675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه فلسفه، دانشکده ادبیات، دانشگاه تبریز (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی دوره دکتری معماری اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

چکیده
این جستار ذیل پرسش از مفهوم خلاقیت در معماری به بررسی مفهوم خلاقیت انسان و خلاقیت هنری در حکمت متعالیه پرداخته‌ است. در این راستا، بحث خلافت الهی انسان، وجود ذهنی، تعریف صدرایی از نفس انسان، تناظر مراتب ادراکی او با مراتب عالم، نظریه‌‌‌های ادارکی انسان و جایگاه و نقش عقل و خیال، و مبحث کشف و الهام بررسی گردیدند. بر مبنای این مطالعه، خلاقیت انسان با الهام از حکمت متعالیه در نسبت با مظهریت خلق عالم توسط خداوند و ذیل مقام خلافت الهی انسان قابل تبیین است و به تناسب مراتب این مظهریت، دارای درجاتی است که بر صنعت و هنر منطبق می‌گردد. همچنین تبیینی از خلاقیت بر مبنای سیر انسان در مراتب هستی و مبتنی بر قوای ادراکی او طرح گردید که به معماری به عنوان حاصل تصرف انسان در محیط، در استقرار و سیر نزولی و صعودی میان عوالم هستی قابل انطباق می‌باشد. این بحث میتواند مبنای نظریهای برای سنجش و داوری معماری اسلامی از منظر فرآیند تحقق آن قرار گیرد.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • morteza shajari 1
  • zakiyeh sadat tabatabai lotfi 2

چکیده [English]

.

کتاب‌نامه
ابن‌عربی، محی الدین. ۱۴۰۰. فصوص الحکم. تصحیح ابوالعلاء عفیفی. چاپ دوم تهران: الزهرا
 ابن‌عربی، محی الدین .۱۳۶۷.  رسائل(ده رسالة ترجمه به فارسی)، مقدمه، تصحیح و تعلیق نجیب مایل هروی، چاپ اول. تهران: انتشارات مولی
استیرلن، هانری. کربن، هانری.۱۳۷۷. اصفهان، تصویر بهشت. ترجمه‌ی جمشید ارجمند، تهران، نشر فرزان روز
اهری، زهرا.۱۳۸۰. مکتب اصفهان در شهرسازی(زبان شناسی عناصر و فضاهای شهری، واژگان و قواعد دستوری. با مشاوره‌ی محسن حبیبی. تهران: دانشگاه هنر، معاونت پژوهشی
اعوانی، غلامرضا و دیگران. ۱۳۷۲. گزارش میزگرد فرهنگ و تمدن اسلامی؛ نامه فرهنگ(شماره 12). ص 11-34
بحرانی، میثم بن علی(قرن ۷).۱۳۷۵. ترجمه شرح نهج البلاغه. جلد ۲. مشهد، بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
بورکهارت، تیتوس. ۱۳۶۵. هنر اسلامی، زبان و بیان. ترجمه‌ی مسعودرجب نیا. تهران: انتشارات سروش
جوادی آملی،عبدالله. ۱۳۷۵. رح‍ی‍ق‌ م‍خ‍ت‍وم،‌ ش‍رح‌ ح‍ک‍م‍ت‌ م‍ت‍ع‍ال‍ی‍ه‌ [ص‍درال‍دی‍ن‌ش‍ی‍رازی‌]. جلد ۲. قم: اس‍راء
جوادی آملی،عبدالله. ۱۳۷۶. رح‍ی‍ق‌ م‍خ‍ت‍وم،‌ ش‍رح‌ ح‍ک‍م‍ت‌ م‍ت‍ع‍ال‍ی‍ه‌ [ص‍درال‍دی‍ن‌ش‍ی‍رازی‌]. جلد ۱۰. قم: اس‍راء
حبیبی، سید محسن، 1375. ﻣﮑﺘﺐ اﺻﻔﻬﺎن، اﻋﺘﻼ و ارﺗﻘﺎیﻣﻔﻬﻮم دوﻟﺖ. صفه، دوره 6. شماره 23
خاتمی، محمود. ۱۳۹۰. پیش در آمد فلسفه ای برای هنر ایرانی؛ تهران: فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران. موسسه متن.
داوری اردکانی، رضا. ۱۳۹۰. هنر و حقیقت، به ضمیمه ویتگنشتاین متفکر زبان؛ تهران، نشر رستا
ذوالفقارزاده، حسن. ۱۳۹۳. اصول و ارزشها در معماری سنتی، دومین همایش ملی معماری و شهرسازی در گذر زمان، قزوین، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) واحد قزوین.(با رجوع به سایت سیویلیکا، http://www.civilica.com/Paper-UOT02-UOT02_069.html، مشاهده شده در ۲۰/۰۹/۹۵)
سبحانی تبریزی، جعفر(بنیان‌گذار). ۱۳۹۰. دانشنامه کلام اسلامی. به کوشش علی ربانی گلپایگانی(مدیر علمی) و جمعی از محققان و اساتید. جلد1. قم: مؤسسه امام صادق(ع)
شهیدی، سعیده سادات.(۱۳۸۴)  وجود منبسط از دیدگاه عرفان اسلامی و حکمت متعالیه. حکمت سینوی، شماره ۳۰ و ۳۱. ( ۱۰۱-۱۲۳)
صانع‌پور، مریم. ۱۳۹۲. سیر معرفت‌شناختی انسان کامل در دو قوس نزول و صعود از دیدگاه صدرالمتألهین شیرازی. دوره 4. شماره 1. 87-115
فراست، مریم. ۱۳۸۵. همنواختی کتیبه و نقوش هندسی در بناهای اصفهان عصر صفوی؛ مطالعات هنر اسلامی. 3(5):44-25
مددپور، محمد. ۱۳۸۸. آشنایی با آرای متفکران درباره‌ی هنر. ج ۳-۴(هنر و زیبایی نزد متفکران مسیحی و مسلمان). چاپ دوم. تهران: انتشارات سوره‌ مهر
مددپور، محمد. ۱۳۸۷. تجلیات حکمت معنوی در هنر اسلامی. چاپ دوم. تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
ملاصدرا، صدرالدین شیرازی، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ اب‍راهی‍م . ۱۳۶۶. تفسیرالقرآن الکریم. به کوشش محمد خواجوی، قم: بیدار
ملاصدرا، صدرالدین شیرازی، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ اب‍راهی‍م .۱۳۶۸. الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه(اسفار)، 9 ج، قم. مکتبه‌المصطفوی.(با استفاده از کتابخانه دیجیتال نور:
 http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2905.  مشاهده شده در ۰۵/۱۱/۹۵)
ملاصدرا، صدرالدین شیرازی، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ اب‍راهی‍م. ۱۳۸۴. م‍ف‍اتی‍ح‌ ال‍غی‍ب‌: کلید رازهای قرآن. ترج‍م‍ه‌ و ت‍ع‍لی‍ق محمد‌خواجوی. (ب‍ا م‍ق‍دم‍ه‌ علی ع‍اب‍دی‌ ش‍اه‍رودی‌). ت‍ه‍ران: ‌انتشارات م‍ولی‌‏
ملاصدرا، صدرالدین شیرازی، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ اب‍راهی‍م. ۱۳۸۵. اسرار الآیات. ترجمه‌‌ی محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی
ملاصدرا، صدرالدین شیرازی، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ اب‍راهی‍م. ‌۱۳۹۱. ال‍ش‍واه‍د ال‍رب‍وبی‍ه‌ فی‌ ال‍م‍ن‍ه‍اج‌ ال‍س‍ل‍وکی‍ه. ت‍رج‍م‍ه‌ و ت‍ف‍سی‍ر جواد مصلح، تهران: س‍روش‌(ان‍ت‍ش‍ارات‌ ص‍دا و سی‍م‍ا)
م‍ص‍ب‍اح‌، م‍ح‍م‍دت‍قی‌( ش‍ارح).۱۳۷۵. ش‍رح‌ اس‍ف‍ار [م‍ح‍م‍دب‍ن‌ اب‍راه‍ی‍م‌ ص‍درال‍دی‍ن‌ شی‍رازی‌]؛ س‍ل‍س‍ل‍ه‌ درس‍ه‍ای‌ م‍ح‍م‍دت‍قی‌ م‍ص‍ب‍اح‌ ی‍زدی‌؛ ت‍ح‍قی‍ق‌ و ن‍گ‍ارش‌ م‍ح‍م‍د س‍عی‍دی‌م‍ه‍ر؛ ‏قم: م‍وس‍س‍ه‌ آم‍وزشی‌ و پ‍ژوه‍شی‌ ام‍ام‌ خ‍می‍ن‍ی‌(ق‍دس‌ س‍ره‌)
مصطفوی، حسن. ۱۳۶۸. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. جلد سوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
مهجور، فیروز. ۱۳۷۸.ویژگی های شهرسازی در شهرهای دوره صفویه؛ پژوهش های جغرافیایی، شماره 36، 65-73
Tatarkiewicz, Władysław(1980); A History of Six Ideas: an Essay in Aesthetics; Translated from the Polish by Christopher Kasparek, The Hague: Martinus Nijhoff.