675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار فلسفه/ دانشگاه علامه طباطبایی

2 کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی/ دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

چکیده
شیخ شهاب‌الدین سهروردی ملقب به شیخ اشراق از سویی مدعی است که برای نیل به حقیقت فقط استفاده از استدلال عقلی کافی نیست و لازم است طالب حکمت اهل سیر و سلوک باطنی نیز باشد. از سوی دیگر معتقد است که محتوای فلسفه‌اش با آموزه‌‌های دینی هماهنگی تام دارد. او در سیر باطنی جایگاه ویژه‌‌ای برای عبادت، دعا، و نیایش قائل است و گاهی متناسب با حال نجواهایی با خداوند و ملکوتیان دارد. البته محتوای آن‌ها در قواعد حکمی هم‌چون نظریة ابصار، هستی‌‌شناسی نوری، و امکان اشرف ریشه دارد. به‌نظر می‌‌رسد وی به توقیفی‌بودن اسمای الهی قائل نیست؛ زیرا متناسب حال خود از اصطلاحات فلسفی وِیژة خود استفاده می‌کند و حق ‌تعالی را مورد خطاب قرار می‌دهد. برخی مناجات‌‌هایش ابداعی و البته برخی دیگر نیز گرفته‌شده از ادعیه مأثورهاست. مناجات‌‌های شیخ همیشه ملازم با عرض حاجت از خداوند نیست و گاهی فقط خداوند را تمجید و ستایش می‌کند و یابندگان برجسته‌‌ای چون حضرت رسول و خاندانش یا موجودات علوی دیگری هم‌چون نفس، طباع تام، بهمن، عقل ثانی، ملائکه، و افلاک را مورد خطاب قرار داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sources and Bases of Invocations and Prayers in Philosophical Illumination (Wisdom of Ishrāq) of Shayakh Shahab al-Din Suhrawardi

نویسندگان [English]

  • mohsen habibi 1
  • atefeh nasiri nasr 2

1 The Assistant Professor of Philosophy, AllamehTabataba`i University,

2 A.M. in Philosophy and Kalam, AllamehTabataba`i University,

چکیده [English]

Abstract
Shahab al-Din Suhrawardi is the founder of philosophical illumination school (The Wisdom of Ishrāq). For Suhrawardi, reasoning (using rational arguments) is not sufficient to obtain truth and undertaking an esoteric way is essential to seek wisdom. He says that the content of philosophy is in complete harmony with religious texts and religious doctrines. Therefore, he refers so many times to Quranic verses and divine sayings and even sometimes (occasionally) in philosophical argumentation he prays to God. He has taken some of his invocations and prayers from Islamic sources and (infallible) Imams and he wrote some of them personally. He rejected the opinion of exclusivity of the names of God, and addresses God in accordance with his mystical dispositions and in his special philosophical terminology. In his prayers, Shayakh, does not ask something form God and they are sometimes just for praising Him. He also addressed wayfarers, prophet and his household, soul, perfect natures, Bahman, second intellect, angels, heaven of oblation, heaven Saturn, Jupiter, Mars in his prayers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Prayer
  • invocation
  • Illumination
  • Philosophical Rules
  • Suhrewardi
ابراهیمی‌‌ دینانی، غلامحسین (1379). شعاع اندیشه و شهود در فلسفة سهروردی، تهران: حکمت.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1389). دفتر عقل و آیت عشق، تهران: طرح نو.
ابن‌منظور (1959). لسان العرب، بیروت: دارصادر.
امام سجاد (ع) (1391). صحیفة کامله سجادیه، تهران: نشتا.
جهانگیری، محسن (1389). مجموعه مقالات، ج 2، تهران: حکمت.
دیلمى، حسن بن محمد (1412 ق). إرشاد القلوب إلى الصواب (للدیلمی)، قم: الشریف الرضی.‏
ستوده، غلامرضا (1385). فرهنگ متوسط دهخدا، زیر نظر حعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران.
سهروردی، شهاب‌الدین (1375). مجموعة مصنفات، ج 1- 4، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شهرزوری، شمس‌الدین (1372).  شرح حکمة الاشراق، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شهرزورى، شمس‌الدین (1365). نزهة الارواح و روضة الافراح (تاریخ الحکماء)، ترجمة مقصودعلى تبریزى، تهران: علمى ـ فرهنگى‏.
طباطبایی، محمدحسین (1362). نهایة الحکمه، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
طبرسى، حسن بن فضل (1370). ‏مکارم الأخلاق‏، قم: الشریف الرضى‏‏.
طوسى، محمد بن الحسن‏ (1411 ق). مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، بیروت: مؤسسة فقه الشیعه‏.
غفاری، سیدمحمدخالد (1380). فرهنگ اصطلاحات آثار شیخ اشراق، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
کبیر مدنی شیرازی، سید على‌خان بن احمد (1409 ق). ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیّد الساجدین‏، تصحیح محسن حسینى امینى، قم: دفتر انتشارات اسلامى.‏
کفعمى، ابراهیم بن على عاملى (1405 ق). المصباح للکفعمی (جنة الأمان الواقیة)، قم: دار الرضی (زاهدی)‏.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407 ق). الکافی، تصحیح على‌اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
کربن، هانری (1390). اسلام در سرزمین ایران، چشم‌اندازهای فلسفی و معنوی، ج 2، سهروردی و افلاطونیان ایران، ترجمة رضا کوهکن، تهران: انجمن حکمت و فلسفة ایران.
مجلسی، محمدباقر (1403 ق). بحار الانوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏‏.
مفید، محمدبن محمد (1413 ق). الأمالی، مصحح حسین استادولى و على‌اکبر غفارى، قم: کنگرة شیخ مفید‏.
ملکی، محمد (1389 الف). در امتداد وحی و عرفان، زیست‌نامه و رویکرد وحیانی و عرفانی شیخ اشراق در فلسفه، قم: ادیان.
ملکی، محمد (1389 ب). ستایش و نیایش (پنج رساله از شیخ اشراق)، قم: ادیان.
موحد، صمد (1374). سرچشمه‌‌های حکمت اشراق، تهران: فراروان.
نصر، حسین (1384). «مفسر عالم غربت و شهید طریق معرفت»، مجلة معارف اسلامی، ش10.
یثربی، یحیی (1387). عرفان نظری تحقیقی در سیر تکاملی و اصول و مسائل تصوف، قم: مؤسسة بوستان کتاب.
یزدان‌‌پناه، سیدیدالله (1391). حکمت اشراق، تهران: سمت.