نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری تخصصی فلسفه، گرایش حکمت متعالیه، دانشگاه فردوسی مشهد، پردیس بین‌الملل
2 استاد گروه حکمت و فلسفه دانشگاه فردوسی مشهد
3 استادیار گروه معارف دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
چگونگی علم انسان به مراتب و منازل وجودی خویش و همچنین کیفیت و نحوة علم او به عالم واقع و خارج از حقیقت خود با تمام مواقف و مواطن وجودی آن و سرانجام تطابق و تناظر آن‌ها، از اهم و اخص مسائلی است که اذهان بسیاری از متفکرین معاصر و فلاسفه را به خود مشغول کرده و معرکه‌ای از آرا و اقوال متعدد و متنوعی را به دنبال خود، ایجاد کرده است. نگارنده در این نوشتار کوشیده است تا با اصول سامی و مبانی عالی حکمت متعالیه، همانند اصالت وجود و وحدت شخصی وجود و لوازم هر یک از آن‌ها، بر خلاف دیدگاه متداول و متعارف مطرح در محافل حکمی و فلسفی که رأی نهایی و عرشی ملاصدرا خوانده شده، آن دیدگاه را رأی میانی و نظر متوسط صدرا دانسته و در مقابل، با استناد و اتخاذ از همان آرا صدرالمتألهین و اجتهاد در آن‌ها، نهایت و غایت انظار صدرا را به برهان و عیان درآورد و آن این‌که حقیقت علم در نظر ملاصدرا، محصول اکتساب صور کمالی در متن حرکت جوهری نیست، بلکه مشهود انکشاف ذات در بطن حرکت سریانی است، یعنی ما در فرایند حرکت جوهری، دیگر با لبس بعد لبس از قوه به فعل، مواجه نیستیم، بلکه شاهد کشف بعد کشف و ظهور بعد ظهور و همچنین تفصیل بعد تفصیل هستیم. لذا حرکت را دیگر به معنای مشهور و معروف، خروج تدریجی شیء از قوه به فعل ندانسته و همچنین اصل انشا در حکمت متعالیه را حاکم بر ایجاد صور کمالی و جعل آن‌ها برای نفس نیز ندانسته بلکه آن را ناظر بر اظهار صور وحدانی و اجمالی به باطن و کامن رفته در صقع ذات غیب مغیب نفس و انکشاف تفصیلی و انتشای تکثیری و ظهور آن‌ها در پرده‌برداری از نهان نهاد ذات نفس می‌دانیم و در آخر نیز، نتایج و لوازم مهم نظریة انکشاف، بیان و مبین شده است
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Explain the Discovery Theory in Knowledge
نویسندگان [English]
- Manouchehr Khademi 1
- seyyed mourteza houseini shahrudi 2
- seyed housein seyed moosavi 3
1
2
3
چکیده [English]
The human knowledge from the different levels of its being and achieving knowledge from outside world, and the correspondence between human science and world, are among most important issues that have preoccupied the mind of many contemporary thinkers and epistemologists. The author of this paper has tried, based on the principles of Transcendental Theosophy such as Asalat al-wujud, Wahdat al-wujud, and their implications, to show that contrary to what is called Mullasadra’s epistemology (his views on the nature of science and discovery) and regarded as Mullasadra’s ultimate believe, in philosophical circles, the theory is not the Mullasadra’s final position. I, based on my study and contemplation on his ideas want to prove that the Mullasarda doesn’t believe that science is produced by the perfect forms acquisition through Trans-Substantial Motion, rather the essence of discovery is achieved in the process of Trans-Substantial Motion
کلیدواژه‌ها [English]
- Discovery theory
- Knowledge
- Asalat al-wujud
- Wahdat al-wujud
- synopsis and detail
- appearance and consciences
- Mullasadra
)