675648c2785e9a3

حکمت معاصر

حکمت معاصر

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

الگوهای خدا‌باوری در دوران معاصر و ظرفیت‌های فلسفۀ اسلامی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار فلسفه و کلام اسلامی دانشکدۀ الهیات،‌ معارف اسلامی و ارشاد دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

 
در دوران معاصر، می‌توان سه کلان‌الگوی خداباوری را دنبال کرد. این سه کلان‌الگو عبارت‌اند از ایمان‌گرایی، قرینه‌گرایی، عمل‌گرایی. هر‌یک از این سه کلان‌الگو متضمن الگوهایی است. ایمان‌گروی سه نظریۀ عمده را شامل می‌شود که بر‌اساس آن‌ها، ایمان در تعارض با استدلال عقلانی، بی‌ارتباط با استدلال عقلانی یا بی‌نیاز از استدلال عقلانی است. قرینه‌گرایی دو نظریۀ عمدۀ قرینه‌گرایی برهانی و قرینه‌گرایی استقرایی (احتمالاتی) را در‌بر ‌می‌گیرد. عمل‌گرایی نیز مشتمل بر دو نظریۀ عمل‌گرایی آخرت‌محور و عمل‌گرایی دنیا‌محور است. مراجعه به آرای فیلسوفان مسلمان و باز‌سازی آن‌ها به زبان جدید هم‌سخنی با نظریات معاصر را برای ما ممکن می‌کند؛ مثلاً با تأمل در اندیشه‌های ابن سینا می‌توان به باز‌سازی دیدگاه او در قالب قرینه‌گرایی برهانی و با تأمل در اندیشه‌های ملا‌صدرا می‌توان به بازسازی دیدگاه او در قالب ایمان‌گرایی از نوع سوم اقدام کرد. همچنین توجه به آرای غزالی امکان بازسازی آن‌ها را در قالب عمل‌گرایی به ما می‌دهد. فهم دقیق الگوهای خداباوری در دوران معاصر و تلاش برای بازسازی نظریات فیلسوفان مسلمان این امکان را به ما می‌دهد که در مواجهه با الحاد و الگوهای مختلف آن نیز به‌خوبی عمل کنیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Models of Theism in Contemporary Era and the Capacities of Islamic Philosophy

نویسنده [English]

  • Reza Akbari

Associate Professor, Imam Sadiq University

چکیده [English]

 
Fideism, evidentialism and pragmatism are three major models of theism in contemporary religious epistemology. Each of these major models includes minor models. In Fideism we find three models according to them faith is in contrast with intellectual reasoning, without any relation to intellectual reasoning or without any need to intellectual reasoning. Evidentialism covers syllogistic and probabilistic evidentialism and pragmatism can be world-centered or hereafter-centered. Surveying Muslim philosophers' thoughts and reconstructing their theories in a new way allows us to have dialog with contemporary theories in the realm of religious epistemology. For example with contemplating on Avicenna's philosophy we can reconstruct his theory in the frame of syllogistic evidentialism and studying Sadra's philosophy permits us to remodel his theory in the frame of the third model of fideism. We also can rebuild Ghazali's theory in the frame of pragmatism. Understanding models of theism in contemporary era and endeavoring for reconstructing Muslim philosophers' thoughts let us act well when we encounter atheism and its different models.

کلیدواژه‌ها [English]

  • theism
  • evidentialism
  • Fideism
  • Pragmatism
  • Islamic philosophy
مراجع
 
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1400 ق). «الرسالة العرشیه فی توحیده تعالی و صفاته». فی رسائل ابن‌سینا، قم: بیدار.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1980م). عیون الحکمه، مقدمه و تحقیق: عبدالرحمن البدوی، الطبع‌الثانی، بیروت: دارالقلم.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1363). المبدأ و المعاد. به اهتمام عبد‌الله نورانی، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1375) «الاشارات و التنبیهات»، فی شرح الاشارات و التنبیهات، لخواجه نصیر الدین الطوسی، ج2، قم: نشرالبلاغه.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379). النجاة‌ من‌الغرق فی‌بحر‌الضلالات، تهران: دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1383). الهیات دانشنامة علائی، همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
اکبری، رضا و عباس خسروی ‌فارسانی (1389). «بررسی انتقادی تقریر ویلیام جیمز از شرطیۀ پاسکال»، قبسات، سال پانزدهم، شمارۀ 55، ص 95ـ120.
اکبری، رضا و محمد غفوری‌نژاد (1389). «فطرت در اندیشة ابن‌عربی و ارتباط آن با وجود خداوند»، پژوهش‌نامة عرفان،‌ سال اول،‌شماره دوم، بهار و تابستان.
اکبری، رضا (1385). ایمان‌گروی: نظریات کرکگور، ویتگنشتاین و پلانتینگا. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
خسروی فارسانی، عباس و رضا اکبری (1384). «تحلیل و نقد شرطیة پاسکال با توجه به نظریة تصمیم‌سازی»، نامة حکمت، سال سوم، شمارة 6، پاییز و زمستان.
کرکگور، سورن (1374). «انفسى بودن حقیقت است»، ترجمة مصطفى ملکیان، نقد و نظر، سال اول، شمارة 3 و 4، تابستان و پاییز.
مجلسی، علامه محمد‌باقر (بی‌تا). حق‌الیقین. تهران: اسلامیه.
مطهری، مرتضی (1360). شرح منظومه، ج2، تهران: حکمت.
مطهری، مرتضی (1366). مقالات فلسفی، ج2، تهران: حکمت.
مطهری، مرتضی (1370الف). فطرت، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1370ب). فلسفة تاریخ، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1371). مسئلة شناخت، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1372الف). اصول تکامل اجتماعی انسان به ضمیمة هدف زندگی، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1372ب). فلسفة اخلاق، تهران: حکمت.
مطهری، مرتضی (1373الف). توحید، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1373ب). قیام و انقلاب مهدی (عج)، تهران: حکمت.
مطهری، مرتضی (1373ت). مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ج4، تهران: حکمت.
مطهری، مرتضی (بی‌تا). امدادهای غیبی در زندگی بشر، تهران: صدرا.
 
Ayer, A. J. (1956). The Problem of Knowledge, London: Macmillan.
Chisholm, Roderick M. (1957). Perceiving: A Philosophical Study, Ithaca, New York: Cornell University Press.
Blanshard, Brand (1974). Reason and Belief, London: Allen and Unwinn.
Clifford, W. K. (1879). "The Ethics of Belief", in: Louis P. Pojman (1987), Philosophy of Religion: An Anthology, Belmont, California: Wadsworth, pp 383-387.
Gettier, Edmond L. (1963). "Is Justified True Belief Knowledge?", Analysis, Vol. 23, No. 6.
Goldman, Alvin I. (1967). "A Causal Theory of Knowing", The Journal of Phlisophy, Vol. 64, No. 12.
Harman, Gilbert (1973). Thought, Princeton, NJ: Princeton University Press.
Lehrer, Keith and Paxon, Thomas D. (1969). “Knowledge: Undefeated Justified True Belief”, The Journal of Philosophy, Vol. 66, No. 8.
Mitchell, Basil (1981). The Existence of God, New York: Oxford University press.
Rozeboom, William (1967). "Why I Know So Much More Than You do", American Philosophical Quarterly, 4.
Brwon, Geoffrey T. (1984). "A Defence of Pascal's Wager", Religious Studies, Vol.20, pp. 465-466.
Flew, Antony (ed.) (1979). "Pascal's Wager", in A Dictionary of Philosophy, London: Pan Books.
Plantinga, Alvin (1967). God and Other Minds, Ithaca: Cornell University press.
Plantinga, Alvin (1979). "Is Belief in God Rational?", in Rationality and Religious Belief, ed. by C.F. Delaney, Notre Dame: University of Notre Dame Press.
Plantinga, Alvin (1981). "Is Belief in God Properly Basic", Nous, 15, pp 41-51.
Plantinga, Alvin(1982a). "Reformed Objection to Natural Theology", Christian Scholar Review, 11, pp. 187-98.
Plantinga, Alvin (1982b). "On Reformed Epistemology", The Reformed Journal, 32 (January), pp 13-17.
Plantinga, Alvin (1986). "Epistemic Justification", Nous, 20, pp 3-18.
Plantinga, Alvin (1993a). Warrant: the Current Debate, New York: Oxford University Press.
Plantinga, Alvin (1993b). Warrant and Proper Function, New York: Oxford University Press.
Plantinga, Alvin (2000). Warranted Christian Belief, New York: Oxford University Press.
Russell, Bertrand (1975). "Why I Am Not a Christian?", in Why I Am Not a Christian, New York:  Simon and Schuster.
Salmon, Wesley (1978). "Religion and Science: A New Look at Humes Dialogues", Philosophical Studies, 33.
Scriven, Michael (1966). Primary Philosophy, New York: McGraw-Hill.
Phillips D. Z. (1970). "Religious Beliefs and Language Games". Ratio, vol. 12(1): pp 26-46.
Malcolm, Norman (1977). "The Groundlessness of Belief", in Thought and Knowledge, Ithaca: Cornell University Press, pp 199-216
Swinburne, Richard (2004). The Existence of God. 2d ed, Oxford: Oxford University Press.
Rescher, Nicholas (1985). Pascal's Wager: A Study of Practical Reasoning in Philosophical Theology. Notre Dame: University of Notre Dame Press.
Wykstra, Stephan J. (1989). "Toward a Sensible Evidentialism: On the Notion of Needing Evidence".in Philosophy of Religion; Selected Readings, 2nd ed., ed. by William Rowe and William Wainwright, New York: Harcourt Brace Jovanovich.
حکمت معاصر
دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 1
شهریور 1390
صفحه 1-18
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار