نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
2 پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات راهبردی و آموزش وزارت کشور
چکیده
جابری در ریشه‌یابی علل عقب‌ماندگی دنیای عرب، گفتمان‌های دینی و اجزای معرفتی آن‌ها را مورد بررسی و نقد قرار می‌دهد و نقطة آغاز تعالی و انحطاط تمدن عربی - اسلامی را در عصر تدوین جست‌وجو می‌کند. عصری که اندیشه‌های اسلامی با محوریت متن قرآنی در قالب دستگاه‌های گوناگون معرفت اسلامی (معقولات دینی) در کنار نظام‌های معرفتی غیر اسلامی (نامعقول دینی) شکل گرفتند. در نظر جابری نظام‌های معرفتی درون‌زا که بر بال معقولات دینی نشسته‌اند، محصول مجاهدت علمی جماعت اهل سنت است و دیگر نظام‌های غیر معقول را تشیع با گرایش‌های گوناگون آن نمایندگی می‌کردند. از منظر جغرافیایی نیز با جداپنداری مغرب عربی از مشرق عربی، بنیادهای خرد ناب اسلامی و فلسفی را در غرب دنیای عربی-اسلامی، و فلسفه‌های التقاطی و نظام‌های نامعقول دینی را در ایران (مشرق عربی) می‌داند. راه برون‌رفت از انحطاط در نظر او جدایی از معرفت‌ها و ایدئولوژی مشرق عربی و پیوستن به خرد ناب موجود در مغرب عربی قرون ششم تا هشتم تحت زعامت ابن رشد است. نقد اندیشه‌های فوق به همراه مواجهة او با گفتمان‌های موجود در جهان اسلام و همسان‌پنداری امور ناهمسان و تأکید بر روش این‌همانی در نشان‌دادن اتحاد میان تشیع با گرایش‌های غیر دینی و التقاطی در جهان اسلام و بیرون‌نهادن تفکرات شیعی و ایرانی از گردونة گفتمان‌های اسلامی و چشم‌پوشی از واقعیت‌های علمی و معرفتی در جهان اسلام شاکلة این نوشتار است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Critical Study of Muhammad Abed al-Jaberi's View on Shiism
نویسندگان [English]
- Mahmoud Joneidi Jafari 1
- Seyed Saeed Jalali 2
1
2
چکیده [English]
To find the roots and causes of backwardness of Arab World, al-Jaberi has examined and criticized the religious discourses and their epistemic elements, and found the starting point of the ascension and decline of Arabic-Islamic culture in the age of compilation; the age during which Islamic thoughts have emerged around Qur'an in the form of various systems of Islamic Knowledge (religious intelligible) along with non-Islamic epistemic systems (religious unintelligible). According to al-Jaberi, the inborn religious epistemic systems which have been founded upon religious intelligible are the result of the scientific endeavors of Sunnites, and Shiism just represents the other unintelligible epistemic systems. He also through differentiating Arabic west from Arabic east; opines that the foundations of pure Islamic rationality must be sought for in the western lands of Arabic-Islamic world, and Iran must be seen as the cradle of eclectic philosophies and unintelligible religious systems. To escape from the current intellectual and civilizational decline, al-Jaberi claims that we should leave the ideologies of Arabic east and appeal to the current rationalism in the Arabic west which is a heritage of Averroes. The purpose of the paper is to criticize these aforementioned stands of al-Jaberi, based on the existed cultural and civilizational realities in Islamic World and also by showing his methodological lapses and fallacies.
کلیدواژه‌ها [English]
- arabic west
- oriental wisdom
- the age of compilation
- Avicenna
- hermeticism
- religious intelligible
- religious unintelligible
)