675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای فلسفه‌ی هنر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات (نویسنده‌ی مسئول)،

2 دانشیار فلسفه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

3 استاد فلسفه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات،

چکیده

فارابی سعادت را برترین خیری می‌داند که انسان به سوی آن در حرکت است. انسان که موجودی بالطبع مدنی است تنها از طریق حضور در مدینه‌ی فاضله است که می‌تواند به کمال و سعادت دست یابد. راه رسیدن به سعادت عبارت است از تعقل نظری، اندیشیدن به معقولات و فلسفه‌ورزی که البته در اختیار و انحصار خواص است. فارابی در این‌جا از نیروی خیال بهره می‌گیرد تا راه تمامی انسان‌ها را به تحصیل سعادت هموار کند. تخیل قوه‌ای از نفس است که به حفظ صورت محسوسات، دخل‌وتصرف در آن‌ها و محاکات امور محسوس و معقول می‌پردازد. این کارکرد آخر ابداع فارابی است و در فلاسفه‌ی پیش از او به‌ویژه افلاطون و ارسطو دیده نمی‌شود، چرا که افلاطون پست‌ترین جایگاه را به خیال نسبت می‌دهد و ارسطو محاکات امور معقول را جزو وظایف آن نمی‌شمارد. نشان خواهیم داد تخیل نقش پررنگ دیگری نیز در فلسفه‌ی فارابی بر عهده دارد. این قوه در مرکز نظریه‌ی نبوت فارابی قرار گرفته است. متخیله‌ی نبی در کمال توانایی است و معقولات از عقل فعال به آن افاضه می‌شود؛ یعنی محمل وحی است. همچنین نیل به سعادت انسان‌ها نیز مستلزم تخیل است. خواص و در زمره‌ی آنان هنرمندان می‌توانند معقولات به متخیله‌ی جمهور مردم بیافکنند و از آن‌جا که این قوه توان محاکات معقولات را دارد، واسطه‌ای است در مسیر دستیابی به سعادت. نهایتاً مشخص خواهد شد، هنرمندان که در انجام این مهم از شیوه‌های اقناعی بهره می‌برند، در مدینه‌ی فاضله از جایگاهی والا برخوردارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Al-Farabi and the Role of Imagination in Attainment of Happiness

نویسندگان [English]

  • Ali Sayyah 1
  • Shams-ol-Molouk Mostafavi 2
  • Reza Davari Ardakani 3

1 Ph.D. Candidate of Philosophy of Art, Islamic Azad University Science and Research Branch, Tehran, Iran (The First Author)

2 The Associate Professor of Philosophy, Islamic Azad University Tehran North Branch, Tehran, Iran

3 The Professor of Philosophy, Islamic Azad University Science and Research Branch, Tehran, Iran

چکیده [English]

Introduction
Having rooted in Islamic doctrines and Greek philosophy -specially Plato and Aristotle-, Al-farabi gave central role to Happiness in his philosophy, locating it at the heart of his political thought. His unflagging effort to conceptualize the notion of happiness ended up bringing to the scene a new theoretical view on happiness, which has been circulated throughout the Islamic philosophy by his disciples. In this paper, I would tend to reconsider this key concept in Al-Farabi’s philosophy, by looking at it in relation to Imagination. The key question, therefore, would be “what is the role of imagination in the process of achieving happiness”; in other word, “How Imagination can participate a role in the attainment of happiness?”. To approach this question, first, I will look at how Al-Farabi deals with the notion of happiness in his works and how he puts this notion at the heart of his political view. Thereby, it will be discussed that happiness is being attained through existing in the society (virtuous city), which means, happiness can be attained collectively, not individually. Finally, by exploring Imagination in Al-Farabi’s happiness theory, I will discuss the significant role and statue of artists, who deal with the public’s imagination, in the virtuous city.
 
Literature Review
The views of Al-Farabi on the subject in question have been discussed to some extent in books such as Al-Farabi, Imagination, and Artistic Creativity and Al-Farabi and Conceptualization of Religious Art. In addition, in Al-Farabi, a Strange Philosopher, Nasrollah Hekmat tries to open new horizons in this field, criticizing dominant readings of Al-Farabi’s views. In third section of this book, titled “Philosophy of Imagination in Al-Farabi’s thought”, author introduces the notion of “imaginary rationality” that plays an important role in Al-Farabi’s prophecy theory and paves the human way towards happiness. Going beyond a merely explanatory view, The Political Thought of Al-Farabi by Reza Davari Ardakani, provides a comprehensive reading of Al-Farabi’s thought, drawing connections between the notion of happiness and his political views. Moreover, in Politics and Excellence: The Political Philosophy of Al-Farabi, Miriam Galston considers relations between Politics and Excellence in a broader philosophic context. And finally, it is totally worth to talk about Al-Farabi and the Foundation of Islamic Political Philosophy, written by Muhsin Mahdi, that deals with key concepts of Al-Farabi’s philosophy through reading his works.
 
Methods and Material
Gathered the information from Al-Farabi’s own books, as well as the second literature and commentaries on his works, this paper is completely library research. Firstly, I made an outline to keep our research focused. After gathering information, in the second step, I would be able to narrow down the research area. By analyzing, deducing, and reconsidering data, in the last phase, the study would come to conclusion.
 
Results and Discussion
Although Al-Farabi enumerates theoretical virtues, deliberative virtues, moral virtues, and practical arts as conditions of possessing happiness, according to his works, theoretical contemplation is a necessary condition of reaching happiness. The theoretical contemplation, however, is the property of the elect, and the vulgar are deprived of this activity. Since he is aiming at happiness for all citizens of the society, Al-Farabi appeals to a faculty that is common between all human beings: Imagination. What is important in this context is that, in Al-Farabi’s view, Imagination- which contributes to his prophecy theory- has the capacity of imitating not only the sensible, but also the intelligible. (this latter function of Imagination -imitating of the intelligible- has not been considered in his antecedents, specially Plato and Aristotle, and seems it is his own innovation). The supreme ruler of virtuous city (philosopher-prophet) and the elect -specially the artist among them- can project the representations of the intelligible on the public’s minds which are able to imitate them. It gives the opportunity to the public that find their way to happiness. In other word, Imagination -its ability to imitate the intelligible- paves the way of happiness for all citizens of virtuous city.
 
Conclusion
In a way of conclusion, Happiness plays an important role in Al-Farabi’s political thinking, in a way that he articulates his political theory around this notion. As we mentioned above, while the theoretical contemplation is necessary for reaching happiness, this ability merely belongs to the elect. By taking advantage of their Imagination, which is capable of imitating abstract concepts, the public can reach the highest good, the happiness. Since the artists, among the elect, deals directly with the public’s imagination and can project theoretical virtues on their minds, Al-Farabi puts a high value on them in the second highest level of virtuous city (His view stands in stark contrast to Plato who believed artists -specially poets- must be banished from his ideal society).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Al-Farabi
  • Imagination
  • Happiness
  • Virtuous City
  • Art
  • Artist’s Status
ارسطو (1369). درباره­ی نفس، ترجمه­ی علی­مراد داوودی، انتشارات حکمت، چاپ سوم.
افلاطون (1390). جمهور، ترجمه­ی فؤاد روحانی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سیزدهم.
پولادی، کمال (1397). در سودای نظام داد: جهان­شناسی ایرانی و اندیشه­ی سیاسی، نشر مرکز، چاپ اول.
حکمت، نصرالله (1387). زندگی و اندیشه‌ی حکیم ابونصر فارابی، نشر الهام، چاپ اول.
حکمت، نصرالله (1389). فارابی فیلسوف غریب، نشر علم، چاپ اول.
داوودی، علی­مراد (1389). عقل در حکمت مشاء: از ارسطو تا ابن­سینا، انتشارات حکمت، چاپ دوم.
داوری اردکانی، رضا (1356). فارابی؛ مؤسس فلسفه­ی اسلامی، انتشارات انجمن شاهنشاهی فلسفه­ی ایران، چاپ دوم.
داوری اردکانی، رضا (1389). فارابی؛ فیسلوف فرهنگ، نشر سخن، چاپ چهارم (اول سخن).
شریف، میان­محمد (1389). تاریخ فلسفه در اسلام (جلد اول)، تهیه و گردآوری ترجمه­ی فارسی زیر نظر نصرالله پورجوادی، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوم.
طباطبایی، جواد (1383). زوال اندیشه‌ی سیاسی در ایران، انتشارات کویر، چاپ چهارم.
فارابی، ابونصر (1354). اندیشه­های اهل مدینه­ی فاضله، ترجمه و شرح از سیدجعفر سجادی، نشر شورای عالی فرهنگ و هنر.
فارابی، ابونصر (1384). تحصیل­السعاده، ترجمه­ی علی­اکبر جابری مقدم، انتشارات دارالهدی قم، چاپ اول.
فارابی، ابونصر (1388). فصول منتزعه، ترجمه و شرح: حسن ملک­شاهی، انتشارات سروش، چاپ دوم.
فارابی، ابونصر (1389 الف). احصاءالعلوم، ترجمه­ی حسین خدیو جم، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم.
فارابی، ابونصر (1389 ب). السیاسه المدنیه، ترجمه و شرح: حسن ملک­شاهی، انتشارات سروش، چاپ دوم.
فارابی، ابونصر (1390). تنبیه علی السبیل السعاده، ترجمه­ی نواب مقربی، انتشارات حکمت اسلامی صدرا، چاپ اول.
فخری، ماجد (1395). فارابی، بنیان­گذار نوافلاطون­گرایی اسلامی: حیات آثار و گستره­ی تأثیر او، مترجم: محمدرضا مرادی طادی، نشر علم، چاپ اول.
قمیر، یوحنا (1394). فارابی، مترجم: سیدمرتضی حسینی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه، چاپ اول.
 
کتاب‌های انگلیسی
Galston, Miriam (1990). Politics and Excellence: The Political Philosophy of Alfarabi, Princeton University Press.
Hammond, Robert (1947). The Philosophy Of Alfarabi And Its Influence On Medieval Thought, The Hobson Book Press.
Mahdi, Muhsin S. (2010). Alfarabi and the Foundation of Islamic Political Philosophy, University of Chicago Press.
 
 
مقالات فارسی
تواناپناه، فتانه و مفتونی، نادیا. (1394). «کارکرد معرفتی اقناع و تخییل از دیدگاه فارابی»، پژوهش‌های فلسفی کلامی، سال هفدهم، شماره‌ی 2 (پیاپی 66)، صص 110-91.
تورانی، اعلی و رهبری، معصومه. (1393). «نقش قوه‌ی خیال در پدیده‌ی وحی از دیدگاه فارابی و ملاصدرا»، انسان‌پژوهی دینی، سال یازدهم بهار و تابستان 1393، شماره‌ی 31، صص 96-79.
جوادی، محسن. (1382). «تحلیل و نقد نظریه سعادت فارابی»، نامه مفید، شماره‌ی 39، صص 120-101.
خادمی، عین‌الله. (1389). «راه‌های کسب سعادت از دیدگاه فارابی»، پژوهش‌های اخلاقی، شماره‌ی 1، صص 70-47.
رحمان، فضل (1369). «نظریه­ی عقل در فلسفه­ی فارابی»، ترجمه‌ی سیدمصطفی محقق داماد، در مقالات و بررسی­ها، بهار 1369، شماره­ی 49 و 50، صص. 44-35.
رحمانی، مائده و مفتونی، نادیا (1397). «کارکردهای هنر و خطابه در مدینه فاضله»، الهیات هنر، شماره‌ی 8، صص 5-24.
قراملکی، احد و مفتونی، نادیا (1386). «جایگاه خیال در نظام فلسفی فارابی»، مقالات و بررسی‌ها، دوره‌ی 40، شماره‌ی 83، صص 112-97.