675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

3 استاد دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

ملاصدرا نظر مشائیان در باب روحانیة الحدوث بودن نفس را نمی پذیرد و با اثبات حرکت جوهری، به جسمانی بودن نفس در ابتدای خلقت و حرکت تکاملی آن باور دارد. به عقیده صدرا،آنچه در سیر تکامل جوهری نفس، موجب استکمال آن می گردد، ادراکات نفس است و هر مُدرَک با اتّحاد با مرتبه ای از مراتب نفس، آن را تکامل می بخشد. علّامه طباطبائی مدّعا و برهان صدرالمتالّهین در اثبات این مسئله را نمی پذیرد و خود راه جدیدی را در طرح و اثبات این مسئله پیش می گیرد. از نظر علّامه نفس درادراکات کلّی با جوهر عقلی متّحد می گردد که این اتّحاد از سنخ اتّحاد حقیقت و رقیقت است.در این پژوهش مشخّص می گردد که پذیرش نظر علّامه مبنی بر اتّحاد نفس با جوهرِ عقلی با دشواری های فروانی همراه است و حتی در صورت پذیرش این اتّحاد، به رابطه ی نفس با معقولات و مفاهیم کلّی  که مسئله اساسی ملاصدراست، پاسخ داده نمی شود. همچنین تقریرِ دقیق برهان تضایف در این پژوهش، روشن می کند که برخی از انتقادات علامه به این برهان وارد است و تلاش محقّقین و معاصرین در حلّ این اشکالات ناموّفق بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Moindini 1
  • Alireza Kohansal 2
  • seyd morteza hosseini shahroudi 3

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

2

3

چکیده [English]

.

ابن سینا، حسین بن عبدالله (1404الف). التعلیقات. بیروت: مکتبة الاعلام الاسلامی.
_________ (1404 ب). الطبیعیات من کتاب شفا. قم: مکتبة آیت الله مرعشی نجفی.
_________ (1387). النّجاة من الغرق فی بحر الضلالات.چاپ سوّم، تهران: دانشگاه تهران.
_________(1413). الاشارات و التنبیهات در ذیل شرح الاشارات و التنبیهات، چاپ سوّم، بیروت: نعمان.
_________ (1373). برهان شفا. ترجمه ی قوام صفری. تهران: فکر روز.
ابن رشد. محمّدبن احمد (1377). تفسیر مابعدالطبیعه. تهران: حکمت.
ارسطو (1366). متافیزیک (مابعدالطبیعه). ترجمه شرف الدّین خراسانی. تهران : گفتار.
_________ (بی تا). فی النّفس. مقدّمه و تحقیق عبدالرّحمن بدوی. بیروت: دارالقلم.
ارشد ریاحی، علی (1383) تحلیل انتقادی ادلّه ی اتّحاد عاقل و معقول. مقالات و بررسی ها (فلسفه و کلام). دانشگاه تهران، پاییز و زمستان1383. دفتر 76. ص 215-197.
افلاطون (1384). تیمائوس. در مجموعه آثار فلسفی افلاطون. ترجمه محمد حسن لطفی. تهران : خوارزمی.
افلوطین (1413). اثولوجیا. تحقیق عبدالرّحمن بدوی. قم : بیدار.
_________ (1366). انئادها ( در دوره آثار افلوطین). چاپ اول، ترجمه محمد حسن لطفی. تهران: خوارزمی.
اکبری، رضا (1379). اتّحاد عاقل و معقول از دیدگاهی دیگر. خردنامه صدرا. بنیاد حکمت صدرا. تابستان 1379، شماره 20، ص 89-83.
بغدادی، ابوالبرکات (1373). المعتبر فی الحکمة. چاپ دوم، اصفهان: دانشگاه اصفهان،.
بهمنیار، ابولحسن (1375). التحصیل. تصحیح و تعلیق مرتضی مطهّری. چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
توکّلی محمد هادی، سعیدی مهر محمد (1392الف). نقد و بررسی اشکالات علّامه طباطبایی بر برهان تضایف در اثبات اتّحاد عاقل و معقول. حکمت معاصر. پژوهشگاه علوم انسانی. سال چهارم. شماره سوم. ص 39-23.
_________ (1392ب).بررسی برهان علّامه طباطبایی بر اتّحاد عاقل و معقول. حکمت معاصر. سال چهارم. شماره دوم، ص 52- 37.
جوادی آملی، عبدالله (1386).رحیق مختوم. چاپ سوم، قم: اسراء.
رازی، فخرالدین محمدبن عمر (1404). شرحی الاشارات. چاپ دوم، قم: مکتبة آیت الله مرعشی نجفی.
_________ (1411). المباحث المشرقیّة فی العلمِ الالهیات و الطبیعیات. چاپ دوم، قم: بیدار.
سبزواری، هادی بن مهدی (1367). شرح منظومه. قم: مصطفوی.
___________( 1383)، تعلیقات بر اسفار. در الحکمة المتعالیه فی الاسفار الاربعة العقلیّة . تهران: دارالمعارف الاسلامیة.
سهروردی، شهاب الدّین (1375). مجموعه مصنّفات. تصحیح و مقدّمه ی هانری کربن. سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی.چاپ دوم، تهران: موسسه مطالعات تحقیقی و فرهنگی.
صدرالمتألّهین، صدرالدّین محمّد ( 1981). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیّة. بیروت. چاپ سوم، دار احیاء التراث.
________ (1387 الف) رسالة فی اتّحاد العاقل و العقول. تصحیح، تعلیق و مقدّمه بیوک علیزاده. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
________ (1387 ب) سه رساله فلسفی، چاپ سوم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
________ (1385). مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتالّهین. تهران: حکمت.
همو(1361). عرشیه. تهران: مولی.
________ (1360). الشواهد الربوبیّة فی المناهج السلوکیّة. تصحیح و تحقیق سید جلال آشتیانی. مشهد: المرکز الجامعی للنّشر.
________ (1363الف). مفاتیح الغیب. مقدّمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران: موسسه تحقیقات فرهنگی.
________ (1363 ب). المشاعر، چاپ دوم، تهران: طهوری.
________ (1381). المبدأ و المعاد. چاپ اول، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
طباطبائی، سید محمد حسین، (1424). نهایة الحکمة. تصحیح و تعلیق زارعی سبزواری. قم: اسلامی.
________ (1981). تعلیقات بر الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیّة. بیروت : دار احیاء التراث.
عبودیّت، عبدالرسول (1387). درآمدی به نظام حکمت صدرایی. چاپ دوم، تهران: سمت.
علیزاده بیوک (1380). نگاهی به پیشینه ی نظریّه اتّحاد عاقل و معقول. متین. پژوهشکده امام خمینی. شماره 11  . ص 126- 109.
رفیعی قزوینی، سید ابولحسن (1362). اتّحاد عاقل به معقول. مقدّمه و تعلیقه علامه حسن زاده آملی. تهران : مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
قمی، عباس بن محمدرضا ( شیخ عباس). (1416) سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار مع تطبیق النّصوص الواردة فیها علی بحارالانوار. 2 جلدی.قم: دار الاسوة.
مصطفوی، زهرا (1383). مقایسه ی نگرش صدرالمتألّهین و ابن سینا در مسئله اتّحاد عاقل و معقول. خردنامه صدرا، شماره 36 ، ص 37-27.
مطهّری، مرتضی (1369). مقالات فلسفی. چاپ اول، تهران: حکمت.
___________(1389). مجموعه آثار شهید مطهّری. تهران : صدرا.
یزدی، محمّد تقی مصباح (1405). تعلیقه علی نهایة الحکمة. قم : در راه حق.