675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای حکمت متعالیه، گروه فلسفه دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد گروه فلسفه اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

چکیده
خیال و ادراک خیالی دارای جایگاهی ویژه در حکمت متعالیه است. این مسأله در حکمت سینوی و اشراقی نیز مطرح بوده، لیکن ملاصدرا دیدگاهی نو و ویژه نسبت به آن دارد. وی بر اساس مبانی خود، یعنی اصالت وجود و مساوقت آن با اوصافش از جمله علم، طرح نظریاتی بدیع در مورد ماهیت معرفت، ماهیت قوای ادراکی و ارتباط آن­ها با نفس، استکمال جوهری نفس، تناظر مراتب هستی با مراتب وجود انسان و پذیرش عالم مثال سهروردی، به عنوان عالمی واسطه که قرابت وجودی با هردو عالم ماده و عقل دارد، تفسیری نو از قوه خیال و صور خیالی ارائه می­کند. ملاصدرا بر اساس این دیدگاه نو امور متعددی را که همگی مرتبط با نفس انسان هستند تفسیر می­کند. مهم­ترین این امور معاد جسمانی و ثواب و عقاب اخروی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Ontological Place of Imaginal Perception and Its Relation to Self-Knowledge according to the Transcendental Philosophy of Sadr al-Dīn Shīrāzī

نویسندگان [English]

  • Azam Mardiha 1
  • Sayed Mortaza Hosseini Shahroudi 2

1 PhD Candidate, Department of Philosophy, Ferdowsi University of Mashhad

2 Professor of Department of Islamic Philosophy, Faculty of Theology, Ferdowsi University of Mashhad (FUM), Mashhad, Iran

چکیده [English]

 
The question of 'imaginal perception' (al-idrāk al-khayālī) constitutes one of the most complex and important sections of the 'Transcendental Philosophy' (al-hikmat al-muta'āliyya) of Sadr al-Dīn Shīrāzī (1569-1640). Sadr al-Dīn's contribution to the conception of 'imaginal perception' is distinguished from those of his towering predecessors, namely Ibn Sina (Avicenna) and Suhrawardi. In fact, Sadr al-Dīn developed inspiring ideas connected with 'imaginal faculty', 'imaginal perception' and 'imaginal realm', and he did it on the basis of his well-considered and elaborated doctrines such as 'principality and primacy of being' (isālat al-wujūd, that the 'being' of each object is principial vis-a vis its 'quiddity' and that the essential qualities of 'Being', including 'knowledge' ('ilm), are concomitant with 'Being' itself), as well as based on his theories of perception and cognition, of the 'perfection in esse' or 'substantial perfection' of the soul, and of correspondence between the multiple states of 'being' and those of the human being - as a microcosmic image of 'being' itself. In the same line, Sadr al-Dīn also developed Suhrawardī's teachings on the 'imaginal world' as a mediatory realm between the sensory and the intelligible realms. It was on the basis of such elaborated doctrines and theories that Sadr al-Dīn succeeded to explain some particular problems related to the 'soul', among them, one may refer to the problem of 'reward and punshment in the Hereafter' as well as the question of 'bodily or corporal resurrection'.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imaginal perception
  • imaginal faculty
  • subjective/microcosmic imaginal world ('ālam al-khayāl al-muttasil)
  • objective/macrocosmic imaginal world ('ālam al-khayāl al-munfasil)
  • imaginal realm (al-'ālam al-mithāl)
  • corporal resurrection
ابن‌سینا،حسین بن عبدالله (1375)، الإشارات و التنبیهات، شرح نصیرالدین طوسی،ج 2، قم: نشرالبلاغه.
ابن‌سینا،حسینبنعبدالله (1975)، الشفا؛فنششمطبیعیات،کتابالنفس، تصدیر و مراجعۀابراهیم مدکور، تحقیق جرج قنواتی و سعید زابه، القاهرة: المکتبة العربیة.
ابن‌سینا،حسینبنعبدالله (1371)،المباحثات، تحقیق و تعلیق محسن بیدارفر، قم: بیدار.
ابن‌سینا،حسینبنعبدالله (1364)، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، ویرایش و دیباچة محمدتقیدانش‌پژوه، تهران: دانشگاهتهران.
سهروردی،شهاب‌الدینیحیی (1372)، مجموعهمصنفات،ج 2،مشتمل بر حکمةالإشراق، تصحیح و مقدمة هانریکوربن و حسین نصر، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
شهرزوری،محمد (1380)، شرححکمةالإشراق،تصحیح،تحقیق، و مقدمةحسینضیائیتربتی،تهران: پژوهشگاهعلومانسانیومطالعاتفرهنگی.
صدرالدین شیرازی، محمد بنابراهیم (ملاصدرا) (بی‌تا)، تفسیرآیةمبارکة نور،ترجمه،تصحیح، و تعلیق محمد خواجوی، تهران: مولی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (1363 الف)،تفسیرسورة واقعه، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، تهران: مولی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (1363 ب)، رسالة الحشر،ترجمهوتصحیحمحمدخواجوی،تهران: مولی.
صدرالدین شیرازی،محمد بن ابراهیم (1410 ق)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة،ج 1، 3، 8،و 9، بیروت: دارإحیاالتراثالعربی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (1382)،الشواهد الربوبیۀ فی المناهج السلوکیۀ،حواشیحاجملاهادیسبزواری،مقدمه،تصحیح، و تعلیقسیدجلال‌الدین آشتیانی،قم: بوستانکتابقم، دفتر تبلیغات اسلامی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (1341)، عرشیه، تصحیح و ترجمةغلام‌حسین آهنی، تهران: مولی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (1380)،المبدأ و المعاد، مقدمه و تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی،قم: دفتر تبلیغات اسلامیحوزةعلمیة قم.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (1375)، مجموعۀرسائل فلسفی؛مشتمل بر رسالةاتحاد عاقل و معقول، تصحیح حامد ناجی اصفهانی،تهران: حکمت.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (1377)، المظاهرالإلهیة، تحقیقسیدجلال‌الدین آشتیانی، قم: دفترتبلیغاتاسلامیقم.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (1419 ق)، مفاتیحالغیب،مقدمة محمد خواجوی،حاشیة علی نوری، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
طباطبایی،محمدحسین (1410 ق)، تعلیقهبرالحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة،ج 1 و 3،بیروت: دارإحیاالتراثالعربی.
کوربن،هانری (1370)، تاریخفلسفة اسلامی، تهران: کویر.