675648c2785e9a3

نظریه علم حضوری و کاربست آن در تبیین ادراکات حقیقی و اعتباری در اندیشه علامه طباطبائی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علوم پزشکی نیشابور

2 دانشگاه فردوسی

3 دانشگاه آزاد کرمان

10.30465/cw.2023.43223.1948

چکیده

مسألة علم حضوری از جمله مسائلی است که مورد توجه ویژه فیلسوفان مسلمان بوده است. مسألة علم حضوری بعد از ورود مباحث جدید معرفت شناسی به جهان اسلام به ویژه در باب معرفت های پایه و حل معضل مطابقت به طور گسترده ای از سوی اندیشمندان معاصر مورد بررسی قرار گرفت. از جمله این اندیشمندان، علامه طباطبایی(ره) است که با الهام از حکمت متعالیة ملاصدرا نظرات بدیعی ارائه نموده است. از جمله این نظرات، تحقیق ویژه دربارة ماهیت علم حضوری، تبدیل علوم حضوری به علم حصولی، وحدت نفس با مدرکات و نتایجی است که از نظریة علم حضوری علامه طباطبایی(ره)، به ویژه در مسألة تقسیم ادراکات به اعتباری و حقیقی حاصل می شود. بنابراین مسألة این پژوهش عبارت است از: «دیدگاه نهایی علامه طباطبایی(ره) در مسألة علم حضوری و نتایج آن -به ویژه در مسأله ادراکات حقیقی و اعتباری- چیست؟» هدف از این پژوهش نیز اثبات این مدعاست که دیدگاه ویژة علامه طباطبایی(ره) در مسألة ادراکات حقیقی و اعتباری بر اساس مبنای ایشان در حقیقی بودن علم حضوری و اعتباری بودن علم حصولی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

نظریه علم حضوری و کاربست آن در تبیین ادراکات حقیقی و اعتباری در اندیشه علامه طباطبائی

نویسندگان [English]

  • mostafa momeni 1
  • MOHAMAD JAVAD AKHGARI 2
  • yaser Salari 3
1 nyshabur university of medical sience
2 FERDOWSY
3 kerman azad uni
چکیده [English]

علامه طباطبایی بر طبق مبانی حکمت صدرایی علم حضوری را امری وجودی و مجرد از مادّه می داند که در آن، عالِم با واقعیّت خودْ، معلوم را می یابد. یکی از مباحثی که علامه به تفصیل مطرح نموده است، بحث از اعتباریات یا ادراکات اعتباری است. باید دانست که بین دیدگاه وی در علم حضوری و ادراکات اعتباری ارتباط وجود دارد به این صورت که نتایجی که از نظریة علامه دربارة حقیقت علم حضوری حاصل می شود، در تعیین مبنای تمایز ادراکات حقیقی و اعتباری و نسبت آن‌ها با علم حضوری موثر است. بنابراین مسأله این پژوهش عبارت است از: «دیدگاه ویژة علامه طباطبایی در مسأله علم حضوری چگونه مبنای تمایز ادراکات حقیقی از اعتباری قرار می گیرد؟» این پژوهش به روش کتابخانه‌ای – تحلیلی انجام شده است؛ به این منظور با توجه به مسأله تحقیق به آثار و عبارات علامه طباطبائی مراجعه نموده و سپس به تحلیل آنها پرداخته شده است. یافته‌های حاصل از این پژوهش چنین است که اولاً بر اساس تحلیل علامه، حقیقت علم در علم حضوری منحصر است، چرا که از نظر وی هر علم حصولی در حقیقت، علمی حضوری است؛ ثانیاً نتایج حاصل از دیدگاه علامه در علم حضوری نقش ویژه ای در تحلیل مبنای تمایز ادراکات حقیقی از اعتباری دارد؛ ثالثاً کاربست دیدگاه ویژة علامه دربارة حقیقت علم حضوری و تحلیل نتایج آن به ویژه در خصوص تبدیل علم حضوری به حصولی است که در مسألة ملاک تمایز ادراکات حقیقی و اعتباری به کار رفته است. نتیجه پژوهش این است که بر حسب نظر علامه، مبنای ادراکات حقیقی، علوم حضوری محض و مبنای ادراکات اعتباری، علوم حضوری قابل تبدیل به علم حصولی است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • علم حضوری
  • علم حصولی
  • تبدیل علم حضوری به حصولی
  • وحدت نفس با مدرکات
  • ادراکات حقیقی و اعتباری
  • علامه طباطبایی(ره)