نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه فلسفه، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس تهران
چکیده
در ادبیات معاصر درباره در ـ جهان بودن یا در ـ ذهن بودن ماهیت ازمنظر صدرا اختلاف نظر وجود دارد. در این نوشتار قصد داریم که دلایلی اقامه کنیم مبنی‌بر این‌که ازمنظر صدرا ماهیت امری در ـ جهان است. برای این منظور، استدلال خواهد شد که برخی از تعابیر کلیدی صدرا درباره ماهیت (انتزاعی بودن ماهیت و صادق بودن ماهیت بر وجود)، در حضور نظر خاص صدرا درباب انتزاع و صدق نتیجه می‌دهند که ماهیت در ـ جهان است، گرچه ماهیت فقط بالعرض موجود باشد. با این نتیجه، مسئله دیگری مطرح خواهد شد: چه تفاوتی بین موجودیت بالذات وجود و موجودیت بالعرض ماهیت است؛ اگر هر دو در ـ جهان بودن را درپی دارند، پیشنهاد می‌شود که موجودیت بالذات و موجودیت بالعرض و در ـ جهان بودن را می‌توان در نسبت با منشأ اثر بودن و استقلال از اذهان توضیح داد. شواهد متنی‌ای از صدرا ارائه خواهد شد که تعابیر صدرا دور از این پیشنهاد نیست.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Quiddity’s Being in-the-World and Its Secondarily Existence; Arguments for Quiddity’s Being in-the-World in Mullasadra’s Philosophy
نویسنده [English]
- Davood Hosseini
Assistant Professor, Philosophy Department, Tarbiat Modares University
چکیده [English]
There is a controversy in the contemporary literature on Mullasadra’s view on the reality of quiddity; is quiddity in-the-World or just in-the-Mind? This paper aims to argue that from Mullasadra’s viewpoint, it is in-the-World. For this end, I will argue that some of Mullasadra's expressions concerning quiddity (namely, quiddity’s being an abstract entity and its being true of existence) when attached to his theses about abstraction and truth, entails that quiddity is in-the-World; though it exists just secondarily. If these arguments turn out to be sound, a question arises: what is the difference between existence’s being primarily existent and quiddity’s being secondarily so? In order to answer this question, I will propose that one can understand and explain primary and secondary existence and being in-the-World by means of effectiveness and mind-independence. I will give some textual evidence which show that this proposal is not far from Mullasadra’s own viewpoint.
کلیدواژه‌ها [English]
- existence
- quiddity
- being in-the-World
- Truth
- secondarily existent
- abstract
- اسدی، سیاوش، رضا اکبریان، محمد سعیدی‌مهر، لطف‌الله نبوی، (1394)، «تعابیر متفاوت از «ماهیت» نزد ملاصدرا و علامه طباطبایی وو تاثیر آن بر بداهت نظریه اصالت وجود»، پژوهش‌های هستی‌شناختی، شماره 8، صص. 1-18.
- بنیانی، محمد، (1393)، «بررسی نقادانۀ برداشتهای گوناگون از محل نزاع در اصالت وجود صدرایی»، پژوهش‌های هستی‌شناختی، شماره 5، صص. 107-124.
- بنیانی، محمد، حمید رضا سروریان، (1394)، «بررسی نقادانه عینیت وجود ماهیت در حکمت متعالیه»، مطالعات اسلامی، فلسفه و کلام، شماره 95، صص. 9-34.
- شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم، (1302 ق)، مجموعه الرسائل التسعه، مکتبه المصطفی، قم.
- ----------، (1981 م)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- ----------، (1363)، ترجمه و شرح مشاعر، تصحیح: هانری کربن، تهران:کتابخانه طهوری.
- ----------، (1366)، تفسیر القرآن، تصحیح: محمد خواجوی، قم: انتشارات بیدار.
- ----------، (1382)، الشواهد الربوبیه، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
- عبودیت، عبدالرسول، (1385)، درآمدی بر نظام حکمت صدرایی، جلد اول، تهران و قم، انتشارات سمت و انتشارات موسسه‌ی پژوهشی امام خمینی.
- فارابی، محمد بن محمد، (1970 م)، کتاب الحروف، تصحیح محسن مهدی، بیروت: دار المشرق.
- فیاضی، غلامرضا، (1388)، هستی و چیستی در مکتب صدرایی، تاملی نو در اصالت وجود و اعتباریت ماهیت و تفاسیر و ادله و نتایج آن، تحقیق و نگارش: حسینعلی شیدان‌شید، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- کشفی، عبدالرسول، محمد بنیانی، (1391)، «بررسی معانی گوناگون اصالت وجود و اعتباریت ماهیت در نظام صدرایی»، پژوهش‌های هستی‌شناختی، شماره 5، صص. 45-56.
- لاهیجى، ملا محمدجعفر، (1386)، شرح رساله المشاعر، تعلیقات و توضیحات: سید جلال الدین آشتیانى، قم: بوستان کتاب قم.
- مطهری، مرتضی، (1368)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج6، تهران: انتشارات صدرا.
- میرداماد، محمدباقر، (1391)، الافق المبین، به تحقیق حامد ناجی اصفهانی، تهران: میراث مکتوب.
)