675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفة اسلامی، دانشگاه پیام نور مرکزی

2 کارشناسی ارشد فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه پیام نور

چکیده

در فلسفه ملاصدرا طبق اصالت وجود و حرکت جوهری، معقولات اولی مابازای خارجی و مستقل از ذهن ندارند و ازآنجا که طبق تشکیک وجود؛موجودات صرفا دارای نسبت طولی با هم میتوانند باشند(نه نسبت هم عرض). ماهیت هر موجود مختص به همان موجود خواهد شد و ضمنا امری انتزاعی از مرتبه ی همان موجود. پس دیگر بعنوان حقیقتی  خارجی و مشترک میان جزئیات نمی تواند لحاظ گردد. از همین رو معقول اولی در فلسفه صدرایی غیر قابل طرح می شود و به تبع آن معقول ثانی نیز بعنوان متضایف معقول اولی امکان طرح نخواهد داشت.
علاوه بر این نشان داده شده در  فلسفه صدرایی اصولا  ملاک معقولیت مفاهیم نیز تغییر می کند  و "تجرد" نیست بلکه "عومیت" است. ضمنا سنخ جدیدی از معقولات بعنوان کلیات پیشینی ذهن؛ بازشناسی شده اند که در هیچیک از اقسام معقول اولی و ثانی منطقی و ثانی فلسفی قابل گنجانده شدن نیستند. از همین رو ضروری است؛مبتنی بر اصول حکمت متعالیه طرحی نو جهت تقسیم بندی معقولات در انداخته شود. در این مقاله نشان داده شده، می توان معقولات را به سه دسته انتزاعی و پیشینی و قراردادی در فلسفه ملاصدرا تقسیم نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The necessity of new division for universals basis on Mulla Sadra's philosophy

نویسندگان [English]

  • Seyyed Ali Alamolhoda 1
  • Mahdi Mohammadzadeh 2

2 M.A. Islamic Philosophy

چکیده [English]

In Avicenra's Thought and in the three steps, from Farabi to Mirdamad, intelligibles have been divied to primary and secondary. And secondary intelligibles have been divided to logical and philosophical. but basis on some principles of Mulla Sadra's philosophy we must present another idea for division of intelligibles. According to Mulla Sadra's existentialism, the primary intelligibles can't have any instance in the reality. Because the essence is unreal. Basis on the equivocalis of the existence, the beings could just be placed in the extended relation to each other. And the essences coud just be absteracted by the mind from their Levels of their existences. So according to these principles the essences as the most important of primary intelligibles can't exist in Mulla Sadras philosophy. And so the secondary intelligibles couldn’t be recognized against them. Furthermore, in this essay will be shown that the criterion of universality isnt immateriality but it is generality(inter subjectivity). And we introduce a new group of intelligibles as kantian categories. As they are aperiori concepts that the mind can see the reality through them. So it will be emergent to display a new division for universals

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intelligibles
  • universals
  • Mulla Sadra
  • primary
  • secondary
ابن‌سینا، حسین، نفس شفا، تصحیح: حسن حسن زاده آملی قم: بوستان کتاب، 1375.
ابن سینا،حسین، ، الشفا (الالهیات)، (الف)؛ تصحیح: سعید زاید، قم: مکتبه آیه الله المرعشی، 1404.
 ----------، شرح و ترجمه اشارات و تنبیهات، مترجم و شرح: حسن ملکشاهی تهران: انتشارات صداوسیما، 1388.
---------- ، المباحث المشرقیه، تحقیق: محسن بیدارفر، قم: انتشارات بیدار، 1371.
----------، التعلیقات، (ب)؛ تحقیق: عبدالرحمن بدوی بیروت: مکتبه الاعلام الاسلامی، 1404.
بهمنیار، ابن مرزبان، التحصیل، تصحیح: مرتضی مطهری تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1375.
دوانی، جلال‌الدین، حاشیه بر شرح قوشچی بر تجرید العقائد، قم: منشورات رضی، بیدار-عزیزی، بی-تا.
سهروردی، شیخ شهاب‌الدین، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح: هانری کربن، سید حسن نصر، نجف قلی حبیبی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1404.
شهیدی، فاطمه، و حکمت، نصرالله، «شأن ماهیت بدون وجود: مطالعه ایی تطبیقی میان فلسفه ابن‌سینا و حکمت متعالیه»، حکمت سینوی، تهران، سال 16، شماره 47، بهار و تابستان 1391، صص 53-68
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الشواهد الربوبیهفی المناهج السلوکیه ، تهران: بنیاد حکمت صدرا، 1382.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، جلد1، 2، 3، 4، 6 ،دار احیاء التراث العربی لبنان، 1981. م
طوسی، خواجه‌نصیرالدین، شرح الاشارات و التنبیهات، قم: نشرالبلاغه، 1375.
طوسی، نصیرالدین، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، شرح علامه حلی،قم: موسسه نشر اسلامی، 1413.
----------، اساس الاقتباس، تصحیح: مدرس رضوی تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1361.
عابدی، احمد، «تشکیک در فلسفه اسلامی»، پژوهشهای فلسفی - کلامی، تهران، شماره 2، سال 5 و 6، پاییز و زمستان 1379، صص 34-47.
علم الهدی، سید علی، نومینالیسم و فلسفه صدرایی(الف) ، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، 1390.
علم الهدی؛ سید علی؛ مشائیان و نظریه تجرید؛(ب)9 ؛فصلنامه اندیشه دینی؛پائیز1390ش؛شماره40؛دانشگاه شیراز
علم الهدی؛سید علی؛ ملاصدرا و ادراک کلیات؛(ج) ؛خردنامه صدرا؛شماره63؛بهار1390ش؛بنیاد حکمت صدرا؛تهران
علم الهدی؛سید علی؛ذهنی بودن زمان در فلسفه صدرایی؛حکمت معاصر؛شماره4؛پائیز1393ش؛پژوهشگاه علوم انسانی؛تهران
علم الهدی، سید علی، ذهنی بودن جوهریت و عرضیت درفلسفه صدرایی، تاملات فلسفی، شماره21، دانشگاه زنجان، 1398ش
علم الهدی؛سید علی؛ نظریه تشکیکی بودن وجود و کثرات عرضی؛دوفصلنامه حکمت صدرایی؛شماره یک؛پائیز و زمستان1391ش؛دانشگاه پیام نور؛تهران
فارابی، ابونصر، الحروف، مترجمین: طیبه سیفی و سمیه ماستری فراهانی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1394.
----------، المنطقیات، تحقیق: محمدتقی دانش‌پژوه، قم: مکتبه آیه الله المرعشی، 1408.
قوشچی، علاالدین علی بن محمد، شرح تجرید العقائد، قم: منشورات رضی، بیدار-عزیزی، بی-تا.
میرداماد، محمد بن باقر، تقویم الایمان، تحقیق: علی اوجبی، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب، 1376.
یزدان پناه، سید یدالله، حکمت اشراق: گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهاب‌الدین سهروردی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392.