675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار فلسفه گروه مطالعات زنان- پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

این پژوهش، کوششی است در راستای به زبان آوردن بخشی از متون فلسفه اسلامی که ممکن است برای جهان فلسفه و زیست امروزی، سخنی نو داشته باشند. در بخش نخست، به اهمیت بازخوانی و کوشش برای به سخن آوردن متون خاموش فلسفه اسلامی پرداخته می‌شود. به سخن آوردن متون، مفاهمه با سنت فلسفی اسلامی و گستردن آن سنت را ممکن می‌کند.. برای نشان دادن این امکان، سیر تطور یکی از مسائل مهم در تاریخ اندیشه مرور می‌شود. مسأله نسبت میان نظر و عمل که به جدایی عقل نظری از عملی بازمی‌گردد، از قرن هجدهم میلادی با رویکردهای متفاوتی دیده شد. بسیاری از فیلسوفان نامبردار از قرن نوزدهم تا در دوره معاصر، از کلیشه جدایی عقل نظری و عملی عدول کردند و بحث از ساحت نظر و عمل را درهم تنیدند. این رویکرد یگانه‌نگر و شکستن کلیشه جدایی نظر از عمل در نظام حکمت اشراقی نیز قابل بازیابی است. این نظام فلسفی، چنان نظر و عمل را در هم تنیده و در هماهنگی عمیقی با یکدیگر پرورانده است که می‌توان نشان داد از بطن انتزاعی‌ترین بخش فلسفه، یعنی منطق، فلسفه‌ای برای اخلاق و عمل متولد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Logic and The Light The rise of practical wisdom from within the illuminationist logic

نویسنده [English]

  • Zahra Moballegh

Institute for Humanities and Cultural Studies

چکیده [English]

This essay is an attempt to make some textual material of Islamic philosophy speak to us. The first part of this article discusses the importance of re-reading and making the silent texts of the Islamic philosophy speak. In this way only, the Islamic philosophical tradition can contribute to the development of the philosophy world we live in today. The second part of this essay reviews the development of a significant philosophical problem that has changed our understanding of the meaning and applications of philosophy. The problem concerning the relationship between the theoretical and the practical has been considered from a different point of view since the18th century. Many philosophers since then have deviated from the traditional cliché of the separation between the practical and the theoretical discussing the two as intertwined concepts. This unifying view can be discovered within the Illuminationist philosophy of Sohrawardi. It portrays thought and practice in a so deeply unified consistency that practical philosophy is being born and bred from within the most theoretical part of philosophy, that is, logic. The Illumationist logic gives birth to a moral philosophy. The last part of the essay endeavors to re-construct this co-existency of logic and ethics in the Illuminative philosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Illuminationist Philosophy
  • Illuminationist logic
  • theoretical and practical wisdom
  • making text speak
ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفاء، ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺳﻌﻴﺪ ﺯﺍﻳﺪ، ﻗﻢ: ﻣﻜﺘﺒﻪ ﺁﻳﺖ ﺍﷲ ﺍﻟﻌﻈﻤﻲ ﺍﻟﻤﺮﻋﺸﻲ ﺍﻟﻨﺠﻔﻲ 1404.
داوری اردکانی، رضا، ما و تاریخ فلسفه اسلامی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی 1389.
سروش، عبدالکریم، نهاد نا آرام جهان، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی (انتشارات قم) 1357.
سهروردی، شهاب الدین یحیی بن حبش، مجموعه مصنفات شیخ اشراق. چاپ سید حسین نصر. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی 1348.
ــــــ،  حکمة الاشراق،تهران: (مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی) [بی‌تا.].
شهرزوری، شمس الدین، شرح حکمة الاشراق، تهران: م‍وس‍س‍ه‌ م‍طال‍ع‍ات‌ و ت‍ح‍ق‍ی‍ق‍ات‌ ف‍ره‍ن‍گ‍ی 1372.
طالب زاده، حمید، گفت و گویی میان هگل و فیلسوفان اسلامی: صیرورت، دیالکتیک و ایده‌آلیسم، تهران: هرمس 1396.
عظیمی، مهدی، «شکل چهارم قیاس حملی در منطق سهروردی»، در حکمت معاصر، سال هفتم، شمارة اول، بهار 1395 ،107 -127.
قوام صفری، مهدی، «اندیشه اخلاقی ابن سینا»، در پژوهش‌های فلسفی، سال 13، شماره 29، زمستان 1398، 337- 360.
مبلّغ، سیده زهرا، ساختار منطقی فلسفه‌های اشراقی، تهران: هرمس 1398.
هدایت افزا، محمود و بهشتی، احمد، «پیشینه‌ها و نوآوری‌های سهروردی در تقلیل تعداد مقولات»، در جاویدان خرد، شماره 29، بهار و تابستان 1395، 191- 211.
Al-Attar, Mariam, Islamic Ethics: Divine Command theory in Arabo_islamic thought, NewYork and London: Routledge 2010.
Guyer, Paul, “The Unity of Reason: Pure Reason as Practical Reason in Kant’s Early Conception of the Transcendental Dialectic,” in Kant on Freedom, Law and Happiness, Cambridge: Cambridge University Press 2000, 60- 95.
Harman, Gilbert, Change in view: Principles of reasoning. Cambridge, Mass.: MIT Press 1986.
_____, “PRACTICAL ASPECTS OF THEORETICAL REASONING,” In The Oxford Handbook of Rationality, Alfred R Mile and Pierce Rawling (eds.), New York: Oxford University Press 2004, 45- 56.
Heidegger, Martin, The Metaphysical Foundations of Logic, Michael Heim (trans.), Bloomington: Bloomington and Indianapolis 1992.
Hintikka, Jaakko, Knowledge and the known: Historical perspectives in epistemology (Synthese historical library; v. 11). Dordrecht: Boston: Reidel 1974.
Leibniz, G. W., The Principles of Philosophy known as Monadology, Jonathan Bennett (trans.) PDF version 2007.
Lévinas, Immanuel, Totalité et Infini: Essai sur l'extériorité, ed. Martinus Nijhof, La Haye: Kluwer Academic 1971.
Movahed, Zia, “Suhrawardi on Syllogisms,” in Sophia Perennis 2010, 2:5-18.
_____, “Suhrawardi's Modal Syllogisms,” in Sophia Perennis 2012, 21:5-17.
Parry, Richard, "Episteme and Techne", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2020 Edition), Edward N. Zalta (ed.), forthcoming URL = <https://plato.stanford.edu/archives/fall2020/entries/episteme-techne/>.
https://www.perseus.tufts.edu/hopper/
Shapiro, Lisa, “Descartes’s Ethics,” in A Companion to Descartes, Janet Broughton and John Carriero (eds.), Malden: Blackwell Publishing 2008, 445–463.
Zagzebski, Linda, “Epistemic Value and the Primacy of What We Care About,” Philosophical Papers2004, 33:3, 353-377.