
- تفتازانی، سعدالدین (1421ق)، تهذیب المنطق (به همراه الحاشیة علی تهذیب المنطق مولی عبدلله یزدی)، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
- ــــــــــــــــــ (1409ق)، شرح المقاصد، مقدمه و تحقیق و تعلیق عبدالرحمن عمیره، قم، الشریف الرضی.
- تهانوی، محمدعلی (1996م)، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون.
- جرجانی، میرسید شریف (1325ق)، شرح مواقف، تصحیح بدر الدین نعسانی، قم، الشریف الرضی.
- رازی، فخرالدین (1411ق)، المباحث المشرقیة فی العلم الهیات و الطبیعیات، قم، انتشارات بیدار.
- سبزواری، ملاهادی (1416ق)، شرح المنظومة (به همراه تعلیقات حسن‌زادة آملی)، تحقیق مسعود طالبی، قم، نشر ناب.
- طباطبائی، محمد حسین (1416ق)، نهایة الحکمة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
- عارفی، عباس (1388)، مطابقت صور ذهنی با خارج، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- قوام صفری، مهدی (1383)، «اشکال معروف وجود ذهنی را ابن‌سینا حل کرده است نه ملاصدرا»، مقالات و بررسیها، دفتر 76
- کاتبی قزوینی، نجم الدین علی بن عمر (1382)، الرسالة الشمسیة (به همراه تحریر القواعد المنطقیة لقطب الدین رازی و حاشیة میرسید شریف جرجانی)، تصحیح محسن بیدارفر، قم، انتشارات بیدار.
- کوثریان، حجت (1388)، «بررسی و نقد دیدگاه‌های معرفت شناختی دربارة وجود ذهنی»، معارف عقلی، شمارة دوم.
- لاهیجی، فیاض (1385)، شوارق الالهام فی تجرید الکلام، تصحیح اکبر اسدعلی‌زاده، قم، مؤسسة الامام الصادق.
- مشکاتی، محمد مهدی؛ منصوری، مهدی (1394)، «بررسی نظریة شبح در مبحث وجود ذهنی (و تبیین نسبت آن با نظریة ماهوی)»، فصلنامة آموزه‌های فلسفة اسلامی، شمارة17.
- مطهری، مرتضی (1381)، شرح مبسوط منظومه (1)، مجموعه آثار، ج 9، قم، انتشارات صدرا.
- ـــــــــــــــ (1378)، مقالات فلسفی، مجموعه آثار، ج13، قم، انتشارات صدرا.
30. مصباح یزدی، محمد تقی (1391)، شرح الاهیات شفاء، ج1، تحقیق و نگارش محمد باقر ملکیان، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
31. ـــــــــــــــــــــــ (1387)، شرح الهیات شفاء، ج3، تحقیق و نگارش عبدالجواد ابراهیمی‌فر، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
32. ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1981م)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة، ج1، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
)