Document Type : Biannual Journal

Authors

Master of Comparative Religions and Mysticism, Islamic Azad University, Yadegar-e-Imam Khomeini (rah), Shahre-Rey Branch

Abstract

Abstract
Hossein Ibn Mansur Hallaj (244-309 Hijri) is one of the prominent figures in mysticism and Islamic Sufism, who his life, thought and especially the way of his Death has continuously been the subject of different and even contradictory views in the mystic history. In his speech and writings the thoughts of Oneness Of Being, more than all other themes, is appeared with coded and ecstatic expressions filled with ecstasy and drunkenness, up to the extent that his ‘I am God’ can be counted and considered as his most expressive thought of Oneness of Being. Hallaj was always denied by jurists and always was in conflic with them, due to the lack of his belief in superficial science and his believing in its un-adequacy to attaing the God. Hallaj’s thought was essentially different from the views of greatest scholars of religion; ‘the Oneness of Being’ was most major difference. This article seeks to review the influence of Hallaj opinions and ideas on the works of jurists and the jurists’ stances toward Hallaj. We also compare the views of advocators and opponents of Hallaj and then analyze the written subscription (Togih) issued by Imam Mahdi (AS) for Hussein bin Nobakhti.

Keywords

کتاب‌نامه
ابن‌الجوزی، ابوالفرج عبدالرحمان بن علی (1412 ق). المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، ج 8، تصحیح محمد و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن‌خلکان، احمد بن محمد (1364). وفات الاعیان و ابناء انباء الزّمان، تصحیح احسان عباس، قم: شریف الرضی.
ابن‌ملقن، عمر بن علی (1406 ق). طبقات الاولیاء، تصحیح نور‌الدین شریبه، بیروت: دارالمعرفه.
احسائی، محمد بن علی بن ابی جمهور (1329 ق). المجلی مرات المنجی فی الکلام و الحکمتین و التصوف، چاپ سنگی احمد شیرازی، تهران: مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران و مؤسسة مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین آلمان.
اقبال آشتیانی، عباس (1345). خاندان نوبختی، تهران: طهوری.
بهبهانی کرمانشاهی، آقا محمدعلی (1412 ق). خیراتیه در ابطال طریقة صوفیه، ج 2، تحقیق مهدی رجائی، قم: انصاریان.
پورنامداریان، تقی (1382). دیدار با سیمرغ، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
الحرّ العاملی، محمد بن الحسن (1400 ق). الاثنی عشریة، قم: دارالکتب العلمیه.
حلّاج، حسین ابن منصور (1423 ق). دیوان الحلّاج، شرح و تحقیق هاشم عثمان، بیروت: مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات.
رازی تهرانی، سیدمرتضی علم‌الهدی (1364). تبصرة العوام فی معرفة مقالات الانام، ج 2، تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران: مطبعة مجلس.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1357). جست‌وجو در تصوف ایران، تهران: امیرکبیر.
سبکی، عبدالوهاب بن علی (1383 ق). طبقات الشافعیة الکبری، ج 2، مصر: مطبعة عیسی البابی الحلبی.
شوشتری، قاضی سیدنورالله (1354). مجالس المؤمنین، ج 2، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
شیخ صدوق، ابوجعفر محمد بن علی (ابن‌بابویه) (1414 ق). الاعتقادات فی دین الامامیه، بیروت: دارالمفید.
شیخ طوسی، ابوجعفر محمّد بن حسن (1350). تحفة قدسی در علائم ظهور مهدی موعود (عج)، ترجمة کتاب الغیبة، ترجمة محمد رازی و تصحیح محمدباقر بهبودی، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1387). الغیبه، ترجمة مجتبی عزیزی، قم: مسجد مقدس جمکران.
شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1411 ق). الغیبه، تصحیح عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، قم: دارالمعارف.
شیخ مفید، محمد بن محمد (1371 ق). تصحیح الاعتقاد او اوائل المقالات فی المذاهب والمختارات ویلیها رساله شرح عقائد الصدوق، تصحیح و مقدمة فضل‌الله زنجانی و عباسقلی چرندابی، تهران: حقیقت.
شیخ مفید، محمد بن محمد (1413 ق). المسائل الصاغانیه، ویراستار محمد قاضی، قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید.
صدر، محمدصادق (1412 ق). تاریخ الغیبة الصغری، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
طبرسی، احمد بن علی (1403 ق). الاحتجاج علی اهل اللجاج، تصحیح محمدباقر موسوی خرسان، ج 2، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
طوسی، نصیرالدین (1336). اوصاف الاشراف، به خط عماد الکتاب، تهران: تابان.
عراقی، محمود (1333). دارالسلام، تصحیح محمود بن جعفر زرندی، تهران: اسلامیه.
علامه حلّی، حسن بن یوسف (1381 ق). رجال العلامه الحلّی، تصحیح محمدصادق بحرالعلوم، ج 2، نجف: مطبعة الحیدریه.
علامه حلّی، حسن بن یوسف (1414 ق). نهج الحق و کشف الصّدق، تصحیح عین‌الله حسنی ارموی، قم: دارالهجره.
قرطبی، غریب بن سعد (1977). صلة تاریخ الطبری، در ذیول تاریخ الطبری، محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره: دارالمعارف.
قزوینی، سیدمحمدکاظم (1985). الامام المهدی من المهد الی الظهور، بیروت: مؤسسة الوفاء.
قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم (1374). ترجمة رسالة قشیریّه، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: علمی و فرهنگی.
قمی، شیخ عباس (بی‌تا). سفینة البحار، ج 2، بیروت: دارالمرتضی؛ دارالتعارف.
قمی، محمد طاهر بن محمد حسین (1393 ق). تحفة الاخیار، قم: کتاب‌فروشی طباطبائی.
کاشانی، ملافتح‌الله (1303). منهج الصادقین فی الزام المخالفین، مقدمه و حواشی ابوالحسن مرتضوی و تصحیح علی‌اکبر غفاری، ج 10، تهران: مکتبه الاسلامیه.
کاشانی، ملافتح‌الله (1386). منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تصحیح و تحقیق ابوالحسن شعرانی، ج 10، تهران: مکتبه الاسلامیه.
گرجی، ابوالقاسم (1385). تاریخ فقه و فقها، تهران: سمت.
گلجان، عباس (1342). منصور حلّاج‌، تهران: اشرفی.
ماسینیون، لوئی (1348). قوس زندگی منصور حلّاج‌، ترجمة عبدالغفور روان فرهادی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ماسینیون، لوئی (1362). مصائب حلّاج‌، ترجمة سیدضیاء‌الدین دهشیری، تهران: بنیاد علوم اسلامی.
مجلسی، محمدباقر (1376). اعتقادات علامه مجلسی، ترجمة علی‌اکبر مهدی‌پور، قم: رسالت.
مجلسی، محمدباقر (1403 ق). بحارالانوار، ج 25، بیروت: مؤسسة الوفاء.
مطهّری، مرتضی (1361). عرفان حافظ، تهران: دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (1353). حدیقة الشیعه، تهران: گلی.
میرآخوری، قاسم (1379). مجموعه آثار حلّاج، تهران: یادآوران.
نجاشی، احمد بن علی (1407 ق). فهرست أسماء مُصنّفی الشیعه یا رجال نجاشى، تصحیح موسی شبیری زنجانی، قم: جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
همدانی، محمد بن عبدالملک (1961). تکملة تاریخ الطبری، به کوشش آلبرت یوسف کنعان، ج 1، بیروت: مجلة المشرق.
هیدجی، ملامحمد (بی‌تا). کشکول هیدجی، به اهتمام و سعی حاج محمدرحیم صالحی هیدجی، بی‌جا: بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی.