675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

براساس نظریۀ شناختی استعاره، فهم مفاهیم انتزاعیازطریق استعاره‌های مفهومی میسر می‌شود، به‌گونه‌ای‌کهایناستعاره­هابخشیازفرایندشناختمحسوب می‌شوندوباحذفآن‌ها بخشی از معنای مفاهیمنیزازدست می‌رود. استعارۀ موجود حقیقیبه‌مثابۀ امر ثابت رافلاسفۀیونانی و مسلمان همانند پارمینیدس، افلاطون، ارسطو، ابن‌سینا، و ملاصدرا به‌طورگستردهبه‌کاربرده‌اند. هرکدام از این فلاسفه از موجود حقیقیتعبیر خاص خود را آورده‌اند، اما در تمام این موارد یکی از مهم‌ترین صفاتی که برایتوصیفموجودحقیقی به‌کار رفتهاست ثبات و عدم تغییر است. در آثار فلاسفۀ مسلمان، واژگان حقیقت، تقرر، و قوام ازحیثلغویبه‌معنایثبوت‌اند. این واژگان در چهارچوب استعاره برایمفهوم‌سازی موجود حقیقی به‌کار رفته‌اند. در فلسفۀ سینوی، هرکدام از وجود و ماهیتبه‌صورت مستقل به ثبوت، حقیقت، تقرر، و قوام متصف شده‌اند،درحالی‌که در فلسفۀصدرایی تنها وجود استحقاق اتصاف به این صفات را دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Metaphorization of the Substantive Existent Entity as a State of Subsistence in the Teachings of Avicenna and Sadr al-Dīn Shīrāzī

نویسنده [English]

  • Vahid Khademzadeh

Assistant Professor of Department of Islamic Philosophy, Faculty of Theology, Ferdowsi University Of Mashhad (FUM), Mashhad, Iran

چکیده [English]

In cognitive linguistics, conceptual/cognitive metaphor refers to the understanding of an idea, or a conceptual domain, in terms of another. In fact, in the ‘cognitive metaphor theory’ (CMT), metaphors are mappings from one conceptual domain known as the source domain onto another conceptual domain, known as the target domain, thus, the removal of metaphors will result in the failure of the relevant cognitive process. Greek and Muslim philosophers, including Parmenides, Plato, Aristotle, Avicenna and Sadr al-Dīn Shīrāzī (Mullā Sadrā), made use of the cognitive metaphorization of the real- or substantive existent entity as a ‘state of subsistence’. Each of the abovementioned towering philosophers presented their own recognition of a substantive-existent entity, but all converge in their emphasis on the crucial role of the ‘subsistence’ as a conceptual metaphor for understanding of the ontological state and the qualities of a substantive existent entity. Muslim philosophers also made use of terms such as ‘establishment’ (taqarrur) and ‘righteousness’ (qawām) which actually remain in the semantic sphere of ‘subsistence’ (thubūt) and are usually applied as cognitive metaphors for understanding of the qualities of a substantive existent entity. In the school of Avicenna, both being/existence (wujūd) and quiddity/essence (māhiyya) are considered to be in a state of subsistence, but in Sadr al-Dīn’s school, it is only the existence/being which must be regarded as being so.

کلیدواژه‌ها [English]

  • subsistence (thubūt)
  • truth/reality (haqīqa)
  • establishment (taqarrur)
  • metaphor (isti’āra)
  • being/existence (wujūd)
  • quiddity/essence (māhiyya)
ابن‌سینا (1404 الف)،الشفا،ملاحظاتسعیدزاید،قم: مکتبة آیةاللهالمرعشی.
ابن‌سینا (1404 ب)، التعلیقات،‌تحقیق ازعبدالرحمنبدوی،بیروت: المکتبة الاعلامالاسلامی.
ابن‌سینا (1371)، المباحثات، تحقیق از محسن بیدارفر، قم: بیدار.
ابن‌سینا (1379)، نجاة،تصحیحمحمدتقیدانش‌پژوه،تهران: دانشگاهتهران.
ابن‌سینا (1375)، الاشاراتوالتنبیهات،قم: نشرالبلاغه.
ابن‌سینا (1363)، مبدأ و معاد،تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی.
بستانی،فؤادافرام (1375)، فرهنگابجدی،تهران: اسلامی.
جرجانی،سیدشریف (1325 ق)، شرحالمواقف،به‌تصحیحبدرالدیننعسانی، قم: الشریف الرضی.
جرجانی،سیدشریف (1370)، التعریفات،تهران: ناصرخسرو.
خادم‌زاده،وحیدومحمدسعیدی‌مهر (1393)، «استعاره‌هایمفهومیعلیتازدیدگاهلیکاف»،شناخت،شمارۀپیاپی 1/71.
خادم‌زاده،وحید (1395)، «استعارۀ وجود به‌مثابۀ نور در فلسفۀملاصدرا»،فلسفهوکلاماسلامی،س 49، ش 1.
رازی،فخرالدین (1411)، المحصل،مقدمهوتحقیقازدکتراتای،عمان: دارالرازی.
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد (1374)، مفردات الفاظ قرآن،ترجمۀغلام‌رضاخسرویحسینی،تهران: مرتضوی.
رمضانی،علی (1390)، «معنای حق درنگاه اندیشمندان اسلامی»،معرفتحقوقی،س 1،ش 2.
سپهری،مهدی (1382)، «نقشاستعارهدراصالتوجود، بررسی معناشناختی»،نامۀ حکمت،س 1، ش 2.
سعدی،ابوحبیب (1408ق)، القاموسالفقهیلغةً و اصطلاحاً،دمشق: دارالفکر.
صلیبا،جمیل (1414)، المعجمالفلسفی،بیروت: الشرکة العالمیة للکتاب.
قوام صفری، مهدی (1387)، نظریۀ صورت در فلسفۀارسطو، تهران: حکمت.
گاتری، دبلیو. کی. سی. (1376)، تاریخفلسفۀیونان،ترجمۀ مهدی قوام صفری،تهران: فکرروز.
لاهیجی،عبدالرزاق (بی‌تا)،شوارقالالهامفیشرحتجریدالکلام،اصفهان: مهدوی.
ملاصدرا، صدرالدین محمدبنابراهیم قوام شیرازی (1981)، الحکمۀ المتعالیۀ فی الاسفار العقلیۀ الاربعۀ،بیروت: دارالاحیاءالتراث.
ملاصدرا، صدرالدین محمدبنابراهیم قوام شیرازی(1360)، الشواهدالربوبیه،تصحیحوتعلیق جلال‌الدینآشتیانی،مشهد: المرکزالجامعیللنشر.
ملاصدرا، صدرالدین محمدبن‌ابراهیم قوام شیرازی(1363)،المشاعر،به‌اهتمامهانریکربن،تهران: کتاب‌خانةطهوری.
ملاصدرا، صدرالدین محمدبن‌ابراهیم قوام شیرازی(1354)،المبدأوالمعاد،بهتصحیحجلال‌الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفۀایران.
هاسی،ادوارد (1392)، «فیثاغوریان و الئاییان»، در تاریخفلسفۀغرب 1: ازآغازتاافلاطون،ترجمۀ حسن فتحی، تهران: حکمت.
هاینمن،رابرت (1392)، «افلاطون: مابعدالطبیعهومعرفت‌شناسی»،درتاریخفلسفۀغرب 1: ازآغازتاافلاطون،ترجمۀ حسن فتحی، تهران: حکمت.
 
Aristotle (1991), Complete Works, Jonathan Barnes (ed.), 2 vols., Princeton: Princeton University Press.
Annas, Julia (1976), “introduction” to Aristotle’s Metaphysics Books M and N, Oxford: Clarendon.
Croft William and D. Alan Cruse (2004), Congnitive Linguistics, Cambridge: Cambridge University Press.
Jäkel, Olaf (2002), “Hypothesis Revisited: TheCognitive Theory of Metaphor Applied to Religious Texts”,.
Lackoff G. and M. Johnson (1980), Metaphors We Live by, Chicago and London: The University of Chicago Press.
Lackoff G. and M. Johnson (2003), Afterwardst to Metaphors We Live by, Chicago and London: University of Chicago Press.
Lackoff G. (1993), “The Contemporary Theory of Metaphor”, in Metaphor and Thought, Andrew Ortony (ed.), Cambridge: Cambridge University Press.
Ortony, A., R. E. Reynolds, and J. A. Arter (1978), “Metaphor: Theoretical and empirical research”, Psychological Bulletin, vol. 85, no. 5.
Plato (1997), Complete Works,John M. Cooper (ed.), 4 vols., Cambridge: Hackett Publishing Company.
Taylor, John (2002), Cognitive Grammar, Oxford: Oxford University Press.