675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموختۀ دکتری رشتۀ عرفان‌اسلامی،پژوهشکدۀ امام‌خمینی و انقلاب‌اسلامی، تهران، ایران.(نویسندۀ مسؤول)

چکیده

چکیده:

فتوّت گرچه در باورعامه با خصایل پهلوانی و عیاری آمیخته‌گشته‌است اما در نظر فتوّت‌نامه‌نویسان، انسانِ صاحب‌فتوّت انسانِ اخلاق‌مداری است که تمام تلاشش رسیدن به فضایل نفسانی و ترک رذایل آن است تا بتواند به مقصد اصلی خود یعنی قلب/فطرت دست‌یابد. او برای متصف شدن به این خصایل نیک آیین‌ها و آدابی را به‌جا می‌آورد.

مسألۀ اصلی پژوهش: ارتباط میان تعریف فتوّت و آیین‌های نمادین آن در فتوّت‌نامه‌ها با رسایل رمزی شیخ‌اشراق است و این‌که آیا شیخ اشراق در لابه‌لای رسایل تمثیلی و عرفانی خود برای فتوّت جایگاه، تعریف و نمادهایی را قایل شده‌است؟روش‌تحقیق در این مقاله: روشی پدیدارشناسانه و تطبیقی است که با شیوۀ کتابخانه‌ای انجام گرفته. یافته‌های این پژوهش: برقراری پیوند میان رمزهای به‌کارگرفته‌شده در آثار سهروردی و فتوّت‌‎نامه‎های اسلامی است و نتایج این پژوهش: این است که شاید با نظری اجمالی نتوان سهروردی را به عنوان فتوّت‎نامه‌نویسی آشکار درنظرآورد اما با غور در نمادهای به‌کار گرفته‌شده در رسایل رمزی وی می‌توان شواهدی به‌دست آورد که او نیز از فتوّت و جرگۀ فتیان آگاه بوده‌ و از آن با نمادهایی پوشیده یاد می‌کند. هرچند وی اصطلاح فتی و جوان‌مرد را بیشتر برای عرفای متأله استفاده می‌کند اما سلسله مراتب رموز جوان‌مردی در آثار وی مشاهده می‌شود که با مطالعۀ تطبیقی آن با فتوّت‌نامه‌های اسلامی رموز پنهان فتوّت او آشکار می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Futuwwah & it’s Symbols in the works of Sheikh Shihabuddin Suhrawardi

نویسنده [English]

  • mahdiyeh seyyed nurani

PhD, Islamic Mysticism,Research Institute of Imam Khomeini and Islamic Revolution,Tehran, Iran (corresponding author).

چکیده [English]

 
Introduction
Futuwwa (as spiritual chivalry) holds a significant place as a creedal and ethical framework among those who have written futuwwat-nāma, or letters on futuwwa. According to the comprehensive definition provided by ʿAbd al-Razzāq al-Kāshānī in his book Tuḥfat al-ikhwān fī khaṣāʾiṣ al-fityān, futuwwa is deeply connected to the light of one's innate nature (fiṭra). It is through this light that chivalrous rituals and virtues are cultivated, and all the components involved in its rituals are portrayed as enigmatic symbols.
Topic and the Main Question
This research delves into the enigmas of futuwwa as explored in the writings of Shahāb al-Dīn al-Suhrawardī, also known as Shaykh al-Ishrāq. The objective is to draw comparisons between the enigmas and symbols employed in his works and the rituals and virtues associated with chivalry. While al-Suhrawardī did not explicitly pen a book on futuwwa, the definitions of futuwwa and the enigmatic elements present in his works suggest that he may be regarded as part of the chivalrous circle, viewing futuwwa as the initial step towards attaining innate knowledge and transcendent realms.
The primary question of this research is to uncover and decipher the enigmatic aspects of chivalry found within the works of al-Suhrawardī. This is achieved by comparing the customary rituals and beliefs of the chivalrous as documented in Islamic literature on futuwwa. These symbols emerge prominently in relation to the central theme of chivalry, which is the illumination of one's innate nature. Al-Suhrawardī explores this theme in a scattered manner throughout his writings. By comparing the key symbols of chivalrous creeds and enigmas found in al-Suhrawardī's works, it becomes evident that he aligned himself with the idea of futuwwa, defining it as an embellishment within the path of “illumination” (ishrāq).
Research Background
The background of this research can be traced back to articles such as Kateb and Shamili’s “The creed of spiritual chivalry and the educational system of arts and industries” (2012) and Mousavi Gilani and Shakibadel’s “The mystical wayfaring in the master-pupil tradition of the literature on spiritual chivalry and its impact on the artist’s creativity” (2016). These articles provide an elaborate account of spiritual chivalry, tracing all such creeds to the archangel Gabriel. There are also articles devoted only to the history if ʿayyārs (warriors) and heros, such as Mohammad Jafar Mahjoub’s “Chivalry in Islamic Iran” (1992), which addresses the historical background of chivalry. However, there is no study of the enigmatic and innate aspects of futuwwa. Moreover, there is a paucity of sources that tackle with al-Suhrawardī’s works from the perspective of spiritual chivalry. The relevant articles such as “The hermeneutics of the ‘romantic return’ in Suhrawardī’s al-Ibrāj essay with Henry Corbin’s illuminationist phenomenological approach” solely deal with the romantic return of the soul to its origin.
The present article focuses on the innate nature (fiṭra), heart, and enigmas pertaining to spiritual chivalry. It makes a comparative study of two groups of works by al-Suhrawardī: the ones related to futuwwa and the ones about illumination, which nonetheless align with the idea of futuwwa.
The Main Body of the Article
This article addresses three definitions of futuwwa, offered in the relevant Islamic literature, in terms of morality, the pre-eternal divine covenant known as “alast,” and the innate nature. It then discusses Shaykh al-Ishrāq’s definition of futuwwa. It then deals with topics related to the creeds of spiritual chivalry, the characters of the chivalrous, their enigmatic elements such as garments, drinking, rituals, and tools, as well as psychological virtues. Throughout the enigmas found in the Islamic literature on futuwwa, we identify al-Suhrawardī’s remarks in his works, comparing them with such enigmas. Prominent among these enigmas are the symbols of childhood, the innate nature, and the heart.
Research Methodology
The methodology of this research is comparative and phenomenological. By discussing the enigmas pertaining to rituals, creeds, and tools within the chivalrous circle, we provide a comparative study of the symbols implicitly mentioned by al-Suhrawardī, analyzing the essence of these symbols in creedal, innate, and instrumental terms.
Discussion and Conclusions
Al-Suhrawardī is not widely recognized as an author specifically focused on futuwwa. Establishing a direct correlation between his works and the literature on futuwwa proves challenging. Nevertheless, scattered indications can be found throughout his writings that allude to spiritual chivalry and the enigmas associated with its creeds, tools, garments, beverages, and even the teachings allegedly impacted by Gabriel. It could therefore be argued that he secretly believed in the circle of the chivalrous and was well aware of its rituals. Through our comparative analysis of the enigmas present in al-Suhrawardī's works and the literature on futuwwa, we can discern shared elements between spiritual chivalry and illumination. This observation lends support to the hypothesis of a potential connection between the creed of futuwwa and the path of illumination.
Conclusion
An examination of the various enigmas associated with futuwwa as depicted in both the literature on futuwwa and al-Suhrawardī's works reveals that, at its core, futuwwa pertains to the innate nature and the innate light. This concept encompasses the "alast" covenant, as well as the psychological virtues of chivalry rooted in the innate nature. In both literatures, the innate nature counts as the core of the chivalrous, although these symbols are not much evident in al-Suhrawardī’s works. In contrast to the Islamic literature on futuwwa, al-Suhrawardī does not view futuwwa as the ultimate culmination of the path of illumination. Alongside scholars such as ʿAbd al-Razzāq al-Kāshānī, al-Suhrawardī regards futuwwa as an initial stage leading towards transcendent realms. Furthermore, throughout his works like Bustān al-qulūb (The orchard of the hearts) and Āwāz parr Jabraʾīl (The sound of Gabriel’s wing), al-Suhrawardī makes occasional references to virtuous qualities that bear resemblance to the virtues associated with chivalry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Futuwwa
  • spiritual chivalry
  • characters
  • child and volunteer
  • master
  • قرآن‌مجید.
  • آملی،شمس‌الدّین محمد بن محمود، (1352)، فتوّت‌نامه( مستخرج از نفایس‌الفنون)،تصحیح مرتضی‌صراف، مجموعۀرسایل‌جوانمردان، انستیتوی فرانسوی پژوهش‌های‌علمی در ایران و شرکت انتشارات‌معین.
  • افشاری،مهران،(1393)، فتوّت‌نامه‌ها و رسایل خاکساریه،انتشارات چشمه.
  • پورداود، یشتها، انتشارات انجمن زرتشتیان ایران،2 مجلّد.
  • پورنامداریان، تقی،(1390)، عقل‌سرخ،شرح و تأویل داستان‌های رمزی سهروردی، سخن.
  • حبیبی،نجفقلی(1398) ،الواردات‌والتّقدیسات‌شیخ‌اشراق‌شهاب‌الدّین‌یحیی‌سهروردی،مجموعه‌مقالات همایش‌ملّی حکمت‌اشراقی در پرتو آراء و آثار،مؤلف،مصحح و گردآورنده: فاطمه بستان‌شیرین،کاوه خورابه،انتشارات انجمن‌آثار و مفاخر‌فرهنگی.
  • حسن‌دوست،محمّد،(1393)، فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی ،فرهنگستان زبان و ادب‌فارسی،5 مجلد ،چاپ دوم.
  • خلف‌تبریزی،محمد‌بن حسین(متخلّص به برهان قاطع)،(1342)، برهان‌قاطع، به اهتمام محمّدمعین، کتاب‌فروشی ابن سینا، تهران، 5 مجلد،چاپ دوم.
  • زرکوب،نجم‎الدیّن، (1352)، فتوّت‌نامه، تصحیح و مقدمۀ مرتضی‌صرّاف:رسایل جوان‌مردان، مقدمۀ هنری کربن،انستیتوی فرانسوی پژوهش‌های علمی در ایران و شرکت انتشارات معین.
  • سلمی، عبدالرّحمن، (1388)، مجموعه آثار ابوعبدالرّحمن سلمی، نصرالّله پورجوادی، مؤسسۀ پژوهشی‌حکمت و فلسفۀ ایران،3 مجلد،چاپ دوم.
  • سمنانی، علاء‌الدوله،(1366)، « رسالةٌ فی‌الفتوّة» ، تصحیح قاسم انصاری، مجلۀ معارف، سال چهارم، شمارۀ 3.
  • سهروردی، شیخ‌شهاب‌الدین،(1380)،المَشارع و المُطارحات،مجموعه‌مصنفات،مجلد 1و2،تصحیح هانری کربن،مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات‌فرهنگی.
  • ---------------،(1388) آوازپرجبرییل،مجموعه‌مصنفات، جلد سوم،تصحیح سیدحسین نصر، پژوهشگاه‌علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • --------(1388) بستان‌القلوب ،مجموعه‌مصنفات ، تصحیح سیدحسین‌نصر، جلد سوم،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • --------(1388)،رسالة‌الأبراج(کلمات‌ذوقیه)،مجموعه‌مصنفات،تصحیح‌ سیدحسن‌نصر، جلدسوم، پژوهشگاه‌علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • -------(1388)،روزی‌باجماعت‌صوفیان، مجموعه‌مصنفات،تصحیح سیدحسن‌نصر، جلدسوم، پژوهشگاه‌علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • ------(1388)،صفیرسیمرغ،مجموعه مصنفات، تصحیح سیدحسن‌نصر، جلدسوم، پژوهشگاه‌علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • -------(1388)، عقل‌سرخ،مجموعه‌مصنفات، تصحیح سیدحسن‌نصر، جلدسوم، پژوهشگاه‌علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • -------(1388)،فی‌حالة‌الطفولیة،مجموعه‌مصنفات، تصحیح سیدحسین نصر، جلد سوم، پژوهشگاه‌علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • ------- (1388)، فی‌حقیقة‌العشق(مونس‌العشاق)، مجموعه مصنفات، تصحیح سیدحسن‌نصر، جلدسوم، پژوهشگاه‌علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • ------- (1388)، هیاکل‌النور، مجموعه‌مصنفات، تصحیح‎سیدحسن‌نصر،جلدسوم، پژوهشگاه‌علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • سهروردی،عمر، فتوّتنامۀاول،(1352)، تصحیح و مقدمۀ مرتضی صرّاف در کتاب رسایل جوان‌مردان، مقدمۀ هنری کربن، انستیتوی فرانسوی پژوهش‌های علمی در ایران و شرکت انتشارات معین.
  • فتوّت‌نامۀ امیر‌المؤمنین، نسخۀ خطی 3478.
  • کاشانی،کمال‌الدّین‌عبدالرّزاق،(1369)، تحفة‌الاخوان فی خصایص الفتیان،مقدّمه و تصحیح سیّد محمّد دامادی، انتشارات علمی و فرهنگی.
  • کرکهری، درویش‌علی‌بن یوسف،(1352)، فتوّت‌نامه (مستخرج از: زبدة‌الطریق الی‌الله)، مجموعه رسایل جوانمردان، تصحیح مرتضی صرّاف، انستیتوی فرانسوی پژوهش‌های علمی در ایران و شرکت انتشارات معین.
  • واعظ کاشفی سبزواری، مولانا حسین،(1350)، فتوّت‌نامۀ سلطانی، به اهتمام محمّدجعفر محجوب، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
  • همدانی، میرسیدعلی،(1382)، رسالۀ‌فتوّتیه،تصحیح‌ محمد ریاض‌،‌ به‌اهتمام عبدالکریم‌جربزه‌دار، انتشارات‌اساطیر.
  • Ridgeon,Lioyd,(2011) Jawanmardi A Sufi Code of Honour,Edinburgh University Press.