نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• مرتضی حاجی‌حسینی ¹
• محمد حسین اسفندیاری ²

¹ دانشیار گروه فلسفه دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان

² دانش‌آموخته دکتری منطق فلسفی دانشگاه اصفهان

چکیده

منطق کلاسیک با این پیش‌فرض فلسفی که یک زبان غیرصوری وجود دارد که زبان صوری درصدد ارائه آن است تأسیس شده است. در این منطق، اصول امتناع تناقض و طرد شق ثالث، قضیه به شمار می‌آیند و برهان دارند. مرتضی حاج‌حسینی در کتاب طرحی نو از اصول و مبانی منطق، با این پیش‌فرض فلسفی که یک زبان غیرصوری وجود دارد که زبان صوری درصدد ارائه آن است و تشریح پیامدهای آن به تأسیس دو نظام تابع‌ارزشی و غیرتابع‌ارزشی پرداخته است. در این منطق، اصول امتناع تناقض و طرد شق ثالث، در حکم قاعده‌ای هستند که هر سطر از برهان بر اساس آن ‌ها نوشته می‌شود و به همین اعتبار اثبات‌ناپذیر تلقی می‌شوند.

اسدالله فلاحی بی‌آنکه موضع خود را در قبال پیش‌فرض یا عدم پیش‌فرض زبان غیرصوری مشخص کند، در مقاله‌ای که با عنوان «مبانی فلسفی نظام‌های حاج‌حسینی» در شمارهٔ دوم دوره 14نشریهٔ حکمت معاصر در شمارهٔ پاییز و زمستان ۱۴۰۲منتشر شده است، مبانی فلسفی نظام‌های تابع‌ارزشی و غیرتابع‌ارزشی و از جمله دیدگاه نویسنده در مورد اصول امتناع تناقض و طرد شق ثالث و پیامدهای آن را نقد نموده است. در این مقاله ابتدا به تشریح مبانی فلسفی و معرفت‌شناختی نظام‌های منطقی و مقایسهٔ این نظام‌ها با یکدیگر در ارتباط با این مبانی می‌پردازیم و سپس به نقدهای فلاحی پاسخ می‌دهیم.

کلیدواژه‌ها

• نظام‌ منطقی
• اصل امتناع تناقض
• اصل طرد شق ثالث
• زبان طبیعی
• شهود طبیعی

موضوعات

• فلسفه

عنوان مقاله [English]

Validity of the laws of Non-contradiction and Excluded middle; Logical or Psychological (Review of misunderstandings and misinterpretations, self-made accusations and types of fallacies in a criticism)

نویسندگان [English]

• Morteza Hajihosseini ¹
• Mohammad Hossein Esfandiari ²

¹ Associate Professor of Philosophy, Department of Philosophy, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran.

² Ph.D in Philosophical Logic

چکیده [English]

In Classical Logic, the law of non-contradiction and the law of excluded middle are considered theorems and have proof. Recently, Morteza Hajihosseini has written a book titled Two Non-Classical Logic Systems, A New Outlook on Elements of Logic (2017) and also published the second edition (2023) of it. In this book, he established two truth-functional and non-truth-functional systems in logic. In this logic, the law of non-contradiction and the law of excluded middle are in the form of a rule that every line of the argument is written based on them and are therefore considered unprovable.

Asadollah Fallahi has recently written several criticisms on this book in the form of separate articles and the author of the book has responded to each of these articles separately. Fallahi, in his last review of the book titled "Philosophical Foundations of Hajhosseini's Logics" Volume 14, Issue 2, February 2024 in Contemporary Wisdom Journal, critiques the philosophical foundations of the truth-functional and non-truth-functional systems, including the author’s views on the law of non-contradiction and the law of excluded middle and their consequences, without clarifying his stance on whether a non-formal language is presupposed or not.

In this article, we first explain the philosophical and epistemological foundations of logical systems and compare these systems with respect to these foundations. Then, we respond to Fallahi’s criticisms one by one.

کلیدواژه‌ها [English]

• Logical system
• The law of non-contradiction
• The law of excluded middle
• Natural language
• Natural intuition