نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
دانشگاه تربیت مدرس تهران
چکیده
در ادبیات معاصر اختلاف نظری هست بر سر اینکه آیا از منظر صدرا ماهیت امری در-جهان است یا تنها در-ذهن است. این نوشتار قصد دارد که بر اساس متن‌های آثار صدرا شواهدی اقامه کند که از منظر صدرا ماهیت امری در-جهان است. مهم‌ترین تعابیر صدرا که در ظاهر دلالت بر در-جهان نبودن ماهیت دارند، از این قرار هستند: نخست اینکه ماهیت انتزاعی است؛ دوم اینکه ماهیت ذاتا معدوم است؛ و سوم اینکه ماهیت بر وجود حمل می‌شود. برای نیل به هدف این نوشتار، ابتدا استدلال خواهد شد که اگر سیاق سخن صدرا در نظر گرفته شود، متن‌هایی که معمولا بر ضد در-جهان بودن ماهیت از منظر صدرا بدان‌ها استناد می‌شوند، چنین اشعاری ندارند. علاوه بر این، استدلال خواهد شد که بنا بر شواهد متنی وقتی همه‌ی متن‌های صدرا با هم در نظر گرفته شوند، تنها یک خوانش از صدرا ممکن است: صدرا به نحو یکنواختی ماهیت را امری در-جهان تلقی می‌کند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Quiddity’s being in-the-World; A Reflection on Mullasadra’s View about the Reality of Quiddity
نویسنده [English]
- davood hosseini
tarbiat modaress
چکیده [English]
In the contemporary literature on Mullasadra there is a controversy on his view on the reality of quiddity; on whether, according to his texts, quiddity is in-the-World or just in-the-Mind. This paper aims to argue that from Mullasadra’s viewpoint, it is in-the-World. Among Mullasadra’s expressions about quiddity, these are mostly supposed to be against quiddity’s being in-the-World: first that quiddity is abstract; second that quiddity, in itself, is non-existent; and third that quiddity is a predicate of existence. In order to show that from Mullasadra’s viewpoint, quiddity is in-the-World, I will argue, based on textual evidences, first that if the context is considered, those texts that normally are supposed to be counter-evidence for quiddity’s being in-the-World from Mullasadra’s viewpoint, are just apparently so; and second that if all relevant texts are examined, there is just one possible reading of Mullasadra’s view about the reality of quiddity: he constantly takes quiddity in-the-World.
کلیدواژه‌ها [English]
- existence
- existent
- quiddity
- being in-the-World
- Unity
- اسدی، سیاوش، رضا اکبریان، محمد سعیدی‌مهر، لطف‌الله نبوی، 1394؛ تعابیر متفاوت از «ماهیت» نزد ملاصدرا و علامه طباطبایی و تاثیر آن بر بداهت نظریه اصالت وجود؛ پژوهش‌های هستی‌شناختی، شماره 8؛ صص 1-18.
- بنیانی، محمد.، 1393؛ بررسی نقادانۀ برداشتهای گوناگون از محل نزاع در اصالت وجود صدرایی؛ پژوهش‌های هستی‌شناختی، شماره 5؛ صص 107-124.
- کشفی، عبدالرسول، محمد بنیانی، 1391؛ بررسی معانی گوناگون اصالت وجود و اعتباریت ماهیت در نظام صدرایی؛ پژوهش‌های هستی‌شناختی، شماره 5؛ صص 45-56.
- بنیانی، محمد، حمیدرضا سروریان، 1394؛ بررسی نقادانه عینیت وجود ماهیت در حکمت متعالیه؛ مطالعات اسلامی، فلسفه و کلام، شماره 95؛ صص 9-34.
- حسینی، داود. 1396؛ در-جهان بودن و موجودیت بالعرض ماهیت؛ استدلال‌هایی برای در-جهان بودن ماهیت در فلسفه صدرا. حکمت معاصر، سال هشتم، شماره دوم، تابستان 1396، صص 77-92.
- سهروردی، شهاب‌الدین، 1375؛ مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد 2؛ به تصحیح نجفقلی حبیبی، هانری کربن و سیدحسین نصر؛ تهران؛ وزارت فرهنگ و آموزش عالی و موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم، 1302 ق؛ مجموعه الرسائل التسعه؛ قم؛ مکتبه المصطفی.
- ----------، 1981م؛ الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه؛ بیروت؛ دار احیاء التراث العربی.
- ----------، 1363؛ المشاعر؛ تصحیح: هانری کربن؛ تهران؛ کتابخانه طهوری.
- ----------، 1382الف؛ الشواهد الربوبیه، جلد 1؛ تهران؛ بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
- ----------، 1382ب؛ شرح و تعلیقه صدرالمتالهین بر الهیات شفاء، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران، انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
- عبودیت، عبدالرسول، 1385؛ درآمدی بر نظام حکمت صدرایی، جلد 1؛ تهران و قم؛ انتشارات سمت و انتشارات موسسه‌ی پژوهشی امام خمینی.
- فارابی، محمدبن‌محمد، 1970م؛ کتاب الحروف؛ تصحیح محسن مهدی؛ بیروت؛ دار المشرق.
- فیاضی، غلامرضا. (1388). هستی و چیستی در مکتب صدرایی، تاملی نو در اصالت وجود و اعتباریت ماهیت و تفاسیر و ادله و نتایج آن. تحقیق و نگارش: حسینعلی شیدان‌شید. قم؛ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- مطهری، مرتضی، 1368؛ مجموعه آثار استاد شهید مطهری، جلد 6؛ تهران؛ انتشارات صدرا.
- میرداماد، محمدباقر، 1391؛ الافق المبین؛ به تحقیق حامد ناجی اصفهانی؛ تهران؛ میراث مکتوب.
- یزدان‌پناه، یدالله، سید عطاء انزلی، 1392؛ مبانی و اصول عرفان نظری؛ قم؛ موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
)