675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده الهیات حقوق فلسفه و علوم سیاسی، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

2 گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

یکی از مناقشات معاصر در فلسفه اسلامی، مناقشه در اصالت آن است که به امکان آن می‌پردازد. این مسئله هویتی، در تاریخ فلسفه اسلامی و آینده فلسفه اسلامی تأثیر بسزایی دارد. دراین خصوص به نظر سه تن از متفکران معاصر مصطفی ملکیان، غلامحسین ابراهیمی دینانی و رضا داوری­اردکانی پرداخته شده است. ملکیان با تقلیل فلسفه اسلامی به الهیات و کلام، منکر اصالت و امکان هر گونه فلسفه دینی از جمله فلسفه اسلامی می‌باشد. از طرفی، دینانی و داوری نه تنها بر اصالت فلسفه اسلامی و امکان آن تأکید دارند بلکه از تعامل ضروری میان فلسفه و اسلام سخن می­گویند. این تحقیق در چهار محور صورت پذیرفته و در قالب این محورها، دیدگاه ایشان مورد مطالعه قرار گرفته است. در تحلیل این دیدگاه‌ها به توافق آنها بر مخالفت با فلسفه‌دینی و اختلاف آنها در دینی دانستن فلسفه‌اسلامی اشاره شده و بیان شده که می‌توان با در نظر گرفتن روش برهانی و فرآیند استدلالی فلسفه اسلامی به دفاع از امکان فلسفه اسلامی پرداخت. امتناع فلسفه اسلامی ناسازگار با واقعیت تاریخی فلسفه اسلامی دانسته شده و امکان آن نفی نگشته، ولی تداوم و تحقق امکان پیش‌روی آن تنها در صورتی میسر است که مسائل فلسفی کنونی و آینده نیز در نظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Islamic Philosophy from Impossibility to Necessity, Analyzing the Opinions of Proponents and Opponents of Islamic Philosophy in the Contemporary Period of Iran

نویسندگان [English]

  • Zahra Mazaheri 1
  • mohammadkazem alavi 2

1 PhD student in Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Law, Theology and Political Science, Tehran University of Science and Research, Tehran

2 Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Wisdom, Hakim Sabzevari University

چکیده [English]

 
    One of the contemporary controversies about Islamic philosophy is the controversy over its originality that makes it possible. This identification issue has a great impact on the history of Islamic philosophy and the future of Islamic philosophy. In this regard, the opinions of three contemporary thinkers, Mustafa Malekian, Gholam Hossein Ebrahimi Dinani and Reza Davari Ardakani, have been investigated. By reducing Islamic philosophy to theology, Malekian denies the originality and possibility of any religious philosophy, including Islamic philosophy. On the other hand, Dinani and Davari not only emphasize the originality of Islamic philosophy and its possibility, but also speaking of the necessary interaction between philosophy and Islam. This research has been done in four axes and in the form of these axes, their views have been studied. In analyzing these views, their agreement to oppose religious philosophy and their differences in considering Islamic philosophy as a religious philosophy is mentioned and it has been stated that it is possible to defend the possibility of Islamic philosophy by considering the demonstrative method and the argumentative process of Islamic philosophy. The impossibility of Islamic philosophy is considered incompatible with the historical reality of Islamic philosophy and its possibility has not been denied, but the continuation and the realization of the possibility of its advancement is only possible if current and future philosophical issues are taken into account.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Philosophy
  • Possibility of Islamic Philosophy
  • Mostafa Malekian
  • Gholam Hossein Ebrahimi-Dinani
  • Reza Davari-Ardakani
1-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. پرتو خرد، تهران، هرمس، 1394چاپ اول.
2-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. درخش ابن­رشد در حکمت مشاء، تهران، نشرعلم، 1389چاپ اول.
3-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. عقلانیت و معنویت، تهران، هرمس، 1396 چاپ اول.
4-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. فلسفه اسلامی: هستی و چیستی، نقدونظر، 1385، شماره اول و دوم.
5-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. فیلسوفان یهودی و یک مسئله بزرگ، تهران، هرمس، 1393 چاپ پنجم.
6-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران، طرح نو، 1376 چاپ اول، جلد 1.
7-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران، طرح نو، 1377 چاپ اول، جلد 2.
8-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران، طرح نو، 1379 چاپ اول، جلد 3.
9-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. نیایش فیلسوف، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1377 چاپ اول.
10-انصاری، عبدالله. آئینه­های فیلسوف، تهران، سروش، 1380چاپ اول.
11-خامنه­ای، سیدمحمد و اعوانی، غلامرضا و ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. دین و حکمت،کیهان اندیشه، 1374، شماره60.
12-داوری­اردکانی، رضا. دفاع از فلسفه، تهران، دفتر پژوهشهای برنامه­ریزی فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1366 چاپ اول.
13-داوری­اردکانی، رضا. دیانت و علم جدید،ضمیمه مجله دانشکده ادبیات و علوم­ انسانی دانشگاه تهران، 1361، شماره6.
14-داوری­اردکانی، رضا. غزالی و فلسفه اسلامی، جاویدان خرد، 1388، شماره 3(دوره جدید).
15-داوری­اردکانی، رضا. فارابی مؤسس فلسفه اسلامی، تهران، انتشارات انجمن فلسفه ایران، 1396 چاپ دوم.
16-داوری­اردکانی، رضا. فلسفه تطبیقی، تهران، ساقی، 1383.
17-داوری­اردکانی، رضا. فلسفه چیست؟، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالات فرهنگی تهران، 1374 چاپ دوم.
18-داوری­اردکانی، رضا. مقام فلسفه در دورة تاریخ ایران اسلامی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالات فرهنگی تهران، 1379 چاپ سوم.
19-داوری­اردکانی، رضا. نظر اجمالی به سیر فلسفه در عالم اسلامی و در ایران، نامه فرهنگ، 1378، شماره 31.
20-داوری­اردکانی، رضا. نگاهی دیگر به تاریخ فلسفه اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1387 چاپ اول.
21-صاحبی، محمدجواد. گفتگوی دین­وفلسفه، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1377چاپ اول.
22-علی، شاهرخت رحیمی و حقی، علی. دین­پژوهی مصطفی ملکیان؛ بررسی و نقد، جستارهای فلسفه دین، انجمن علمی فلسفه دین ایران، 1396، سال ششم شماره اول.
23-قنبری، امید. زندگینامه رضا داوری­اردکانی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1383 چاپ اول.
24-ملکیان، مصطفی. پویایی و پایایی، نقدونظر، 1387، شماره 51 و52.
25-ملکیان، مصطفی. ده ملاحظه روش­شناختی در فلسفه اسلامی، همشهری، 1385، شماره 3952.
26-ملکیان، مصطفی. فلسفه اسلامی: چیستی و هستی، نقدونظر، 1385، شماره 41و42.
27-ملکیان، مصطفی. مشتاقی و مهجوری، تهران، نگاه معاصر، 1387، چاپ سوم.
28-میان محمد، شریف. تاریخ فلسفه در اسلام، ترجمة نصرالله پورجوادی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1362، چاپ اول، جلد1.
29-نصر، سیدحسین. تاریخ فلسفه اسلامی از آغاز تا امروز، ترجمة مهدی نجفی­افرا، تهران، جامی، 1394، چاپ اول.
30-نصر، سیدحسین. سه حکیم مسلمان، ترجمة احمد آرام، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1384، چاپ ششم.