ORIGINAL_ARTICLE
بررسی دلالت آیه «اطیعوا» بر عصمت
این مقاله در زمینة کلام اسلامی به بررسی دلالت آیة «أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ» (نساء /59) بر عصمت انبیاء میپردازد. این آیه یکی از مهمترین آیات قرآنی است که از آن برای اثبات عصمت انبیاء، به ویژه نبی مکرم اسلام، و صاحبان امر استفاده شده است. استدلال به این صورت است که چون خداوند بهطور مطلق دستور به اطاعت از رسول خود داده است، این دلالت بر عصمت او از خطا و گناه میکند؛ چرا که اگر رسول معصوم نباشد، ممکن است در دستورات خود به مردم دچار عصیان یا خطا شود؛ در نتیجه، دستور مطلق خدا به اطاعت از او، منجر به تبعیت مردم از رسول در عصیان و خطایش خواهد شد و این خلاف غرض خداوند از ارسال رسول است. به نظر نویسنده، این استدلال مخدوش است و استفاده از اطلاق آیه برای اثبات عصمت بر اساس مباحث علم اصول و شرایط اخذ به اطلاق یک کلام درست نیست. آیه در مقام بیان عصمت یا عدم عصمت انبیاء نیست؛ بلکه صرفاً در مقام بیان اصل حکم ضرورت اطاعت از رسول و صاحبان امر توسط مردم است. علاوه بر اینکه قرائن عقلی و نقلی متعددی وجود دارند که آیه را از ظاهر مطلق آن منصرف و ضرورت اطاعت را مقید به عدم مخالفت دستورات رسول و صاحبان امر با کتاب و حکم خدا میسازند.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_5333_09348bcb0f8543fb021338593ea0f59e.pdf
2020-08-22
1
20
10.30465/cw.2020.5333
آیه اطیعوا
عصمت
اولوالامر
مقدمات حکمت
اطلاق
حسین
اترک
atrakhossein@gmail.com
1
گروه فلسفه دانشگاه زنجان
AUTHOR
منابع
1
ابن عطیه، مقاتل؛ جمیل حمود، محمد، أبهى المراد فی شرح مؤتمر علماء بغداد، بیروت: مؤسسة الأعلمی، چاپ اول، 1423ق.
2
استرآبادى، محمد جعفر، البراهین القاطعة فی شرح تجرید العقائد الساطعة، تحقیق مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامى، قم: مکتب الأعلام الإسلامی، چاپ اول، 1382ش.
3
آمدى، سیف الدین، أبکار الأفکار فی أصول الدین، (کلام اشاعره)، تحقیق احمد محمد مهدى، قاهره: دار الکتب، 1423ق.
4
تفتازانى، سعد الدین ، شرح المقاصد، تحقیق عبد الرحمن عمیره، افست قم: الشریف الرضی، چاپ اول، 1409ق.
5
حر عاملی، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت. 1409ق.
6
خراسانی، محمد کاظم، کفایة الاصول، بیروت: مؤسسه آل البیت لأحیاء التراث، 1429ق (2008).
7
رازی، فخرالدین، تفسیر مفاتیح الغیب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1420ق.
8
زارعی شریف، وحید، «بررسی روش استنباط اطلاقات از طریق اجرای مقدمات حکمت». فصلنامة مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال هفتم، شماره 25، پاییز 1390، صص 43-65.
9
سبحانى جعفر، الإنصاف فی مسائل دام فیها الخلاف، قم: مؤسسة الإمام الصادق(ع)، چاپ اول، 1381ش.
10
سبحانى، جعفر، رسائل و مقالات، قم: مؤسسة الإمام الصادق(ع)، چاپ دوم، 1425 ق.
11
شبر، عبدالله، حق الیقین فی معرفة أصول الدین، قم: أنوار الهدى چاپ دوم، 1424ق.
12
صدوق، منلایحضرهالفقیه، انتشارات جامعة مدرسین قم، 1413.
13
طباطبایى، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمة سید محمد باقر موسوى همدانى، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، 1374ش.
14
علامه حلی، الباب الحادی عشر مع شرحیه النافع یوم الحشر و مفتاح الباب، شرح فاضل مقداد و ابوالفتح بن مخدوم حسینى، مقدمه و تحقیق از دکتر مهدى محقق، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامى، چاپ اول. 1365ش.
15
علامه حلی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، 1408.
16
علامه حلى، الألفین، قم: انتشارات هجرت، چاپ دوم، 1409 ق.
17
علمی، محمدرضا، «واکاوی نظریة محقق خراسانی در افزودن مقدمة چهارم به مقدمات حکمت». فصلنامة مطالعات اسلامی: فقه و اصول، سال چهل و چهارم، شماره پیاپی 1/88، بهار 1391، صص 39-52.
18
قزوینى، سید امیرمحمد، الآلوسی و التشیع، قم: مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة، چاپ اول، 1420ق.
19
مجلسى، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت: مؤسسة الوفاء، 1404ق.
20
محدث نورى، مستدرک الوسائل، مؤسسه آل البیت علیهم السلام قم، 1408ق.
21
محقق داماد، سید مصطفی، مباحثی از اصول فقه، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، 1382ش.
22
مظفر، محمد حسن، دلائل الصدق، قم: مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ اول، 1422ق.
23
مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، تحقیق صادق حسن زاده مراغی، قم: منشورات عزیزی، چاپ دوم، 1386.
24
مکارم شیرازى، دروس فی العقائد الإسلامیة، قم: مدرسه امام على بن ابى طالب(ع)، چاپ سوم، 1385ش.
25
موسوى شفتى، سید اسد الله، الإمامة، تحقیق سید مهدى رجائى، اصفهان: مکتبة حجة الإسلام الشفتی، چاپ اول، 1411 ق.
26
ORIGINAL_ARTICLE
تمایز احاطی در اندیشهی صائن الدین ابن ترکه و اسپینوزا
ارتباط میان خداوند و مخلوقات، هم در عرفان اسلامی و هم در سنت دینی و الهیاتیِ غربی، همواره مورد توجه اندیشمندان بوده است. اساساً عرفا برای تبیین امکان برقراری ارتباط با خداوند و در عین حال، حفظ تعالی او نسبت به مخلوقات، به این بحث توجه جدی داشتهاند. صائن الدین ابن ترکه، از عرفای بنام قرن هشتم و نهم هجری و از شارحان برجستهی عرفانِ ابن عربی، با مطرح کردن بحث کیفیت ارتباط خداوند با مخلوقات، در قالب بحث تمایز احاطی، تحلیلهای عرفانی عمیقی ارائه میکند که شبیه آنها را میتوان در آراء اسپینوزا نیز ملاحظه نمود. هر دو، به خداشناسی و تبیین صفات و ویژگیهای خداوند در ارتباط با مخلوقات، توجه جدی داشتهاند. همچنین هم ابن ترکه و هم اسپینوزا، با مطرح کرده اقسام تمایز و تقابل در فلسفه و عرفان، تلاش کردهاند تا نشان دهند که تمایز میان خداوند و مخلوقات، از سنخ تقابل کامل و جدایی مطلق میان دو شیئ نیست، بلکه خداوند با وجود تمایز ذاتی و الوهیت متعالیاش، چنین نیست که هیچ نحوه ارتباطی با موجودات نداشته باشد و ابن ترکه این ارتباط وجودی را در قالب بحث تمایز احاطی مطرح میکند اما اسپینوزا با نسبت دادن برخی صفات مادی و غیر مادی به خداوند، هم تعالی خداوند را حفظ میکند و هم از علت حلولی بودنِ او برای مخلوقات سخن میگوید.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_5334_f7bfdf68fdc9a5fea3912a78e7e855d1.pdf
2020-08-22
21
38
10.30465/cw.2020.5334
تمایز احاطی
خداوند
طبیعت
اسپینوزا
ابن ترکه
حسن
احمدی زاده
hasan.ahmadizade@gmail.com
1
استادیار گروه ادیان و فلسفه، دانشگاه کاشان
LEAD_AUTHOR
قرآن مجید
1
ابن ترکه اصفهانی، صائن الدین، 1393، تمهید القواعد، تصحیح و تعلیق: سید جلال الدین آشتیانی، قم، انتشارات بوستان کتاب
2
.............................................، 1375، شرح گلشن راز، به کوشش دکتر کاظم دزفولیان، تهران، انتشارات آفرینش
3
............................................، 1384، شرح نظم الدرر (شرح تائیه کبرای ابن فارض)، به کوشش دکتر اکرم جودی نعمتی، تهران، میراث مکتوب
4
ابن عربی، محی الدین، 1370، فصـوص الحکـم ، تصـحیح ابـوالعلاء عفیفـی، تهـران، انتشـارات الزهـراء، چـاپ دوم
5
اسپینوزا، باروخ، 1374، رساله در اصلاح فاهمه، ترجمهی اسماعیل سعادت، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
6
.....................، 1364، اخلاق، ترجمهی محسن جهانگیری، تهران، مرکز نشر دانشگاهی
7
استیس، والتر ترنس، 1375، عرفان و فلسفه، ترجمهی بهاء الدین خرمشاهی، تهران، انتشارات سروش
8
جوادی آملی، عبدالله، (1378)، عین النضاخ تحریر تمهید القواعد، 3ج، تحقیق و تنظیم: حمید پارسانیا، قم، اسراء.
9
شهرآئینی، مصطفی و عباسی، خدیجه، رابطه طبیعت با خدا در دستگاه فکری اسپینوزا، پژوهشهای هستیشناختی، پاییز و زمستان 1395، سال پنجم، شماره 10، صص 120-101.
10
قیصری، داود 1382، شرح فصوص الحکم (در دو مجلد)، تصحیح حسنزادهی آملی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزهی علمیهی قم
11
کلینی، محمد بن یعقوب، 1394، اصول کافی، ترجمهی سید علی مرتضوی، قم، انتشارات سرور
12
لاهیجی، شمس الدین، 1381، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، به تحقیقِ عفت عباسی، تهران، انتشارات زوار.
13
Nadler, Steven, 2006, Spinoza’s Ethics: An Introduction, Cambridge, Cambridge University Press.
14
Levene, Nancy, K, 2004, Spinoza’s Revelation: Religion, Democracy, and Reason, Cambridge, Cambridge University Press.
15
Rayn, Todd, 2009, Pierre Bayle’s Cartesian Metaphysics, Routledge.
16
Rocca, Michael Della, 2008, Spinoza, Routledge.
17
ORIGINAL_ARTICLE
مسئلة چگونگی تخلق به صفات الاهی در اخلاق عرفانی
«اخلاق عرفانی» عبارت از نوعی اخلاق خواهد بود که بر مبنای ارتباط بیواسطه با حقیقتی غایی/ غیبی، آراستگی به صفاتی خاص مشابه با صفات آن حقیقت را اقتضا میکند. مؤلفههای اخلاق عرفانی عبارتند از ابتنای بر وحی، توجه به مبدأ و معاد، جامعیت، شریعت محوری، تغییر ظاهری ناشی از تحول باطنی و بهرهگیری از تربیت تدریجی. هدف از اخلاق عرفانی، تخلّق به اخلاق الاهی یعنی تسمّی به اسماء الاهی و اتصاف به صفات الاهی است. تخلق به صفات الاهی به جهت تقسیم آنها به جمالی و جلالی، از دو حیث تشبیهی و تنزیهی امکان پذیر میگردد. از این رو وقتی خدا را در نسبت با دیگر مخلوقات، قیاس ناپذیر بدانیم، میتوانیم او را در رابطه با صفاتی درک کنیم که بر تمایز، تعالی و تفاوت دلالت میکنند.در این راستا، انسانها خدا را به مثابة وجودی عظیم، عزیز، کبیر، قهار، سلطان، غیور و محیط درمییابند. حال اگر بر شباهت بین خدا و مخلوقاتش تاکید شود، خدا همچون موجودی مشبَّه و قریب تلقی میشود و در لباس صفاتی همچون مهربانی، رحمت، زیبایی، عشق، بخشش، گذشت، غفران و نفع ظهور مییابد.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_5335_7856bbf41a27be06be1c749dfaf056a5.pdf
2020-08-22
39
55
10.30465/cw.2020.5335
تخلّق
اخلاق عرفانی
اسماء و صفات الاهی
تخلق به اخلاق الاهی
صفات تشبیهی و تنزیهی
هادی
وکیلی
drhvakili@gmail.com
1
دانشیار گروه مطالعات تطبیقی عرفان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. نویسنده مسئول،
LEAD_AUTHOR
مهدی
براتی فر
70118949f@gmail.com
2
دانش آموخته دکتری گروه عرفان اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
AUTHOR
اسماعیل
منصوری لاریجانی
e.mansorilarijani@gmail.com
3
دانشیار گروه حقوق، دانشگاه امام حسین، تهران، ایران.
AUTHOR
قرآن کریم.
1
2-امام خمینی، سید روح الله، (1376)، اربعین حدیث (چهل حدیث)، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
2
3-آملی، سید حیدر، (1386)، جامع الاسرار و منبع الانوار، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
3
4-ابن عربی، محیی الدین، (بیتا)، الفتوحات المکیه، تصحیح عثمان یحیی، مصر، الهیئه المصریه العامه للکتاب.
4
5---------------------، (1383)، کشف المعنی عن سرّ اسماء الله الحسنی، شارح و مترجم علی زمانی قشمهای، تصحیح وسام الخطاوی، قم، مطبوعات دینی.
5
6-ابن مسکویه، ابی علی، احمد بن محمّد بن یعقوبی الرازی، (1371)، تهذیبالاخلاق و تطهیرالأعراق، قم، انتشارات بیدار.
6
7-سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، (1972)، الجامع الصغیر، فی فیض القدیر: شرح الجامع الصغیر من احادیث البشیر النذیر، محمد عبدالرؤوف المناوی، بیروت، دارالمعرفه.
7
8-طوسی، خواجه نصیر الدّین، (1369)، اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران، انتشارات خوارزمی.
8
9-غزالی، محمد بن محمد، (1351)، احیاء علوم الدین، ترجمة موید الدین محمد خوارزمی، به کوشش حسین خدیو جم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
9
10-قشیری، عبدالکریم هوازن، (1361)، رسالة قشیری، ترجمۀ حسن بن احمد عثمانی، تصحیح محمدحسن فروزانفر، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
10
11-قیصری، محمد داوود، (1375)، شرح فصوص الحکم، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
11
12-کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب، (1401)، الاصول الکافی، به تصحیح: علی اکبر غفاری، بیروت، دار صعب و دار التعارف.
12
13-مجلسی، محمدباقر، (1403)، بحار الانوار، بیروت، دار التراث العربی.
13
14-مصباح یزدى، محمدتقى، (1394)، اخلاق در قرآن، تحقیق و نگارش: محمدحسین اسکندری، قم، انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
14
15-نراقی، محمّد مهدی، (1385)، جامع الّسعادات، ترجمة سیدجلالالدین مجتبوی، تهران، انتشارات حکمت.
15
Chittick, William C., (1989), The Sufi Path of Knowledge, State University of New York Press, Albany.
16
Jemes, William, (1917), The varieties of religious experience, Longmans, Green, And Co, New York, London, Bombay, Calcutta, and Madras.
17
ORIGINAL_ARTICLE
نقش تشکیک وجود در فهم زبان دین از دیدگاه ملاصدرا
از مسائل مهم حوزه دینپژوهی در دوران معاصر قابلفهم بودن زبان دین است. افرادی که آن را قابلفهم میدانند، در عرفی و همه فهم، یا رازآلود و نمادین بودن آن اختلافنظر دارند. این مسئله به دلیل توجه ملاصدرا به تفسیر قرآن بهوجهی مورد توجه وی نیز قرار گرفته است. ملاصدرا در هستیشناسی تنها وجود را اصیل میداند: به نظر او تنها وجود از واقعیت برخوردار است. وی به تشکیکی بودن وجود قائل است: وجود را حقیقتی واحد و دارای شدت و ضعف میداند وبر شأن معرفتبخشی دین تأکید دارد. او بر اساس اصل ذومراتب بودن قرآن، زبان ظاهریترین لایهی قرآن را برای حقایقی که در بطن آن نهفته شده، نماد میداند و برای آیات وروایات، به دلیل رمزآلود بودن، ظاهرو باطن، تفسیر و تأویل قائل است و بر این باور است که هر چیزی علاوه بر ظاهر، دارای باطنی است، به گونهای که ظاهر و باطن دو مرتبه از مراتب آن شیء محسوب میشوند. به نظر او معانی باطنی و ظاهری مغایرت اصولی ندارند، لذا تفسیر مباین با ظاهر قرآن راتفسیر به رأی میشمارد. همچنین مقصد «حقیقت» امر واحدی است که از سه طریق وحی (قرآن) و تحلیلات عقلی (برهان) و تهذیب نفس (عرفان) میتوان به دریافت آن نائل آمد.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_5759_81b74e0b2caa773c71d802970c4d8a65.pdf
2020-08-22
57
80
10.30465/cw.2020.5759
ملاصدرا
زبان دین
تشکیک وجود
نماد
تأویل
محسن
حبیبی
mohsenhabibi212@gmail.com
1
استادیار فلسفه، دانشگاه علامه طباطبائی (نویسندة مسئول)
LEAD_AUTHOR
فاطمه
کریمی مزیدی
karimi.f73@gmail.com
2
کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی گروه فلسفه، دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
قرآن کریم.
1
آلستون، ویلیام،1375، "زبان دین"، ترجمه سعید عدالت نژاد، حوزه و دانشگاه، شماره8.
2
آوی، آلبرت، 1368، سیر فلسفه در اروپا، ترجمه علی اصغر حلبی. تهران: انتشارات زوار.
3
آیر، الف. ج، 1384، زبان، حقیقت و منطق، مترجم: منوچهر بزرگمهر، تهران: شفیعی
4
ابن­سینا، 1404 الف، الشفاء (الطبیعیات)، به تحقیق سعید زاید، قم: انتشارات کتابخانه آیة­الله مرعشى.
5
----، 1404 ب، الشفاء (منطق)، به تحقیق سعید زاید، قم: انتشارات کتابخانه آیة­الله مرعشى.
6
----، 1383، دانشنامه علائى، تصحیح سیدمحمد مشکوه،چ دوم، همدان: دانشگاه بوعلى سینا.
7
استیور، دان، 1384، فلسفه زبان دینی. ترجمه ابوالفضل ساجدی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات.
8
باربور، ایان. 1362، علم و دین. ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
9
پترسون و دیگران 1379، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
10
پوپر، کارل، 1368، حدسها و ابطالها، ترجمه احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار.
11
حسنی، سیده معصومه، 1390،" زبان دین از دیدگاه ملاصدرا و قاضی سعید قمی"، اندیشه دینی، شماره 38.
12
حسینی، معصومه، 1381، "زبان دین از منظر ملاصدرا"، قبسات، دوره هفت: شماره 25.
13
حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، فخارنوغانی، وحیده، 1393، "نقد و بررسی معیارها و مبانی فهم زبان دین از دیدگاهملاصدرا"، فلسفه دین، دوره یازده: شماره یک.
14
خامنهای، سیدمحمد، 1382،. "فهم کلام خدا در مکتب ملاصدرا" خردنامه صدرا، شماره 31.
15
------------، 1391، قرآن و حقایقی پیرامون آن به ضمیمه:نگاهی به تفسیر ملاصدرا، چ اول، تهران: بنیادحکمت اسلامی صدرا.
16
-----، 1385، ملاصدرا هرمنوتیک و فهم کلام الهی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
17
خسروپناه، عبدالحسین، 1379، کلام جدید، چ اول قم: مرکز مطالعات و پژوهش­های فرهنگی.
18
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، 1412، مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالشامیه.
19
سبحانی، جعفر، 1380، "زبان دین"، رواق اندیشه، شماره 4.
20
سبزواری، ملّاهادی، 1380، شرح المنظومه، تصحیح و تعلیق حسن حسن زاده آملی، چ دوم، قم: ناب.
21
شریف رضی، 1386، نهج البلاغه، ترجمه محمدتقی جعفری، تهران: انتشارات شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر.
22
شهیدی، شهاب، 1394، زبان دین از منظر علامه طباطبایی، جاویدان خرد، شماره 28، صص 61-84.
23
شیروانی و همکاران، 1391، مباحثی در کلام جدید، چ اول، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
24
صادقی، هادی، 1382، درآمدی برکلام جدید، قم: کتاب طه و نشر معارف.
25
صدرالمتألهین، 1981، الاسفار، چ سوم، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
26
-----، 1360، الشواهدالربوبیه فی المناهج السلوکیه، چ دوم، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
27
-----، 1361، العرشیه، تهران: انتشارات مولی.
28
-----، 1403، تفسیر آیه مبارکه نور، ترجمه محمد خواجوی،تهران: انتشارات مولی.
29
-----، 1366، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، قم: انتشارات بیدار.
30
-----، 1387، سه رسائل فلسفی (متشابهات القرآن،المسائل القدسیه،اجوبه المسائل).،مقدمه و تعلیق سیدجلال الدین آشتیانی، چ سوم، قم: دفتر تبلیغات اسلام.
31
-----، 1383، شرح اصول کافی، تصحیح محمدخواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
32
-----، 1363، مفاتیح الغیب بامقدمه وتصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
33
طوسی، محمدبن حسن، بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسه آل البیت (ع) لاحیاءالتراث.
34
علیتبار، رمضان، 1390،فهم دین مبانی کلامی برآیند و برونداد، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
35
مجلسی، محمد باقر، 1403،بحارالانوار، بیروت: مؤسسه الوفاء.
36
محمدرضایی، محمد، مریم پورشریف، سید علی علم­الهدی، ناصر محمدی، زمستان 1392، "بررسینظریهتمثیلدرزباندینازمنظرعلامهطباطباییوتوماسآکوئیناس"، فصلنامه کلام اسلامی، دوره 22، شماره 88، صص 95-107.
37
میناگر، غلامرضا، 1392، روش شناسی صدرالمتألهین، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی.
38
هیک، جان، فلسفه دین، ترجمه بهزاد سالکی، تهران: انتشارات بین المللی الهدی.
39
یوسفیان، حسن.، 1389، کلام جدید، قم: مرکز مطالعات و پژوهشهای فرهنگی.
40
Alston, William P. (2005) “Religious Language.” In The Oxford Handbook of Philosophy of Religion. Ed. William J. Wainwright. Oxford: Oxford University Press,. pp. 220-244. (Online Publication Date: Sep 2009, DOI:10.1093/oxfordhb/9780195331356.003.0010)
41
ORIGINAL_ARTICLE
نسبت دین و فلسه در نگاه فیلون اسکندرانی و عبدالله جوادی آملی
موقعیت آیت­الله جوادی­آملی در ایران بعد از انقلاب بسیار شبیه به جایگاه فیلون­ یهودی در اسکندریه قرن اول میلادی می­باشد؛ به­نحوی که می­توان و باید ریشه­ی بسیاری از عقاید کلان هر دو فیلسوف را در شرایط اجتماعی­شان جست­وجو نمود؛ چراکه نوعِ اندیشه­ورزی یک شخص نمی­تواند بی­ارتباط با شرایط اجتماعی­اش بوده باشد. اما در این میان، اسکندریه به دلیل سبقت زمانی و چیدمان متنوع فرهنگی­اش، خاستگاه نخستین بارقه­های تاریخی در پرسش از نسبت دین و فلسفه بوده است؛ و باز در این بین، جایگاه فیلون اسکندرانی بسیار شاخص و مهم بوده است. علاقه­ی توأمان فیلون به فرهنگ و فلسفه­ی یونانی از سویی، و انتساب او به سنّت عبرانی و دین یهودی از سوی دیگر، او را بر آن داشت تا درصدد ارائه­ی طرحی برای تأسیس فلسفه­ای دینی نماید؛ مؤلفه­های طرح فیلونی، هنوز هم مدنظر فلاسفه­ی دینی است؛ به نحوی که شخصیتی همچون جوادی­آملی که فاصله­ای دوهزار ساله با فیلون دارد نیز آن­ها را در طرح تجمیعی خویش به کار گرفته است؛ خلاصه­ی هر دو طرح این است: همه معارف در گسترده­ترین معنای کلمه - که به ویژه شامل آموزه­های فلسفی می­شود - یا مستقیماً برآمده از وحی و تعالیم انبیاء(ع) هستند یا به آن­ ارجاع می­یابند؛ به­نحوی که باید گفت فلاسفه­ای همچون سقراط، افلاطون و ارسطو، جیره­خواران پیامبران بزرگی مانند ابراهیم(ع) و موسی(ع) می­باشند.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_5337_c846feb6edcaf5ff15001463e4dbd17c.pdf
2020-08-22
81
108
10.30465/cw.2020.5337
دین
فلسفه
نسبت دین و فلسفه
فیلون
جوادی آملی
حبیب الله
دانش شهرکی
danesh819@chmail.ir
1
گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
مصطفی
ملکشاهی صفت
malekshahi819@chmail.ir
2
گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه قم
AUTHOR
منابـع فارسی
1
ابراهیمی­دینانی، غلامحسین.1393. فیلسوفان یهودی و یک مسئله بزرگ. چاپ پنجم. تهران. انتشارات هرمس.
2
استید، کریستوفر.1387. فلسفه در مسیحیت باستان. ترجمه­ی عبدالرحیم سلیمانی اردستانی. چاپ دوم. تهران. مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
3
الیاده، میرچا.1374.فرهنگ و دین. ترجمه­ی هیئت مترجمان زیر نظر بهاءالدین خرمشاهی. چاپ اول. تهران. انتشارات طرح نو.
4
جوادی آملی، عبدالله.1380. انتظار بشر از دین. چاپ اول. قم. نشر اسراء.
5
جوادی آملی، عبدالله.1386الف. رحیق مختوم. چاپ سوم. قم. نشر اسراء.
6
جوادی آملی، عبدالله. 1386ب. منزلت عقل در هندسه معرفت دینی. چاپ دوم. قم. نشر اسراء.
7
جوادی آملی، عبدالله. 1392. پیشینه توحیدی ایرانیان قبل از ظهور اسلام. روزنامه کیهان، شماره 20712 به تاریخ 27/11/92، صفحه 10.
8
جوادی آملی، عبدالله. 1394. انقلاب اسلامی و عقلانیت. مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی. وبسایت. [دسترسی: ۱۳۹۴/۱۱/۱۰]: < http://www.cgie.org.ir/fa/news/104837> .
9
حلبی، علی­اصغر.1383. تاریخ سیر فلسفه در اروپا. چاپ اول. تهران. نشر قطره.
10
رحیمیان، سعید.1381.فیض و فاعلیت وجودی از فلوطین تا صدرالمتألهین. چاپ اول. قم. مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).
11
زمانی، مهدی. 1385. تاریخ فلسفه غرب. چاپ اول. تهران. دانشگاه پیام نور.
12
ژیلسون، اتین. 1389. تاریخ فلسفه مسیحی در قرونوسطی. ترجمه رضا گندمی نصرآبادی. چاپ اول. قم. انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
13
سروش، عبدالکریم. 1373. قبض و بسط تئوریک شریعت: نظریه تکامل معرفت دینی. چاپ سوم. تهران. مؤسسه فرهنگی صراط.
14
سولومون، رابرت و هیگینز، کاتلین. 1388. تاریخ فلسفه در جهان. ترجمه منوچهر شادان. چاپ اول. تهران. انتشارات بهجت.
15
شهبازی، عبدالله.1390. زرسالاران یهودی و پارسی استعمار بریتانیا و ایران. چاپ دوم. تهران. مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
16
فرک، تیموتی و گندی، پیتر. 1384. هرمتیکا، حکمت مفقوده­ی فرعونان. ترجمه­ی فریدالدین رادمهر. چاپ اول. تهران. نشر مرکز.
17
کاپلستون، فردریک. 1388. تاریخ فلسفه (قرونوسطی). ترجمه­ی ابراهیم دادجو. چاپ. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
18
کاپلستون، فردریک. 1393. تاریخ فلسفه­ (یونان و روم). ترجمه­ی جلال­الدین مجتبوی. چاپ دهم. تهران. انتشارات علمی و فرهنگی.
19
گنجی، محمدحسین. 1387. کلیات فلسفه. چاپ سوم. تهران. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
20
گندمی نصرآبادی، رضا. 1392. فیلون اسکندرانی مؤسس فلسفه دینی. چاپ اول. قم. انتشارات ادیان و مذاهب/ سازمان سمت.
21
مجتهدی، کریم. 1387. فلسفه در قرونوسطی (مجموعه مقالات). چاپ چهارم. تهران. امیرکبیر.
22
مهدوی نژاد، محمدحسین. 1390.دین و دانش (بررسی انتقادی مسئله تعارض علم و دین). چاپ دوم. تهران. انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
23
نصر، سید حسین و لیمن، الیور. 1387. تاریخ فلسفه اسلامی. ترجمه­ی جمعی از استادان فلسفه. چاپ دوم. تهران. انتشارات حکمت.
24
نصر، سید حسین. 1387. سه حکیم مسلمان. ترجمه­ی احمد آرام. چاپ هشتم. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
25
ورنر، شارل. 1382. حکمت یونان. ترجمه­ی بزرگ نادر زاد. چاپ سوم. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
26
یگر، ورنر. 1389. صدر مسیحیت و پایدیای یونانی. ترجمه­ی فریده فرنودفر و امیر نصیری. چاپ اول. تهران. انتشارات حکمت.
27
منابـع عربی
28
بریه، إیمیل. 1954 م. الآراء الدینیّه و الفلسفیّه لِ (فیلون الإسکندری). ترجمه محمد یوسف موسی و عبدالحلیم النجار. الأول. قاهره. شرکه مکتبه و مطبعه مصطفی البابی الحلبی و أولاده بمصر.
29
ORIGINAL_ARTICLE
خوانش تطبیقی ملاصدرا و نیشیدا کیتارو در برخی آراء معرفت شناختی (وجوه اشتراک)
وجوه اشتراک فراوانی در تفکر ملاصدرا و نیشیداکیتارو ژاپنی وجود دارد. هر دو نگاهی کل نگر و وحدت انگارانه به هستی دارند و معرفت شناسی و انسان شناسی آنان، خصلتی هستی شناسانه دارد. بنیاد معرفت وشناخت آدمی همان بنیاد جهان است و واقعیت از جنس آگاهی است. هردو به وحدت بین سوژه و ابژه معتقدند. واقعیت در ساحت نفس انسان به ظهور میرسد و آشکار میشود. در فرایند علم به جهان، نزد این دو فیلسوف ،یک عنصر ماورائی و متعالی تر از نفس دخالت دارد.انسان در ادراک جهان در حالت انفعال نیست بلکه نفس حضوری فعّال در این فرایند دارد. صدق و کذب وصف حالات گزارهای و مفهومی/زبانی است. انسان با عمل ورزی، خویش را میسازد. وجوه اشتراکی هم در مبانی هستی شناختی معرفت در نزد هردو مشاهده میشود مانند بی تعینی و بی صورتی بنیاد نهائی هستی و نحوه ظهور و تجلی این بنیاد در موجودات متعین و کثیر و فعلیت یافته. ما در این تحقیق صرفاَ به وجوه اشتراک این دو متفکر پرداختهایم و بررسی وجوه افتراقات همین مباحث را می توان موضوع پژوهشی دیگر قرار داد.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_5338_32a6307d89346c4837e71c7709c34b96.pdf
2020-08-22
109
124
10.30465/cw.2020.5338
نیشیدا کیتارو
ملاصدرا
مکتب کیوتو
معرفت
انسان
مکان عدم
بنیاد جهان
امیر
دل زنده نژاد
amirdelzendehnezhad@yahoo.com
1
گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه ایلام
LEAD_AUTHOR
یداله
رستمی
rostami17@yahoo.com
2
استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
AUTHOR
اصغری ،محمد(1392)، جایگاه خدا در فلسفه نیشیدا کیتارو،پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)،سال 11-شماره اول، از ص 135 - 149
1
اصغری،محمد(1396)، آشنائی با فلسفه ژاپن، مکتب کیوتو،تهران: نشرققنوس.چاپ اول.
2
آشتیانی،سیدجلالالدین(1394)،شرححال و آرای فلسفی ملاصدرا،چاپششم، قم: بوستان کتاب قم
3
آشتیانی،میرزا مهدی مدرس(1352)،تعلیقه بر شرح منظومه حکمت،به اهتمام عبدالجواد فلاطوری و مهدی محقق،تهران:انتشارات دانشگاه تهران.چاپ اول.
4
پاشائی،ع(1376)،ذن چیست، تهران : نشر نیلوفر،چاپ چهارم،
5
جوادیآملی،عبداله(1394)،تحریرایقاظالنائمینصدرالمتألهین،جلداول،چاپاول،قم:مرکز نشر اسراء
6
خاتمی،محمود(1396)،مدخل فلسفه تطبیقی،چاپ اول،تهران:نشر علم.
7
شین ناگائی(1393)، فلسفه شرقی چیست؟کیتارو نیشیدا و فلسفه معاصر ژاپن، ترجمه : بهمن ذکی پور. کتاب ماه فلسفه، شماره 82 ، از ص89 -94
8
ملاصدرا(1341)،رساله العرشیه،تصحیح وترجمه:غلامحسین آهنی،چاپ اول،تهران: بی جا.
9
ملاصدرا(1360)،شیرازی،اسرارالآیات، مقدمه و تصحیح،محمد خواجوی،تهران:انجمن حکمت و فلسفه ایران.
10
ملاصدرا(1363)،شیرازی،مفاتیح الغیب،مقدمه و تصحیح،محمد خواجوی،چاپ اول، تهران:موسسه تحقیقات فرهنگی.
11
ملاصدرا(1375)، شیرازی،شواهد الربوبیه فی مناهیج السلوکیه،ترجمه و شرح،جواد مصلح،تهران: انتشارات سروش.
12
ملاصدرا(1382)الف،الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه،تصحیح تحقیق و مقدمه:دکتر سیدمصطفی محقق داماد،چاپ اول،تهران:بنیاد حکمت اسلامی صدرا
13
ملاصدرا(1382)ب،الحکمه المتعالیه فی اسفارالاربعه،ج3،تصحیح و تحقیق و مقدمه:مقصود محمدی،چاپ اول،تهران:بنیاد حکمت اسلامی صدرا
14
ملاصدرا(1387)،المبداءوالمعاد،تصحیح:سید جلال الدین آشتیانی،تهران:انجمن حکمت و فلسفه ایران.
15
Abe.masao(1988).”Nishida s philosophy of place “.International philosophical Quarterly.Volum28:4issue.pp.355-371.
16
Frank. Fredrick (2004). The Buddha Eye. An anthology of the Kyoto school and its contemporaries . World wisdom.
17
Heisig.jamesW(2001).philosophy of nothingness.uneversity of Hawaii press Honolulu .
18
Jiang.tao(2005).the problematic of contiunty :nishida kitaro and Aristotle .philosophical east and west .vol55.no.3. university of Hawaii press.pp.447.460
19
Krueger.joel(2008).W.”Nishida agency and the self-contradictory body”.Asian philosophy.Volume18.No.3.pp.213-229.
20
Nishida kitaro (1958).Intelligibility and the philosophy of nothingness.translated by R.schinzinger.Honolului.East –west center press .
21
Nishida kitaro (2011)، selected texts in”Japanese philosophy A source book”.Edited by :jamesW.Heisig.tomas P.Kasulis.John C.maraldo. university of Hawaii press.Honolulu.
22
Nishida kitaro(1987).Intution and Reflection in self –consciousness. translated by.V.Vigilielmo yoshinori and j o leary .albany .state university of new York press
23
Nishida kitaro(2012).place and dialectic.two essays by nishida kitaro .translated byjoha.m.krunamel and shigenori nagatamo.oxfoed university press
24
Robert E.carter(2013).the Kyoto school An introduction . State university of Newyork press.Albany.
25
Wilkinson.Robert(2009).”Nishida and western philosophy “.open university in Scotland .uk. ashgate published
26
ORIGINAL_ARTICLE
بازخوانی جوهر و عرض از منظر ملاصدرا در تفسیر آیات اسماء و صفات
در بررسی آثار ملاصدرا درباره جوهر و عرض در تفسیر آیات اسما و صفات الهی با دو معنا از جوهر و عرض روبرو هستیم. رابطه این دو معنا مشترک لفظی است. یکی معنای مشهور که طبق آن موجود ممکن به جوهر و عرض تقسیم میشود. در این معنا وجود حق در هیچ یک از این اقسام جای نمیگیرد؛ زیرا در این تقسیم ماهیت مقسم است. ملاصدرا با توجه به همین معنا «لیس بجوهر» را از صفات سلبی خدا میداند و دلایلی را برای آن اقامه میکند. معنای دیگر با توجه به مبانی خاص ملاصدرا چون اصالت وجود، وحدت شخصی وجود و فقر وجودی است. در این معنا تعریف ملاصدرا از جوهر و عرض متفاوت با تعریف آن دو در فلسفه است و این تفاوت به خاطر تعریف خاص و ویژهای است که برای ماهیت مطرح میکند. وی در تفسیر آیات اسما و صفات الهی، حق را جوهر و اسما و صفات او را عرض میداند. مقسم در این تقسیم ماهیت یا موجود ممکن نیست بلکه اصل وجود است و در این معنا ماهیت ظل وجود و اخس آن است. این مقاله با روش تحلیل مفهومی به توصیف و مقایسه این دو معنا میپردازد.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_5434_de7c20b2c2b0cd3712da2a7928950e48.pdf
2020-08-22
125
145
10.30465/cw.2020.5434
ملاصدرا
ماهیت
جوهر
عرض
اسماء خداوند
صفات الهی
محبوبه
رجایی
mahbobraja80@gmail.com
1
دانشجوی دکتری رشته فلسفه گرایش حکمت متعالیه، دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
سید مرتضی
حسینی شاهرودی
shahrudi@um.ac.ir
2
استاد دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
عباس
جوارشکیان
javareshki@um.ac.ir
3
استادیار فلسفة اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
- قرآن کریم
1
- نهجالبلاغه
2
- ابنسینا، حسین بن عبدالله، (1385 ه.ش)، الاشارات و التنبیهات (ج 1)، ترجمه و شرح حسن ملکشاهی، چاپ پنجم، تهران، سروش.
3
- ابنسینا، حسین بن عبدالله، (1404)، الشفاء (المنطق)، قم، مکتبة آیة الله المرعشی.
4
- ابنسینا، حسین بن عبدالله، (1383 ه.ش)، دانشنامه علایی الهیات، همدان، دانشگاه ابنسینا و انجمن آثار مفاخر فرهنگی.
5
- ابن عربی، محمد بن علی، (1966)، فصوص الحکم و التعلیقات علیه، بیروت، دارالکتاب العربیه.
6
- ابنمنظور، محمد بن مکرم (1405)؛ لسان العرب، قم، نشر ادب حوزه.
7
- ارسطو، (1980)، منطق ارسطو، تحقیق عبدالرحمن بدوی، بیروت، دارالقلم.
8
- اشعرى، ابوالحسن، (1400)، مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلین، آلمان، ناشر فرانس اشتاینر.
9
- تهانوى، محمد على (1996)؛ کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون.
10
- جوادی آملی، عبدالله، (1386)، رحیق مختوم (ج 1،7،10)، تحقیق حمید پارسانیا، قم، اسراء.
11
- جوادی آملی، عبدالله، (1382)، سرچشمه اندیشه، ج3، تنظیم عباس رحیمیان محقق؛ قم، اسراء.
12
- راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412)؛ المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم.
13
- سبزواری، هادی بن مهدی، (1383)؛ اسرار الحکم، تهران، مولی.
14
- شیخ اشراق، شهابالدین یحیی سهروردی، (1375)، مجموعه مصنفات، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
15
- شیخ صدوق، ابنبابویه، محمد بن علی، (1388)، التوحید، تهران، ارمغان طوبی.
16
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، (1981 م)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه (ج 2 و 3 و 4)، چاپ سوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
17
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، (1360 ه.ش)، اسرار الایات و انوار البینات، تهران، انجمن اسلامی فلسفه و حکمت اسلامی.
18
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، (1378 ه.ش)، المظاهر الالهیه فی اسرار العلوم الکمالیه، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
19
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، (1413 ق)، تفسیر القرآن الکریم (ج 1 و 2 و 3 و 4 و 5 و 6 و 7)، چاپ دوم، قم، بیدار.
20
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، (1363 ه.ش)، مفاتیح الغیب، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالی موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
21
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، (1417 ق)، الشواهد الربوبیه فی مناهج السلوکیه (ج 1 و 2)، چاپ دوم، بیروت، موسسه التاریخ العربی.
22
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، (1420 ق)، مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین، تهران، حکمت.
23
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، (1363)، المشاعر، چاپ دوم، تهران، طهوری.
24
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، (1354)، المبدأ و المعاد، انجمن فلسفه ایران.
25
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، (1378)، رساله فی الحدوث، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
26
- طباطبایی، سید محمدحسین (1404 ق)، نهایة الحکمة، قم، مؤسسه نشر اسلامی.
27
- طریحى، فخرالدّین (1375)؛ مجمع البحرین، تحقیق احمد حسین، تهران، کتابفروشی مرتضوى.
28
- فراهیدى، خلیل بن احمد (1410)؛ کتاب العین، قم، انتشارات هجرت.
29
- قرشی بنابی، علی اکبر، (1354)، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
30
- قیصرى رومى، محمد داوود (1375)؛ شرح فصوص الحکم، شرکت انتشارات علمى و فرهنگى.
31
- واسطى زبیدى، سید مرتضى (1414)؛ تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر.
32
ORIGINAL_ARTICLE
فلاطوری و پرسش از خاستگاههایِ قرآنیِ فلسفه اسلامی
این مقاله ضمن اشاره به انواع رویکردها به فلسفه و حکمت اسلامی در عالم معاصر، به بررسی رویکرد متفاوت عبدالجواد فلاطوری می پردازد . فلاطوری بر خلاف خوانش های عمدتا شرق شناسانه از فلسفه اسلامی ،که این سنت را ذیل سنت نوافلاطونی در فلسفه فهم می کنند ، می کوشد تا نقش آفرینی قرآن در فلسفه اسلامی را با توجه به مطالعات تطبیقی و زبانی معاصر تبیین کند . از سوی دیگر در تقابل با خوانش صدرایی و نوصدرایی معاصر و از قضا همسو با هایدگر ، فلسفی شدن کلام و الاهیات اسلامی را مورد نقادی جدی قرار می دهد. طبق تحلیل فلاطوری ، فلسفه و حکمت اسلامی حاصل برخورد دو جهان بینیِ از اساس متفاوت یعنی جهان بینی حاکم بر فلسفه و علوم یونانی و جهان بینی قرآنی است.آنچه از برخورد این دو جهان بینی به وجود آمد فلسفه ای بود که اگر چه در صورت بیشتر یونانی ولی در محتوا عمدتا قرآنی بود .بنابراین این فلسفه نه یونانی صرف ، نه قرآنی صرف و نه آمیزه و التقاطی از این دو بلکه جریانی مستقل و ویژه بود که از سنتز و برآیند آن دو به وجود آمد.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_5339_a3808e9cbe06870349d7c513a4782320.pdf
2020-08-22
147
167
10.30465/cw.2020.5339
قرآن
فلسفه و حکمت اسلامی
فلاطوری
هیدگر
نقد نو افلاطونی
نقد نوصدرایی
فلسفه تطبیقی
مالک
شجاعی جشوقانی
malekmind@gmail.com
1
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
منابع :
1
قرآن کریم.
2
ابراهیمی دینانی ،غلامحسین(1396) . قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی،جلد اول ، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی .
3
ابراهیمی دینانی ، غلامحسین (1397) . ماجرای فکر فلسفی در اسلام ، انتشارات طرح نو .
4
4. اعوانی ، شهین(1395) . نگاهی تحلیلی به کتاب دگرگونی بنیادی فلسفه یونان در برخورد با شیوه اندیشه اسلامی ، فصلنامه نقد فلسفه ، کلام و عرفان ، سال سوم ، شماره 11 و 12، پاییز و زمستان ،21 تا 30.
5
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی (1386) . زندگی نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر عبدالجواد فلاطوری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
6
پیترز ، اف، ای (1384) . یهودیت، مسیحیت و اسلام، 3 جلد ، ترجمه حسین توفیقی ، ادیان مذاهب.
7
جوی ،مورنی (1397) . فلسفه قاره ای و فلسفه دین ، ترجمه محمد ابراهیم باسط ، انتشارات طه.
8
حکیمی ، محمدرضا (1383) . مکتب تفکیک ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی .
9
حکیمی ، محمدرضا (1391) . مقام عقل ،انتشارات دلیل ما.
10
خسروشاهی ، سید هادی (1393) .تاریخ حیات و روش فلسفی ملاصدرا در بیان علامه طباطبایی ،علامه سید محمدحسین طباطبائی، بررسیهای اسلامی ، به کوشش ج ۲، بوستان کتاب قم .
11
شاهچراغ ، سید مسیح (1392) . بررسی و نقد نظریه فیض فارابی از منظر آیات و روایات ، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم قرآن ، دانشگاه قرآن و حدیث.
12
طباطبایی ، محمد حسین ، ومرتضی مطهری (1358) . اصول فلسفه وروش رئالیسم ، جلد اول ، انتشارات صدرا .
13
طباطبایی ، محمد حسین (1367) . ترجمه تفسیر المیزان ، جلد اول. ترجمه ناصر مکارم شیرازی ، بنیاد علمی و فرهنگی علامه طباطبایی ، انتشارات رجاء.
14
فارابی، ابونصر (1985) . الجمع بین رأیی الحکیمین، چاپ البیرنصری نادر، بیروت .
15
فخری،ماجد(1372) .سیر فلسفه در جهان اسلام، ترجمه گروه مترجمان ، مرکز نشر دانشگاهی.
16
فلاطوری ، عبدالجواد (1360). دو اندیشه شرق و غرب ، مجله مقالات و بررسی ها(دانشکده الهیات دانشگاه تهران) ، ش35 .
17
فلاطوری ، عبدالجواد (1373). رابطه دین و فلسفه ، مجله دانشگاه انقلاب ، ش 98-99، تابستان و پائیز ، صص 39-53.
18
فلاطوری ، عبدالجواد (1363) . کیهان فرهنگی، شماره 3ص 3. صص 3-15، برای عرضه به غرب چه داریم ؟ با کدام شیوه ؟ رضا داوری اردکانی .
19
فلاطوری ، عبدالجواد(1394) . دگرگونی بنیادی فلسفه یونان در برخورد با شیوه اندیشه اسلامی ، محمدباقر تلغری زاده ، انتشارات امیرکبیر ، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران .
20
کلارک، تیموتی (1388) .مارتین هایدگر ، ترجمه پویا ایمانی ، نشرمرکز.
21
گندمی ، رضا(1392). فیلون اسکندرانی :موسس فلسفه دینی ، انتشارات سمت.
22
مطهری ، مرتضی (1395) . مجموعه آثار شهید مطهری . ج13، جلد نهم از بخش فلسفه، انتشارات صدرا.
23
هایدگر ، مارتین (1388) . هستی و زمان ، ترجمه سیاوش جمادی ، انتشارات ققنوس .
24
Afnan ,Soheil Muhsin (1964), Philosophical Terminology in Arabic and Persian. E.J. Brill.
25
Clark ,Timothy(2011), Martin Heidegger (Routledge Critical Thinkers) ,2nd Edition Routledge.
26
De Boer ,T. J. (1907),The History of Philosophy in Islam,p 29 , Publisher: Dover, Year.
27
Gadamer, Hans-Georg(1994) , Heidegger’s Ways, trans. John W. Stanley,Albany, NY: State University of New York Press.
28
Goichon , Amélie Marie(1937) ,La distinction de l' essence et de l' existence D' Aprés Ibn Sina, , Desclée, de Brouwer.
29
Gutas, Dimitri(2002), The Study of Arabic Philosophy in the Twentieth Century: An Essay on the Historiography of Arabic Philosophy, British Journal of Middle Eastern Studies, Vol. 29, No. 1 (May, 2002), pp. 5-25.
30
Heidegger, Martin(1962) ,Being and Time , trans. John Macquarrie and Edward Robinson. Oxford: Blackwell.
31
Heidegger, Martin (2002), The onto-theo-logical constitution of metaphysics. In The religious, ed.John D. Caputo, 67–75. Malden, MA: Blackwell.
32
Inwood ,Michael (1999), Heidegger and his language ,in ,A Heidegger Dictionary (Blackwell Philosopher Dictionaries), Wiley-Blackwell .
33
Saleh ,Walid A(2010),Preliminary Remarks on the Historiography of tafsīr in Arabic: A History of the Book Approach, ,Journal of Qur'anic Studies ,Vol. 12 . pp. 6-40.
34
ORIGINAL_ARTICLE
نگاهی به عقلگرایی فخر رازی: بازخوانی انتقادی وصیتنامه او
وصیتنامهای که از فخر الدین رازی باقی مانده است از گذشتههای دور مورد بحث و تفسیر بوده است؛ در وصیتنامه روش قرآنی برتر از کلام فلسفه قرار داده شده است و همین سبب شده است که عالمانی مانند ابن عماد حنبلی و نویسندگان معاصری مانند فتح الله خلیف تصور کنند که این بیان، نشانه توبه متکلم از بحث استدلالی است. همچنین، جملهای از قول ابن صلاح که فخر از کلام ابراز ندامت کرد، سبب تقویت این دیدگاه شده است. در این نوشته با بررسی این تفاسیر نشان خواهیم داد که با توجه به کلیت وصیتنامه و آنچه که در آن آمده است معنای سخن رازی حاکی از توبه و پشیمانی نیست، بلکه بیان موضعی میانه است میان عقلگرایی افراطی و انکار عقل که این دیدگاه میانه روانه را همیشه داشته است و در آثار دیگرش نیز وجود دارد. همچنین نشان داده شده است که آنچه از ابن صلاح درمورد ندامت فخر از پرداختن به کلام روایت شده است از چند جهت مخدوش است، چون هم مستندی ندارد و راویانی که از ابن صلاح روایت کردهاند فاصلهای چند قرنی با او دارند؛ لذا پذیرفتن صحت آن دشوار است. در نهایت نتیجه گرفته میشود که این روایت افسانهای جعلی است که از جانب عالمان ظاهری مخالف کلام بسط یافته است و با شتابزدگی تفسیرهایی غیرمعتبر به دست دادهاند.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_5419_4e9fa3727b0b01b092d926b6b0f87805.pdf
2020-08-22
169
191
10.30465/cw.2020.5419
فخرالدین رازی
وصیتنامه
عقلگرایی
ابن عماد حنبلی
کلام
اعظم
قاسمی
azam_ghasemi@yahoo.com
1
استادیار پژوهشگاه علوم انسانی
LEAD_AUTHOR
آریا
یونسی
arya.younesi@outlook.com
2
پژوهشگر در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (دانش آموخته کارشناسی ارشد فلسفه، دانشگاه علامه طباطبائی)
AUTHOR
فارسی:
1
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (1395) شرح نخبه الفکر، ترجمه اسماعیل آل ابراهیم ارباب، تربت جام: انتشارات امام محمد غزالی.
2
- ابن خلکان، احمد بن محمد (1381) منظر الانسان: ترجمه وفیات الاعیان، ج سوم، احمد بن محمد بن عثمان بن علی بن احمد شجاع سنجری (مترجم)، فاطمه مدرس (مصحح)، ارومیه: انتشارات دانشگاه ارومیه.
3
- ابن قفطی، جمال الدین ابوالحسن علی بن یوسف (1347) تاریخ الحکماء [اخبار العلماء باخبار الحکماء]، ترجمهای کهن، به تصحیح بهین دارائی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
4
- اشکوری، قطب الدین (1391) «فخر رازی به روایت اشکوری»، تصحیح و تحقیق علی اوجبی، کتاب ماه فلسفه، ش 59، صص. 108-114.
5
- جوادپور، غلامحسین (1389) «سنجش و سازش عقل و ایمان از منظر فخرالدین رازی»، اندیشه نوین دینی، ش 20، صص. 121-138.
6
- حلبی، علی اصغر (1376) تاریخ علم کلام، تهران: انتشارات اساطیر.
7
- خادمی، عین الله؛ علی زاده، عبدالله (1388) «چیستی ایمان و مقومات مفهومی آن از دیدگاه فخرالدین رازی»، ادیان و عرفان، سال 42، ش 1، صص. 69-92.
8
- الزرکان، محمد صالح (بی تا) فخرالدین الرازی: آراؤه الکلامیة والفلسفیة، بیروت: دارالفکر.
9
- شهاب الدّین سهروردی (1367) حکمه الاشراق، ترجمه سید جعفر سجادی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
10
- شهرزوری، شمس الدّین محمد بن محمود (1389) کنز الحکمه (تاریخ الحکماء)، ضیاء الدّین درّی (مترجم)، چ اول، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
11
- الطحاوی، ابی جعفر (1995) عقیده الطحاویه، بی جا: دار ابن حزم.
12
- طاهری عراقی، احمد (1365) «زندگی فخر رازی»، معارف، 1365، ش 7، صص. 5-28.
13
- غزالی طوسی، ابوحامد محمد بن محمد (1392) احیاء علوم الدّین، ج 1 (ربع عبادات)، مؤید الدّین محمّد خوارزمی (ترجمه)، حسین خدیو جم (تصحیح)، چ هشتم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
14
- غزالی طوسی، ابوحامد محمد بن محمد (1394) جواهر القرآن، مهدی کمپانی زارع (ترجمه و تحقیق)، چ اول، تهران: انتشارات نگاه معاصر.
15
- غزالی، ابوحامد محمد بن محمد (1380) کیمیای سعادت، ج 2، به کوشش حسین خدیوجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
16
- فخر الدّین رازی، محمد بن عمر (1340) «رساله در خدا شناسی»، در: فخر رازی و دیگران (1340) چهارده رساله، سید محمد باقر سبزواری (تصحیح)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
17
- فخر الدّین رازی، محمد بن عمر (1344) سیر نفس، تصحیح مایل هروی، کابل: بی نا.
18
- فخر الدّین رازی، محمد بن عمر (1354) التحبیر فی علم التعبیر، ایرج افشار (مصحح)، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
19
- فخر الدّین رازی، محمد بن عمر بن حسین؛ (1386) تفسیر کبیر (مفاتیح الغیب)، 9 ج، ترجمه ی علی اصغر حلبی، تهران: انتشارات اساطیر.
20
- قاسمی، اعظم (1395) «رابطه دین و اخلاق نزد معتزله»، تاریخ فلسفه، ش 3، س 7، صص. 113-138.
21
- قطب الدین اشکوری، محمد بن علی دیلمی لاهیجی (1391) «فخر رازی به روایت اشکوری» [مدخل فخر از محبوب القلوب
22
- قطب الدّین شیرازی ( 1367) «مقدمه بر حکمه الاشراق»، در: شهاب الدّین سهروردی (1367) حکمه الاشراق، ترجمه سید جعفر سجادی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
23
- مایل هروی، غلامرضا (1343) شرح حال و زندگی و مناظرات امام فخر الدّین رازی، [بی جا] انتشارات مطبوعات تووزارث.
24
- محقق، مهدی (1365) «آشنایی با شرح عیون الحکمه امام رازی»، معارف، ش 1، سال سوم، دوره سوم، فروردین و تیر، صص. 109-130.
25
- منشی یزدی، ناصر الدّین بن عمدة الملک منتجب الدّین (1388) دره الأخبار و لمعه الأنوار (برگردان فارسی تتمة صوان الحکمه)، چ اول، تهران: انتشارات حکمت.
26
- مهدوی نژاد، محمد حسین (1387) «فخر رازی از عقل گرایی اعتدالی تا ایمان گرایی خرد پیشه»، نقد و نظر، ش 49 و 50، صص. 46-74.
27
- نوری، ابراهیم؛ عرفانی، مرتضی؛ صیدی، محمود (1395) «هندسه معرفت دینی فخر الدین رازی»، پژوهش های معرفت شناختی، ش 12، صص. 97-121.
28
- النووی، یحیی بن حبش (1394) التقریب و التیسیر فی اصول الحدیث، ترجمه عدنان فلاحی، تهران: انتشارات احسان.
29
- النووی، یحیی بن حبش (1396) فتاوای امام نووی (المسائل المنثوره)، ترجمه اسماعیل قاضی نیا و عبدالرحمن قلابندی، تهران: انتشارات احسان.
30
- ابن ابی اصیبعه، موفق الدّین ابوالعباس احمد بن قاسم (2001) عیون الانباء فی طبقات الاطباء، عامر النجّار (مصحح)، ج ثالث، قاهره: الهیئته المصریه العامه للکتاب.
31
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (2002) لسان المیزان، ج 6، تحقیق عبدالفتاح ابوغدة، بی جا: مکتب المطبوعات الأسلامیة.
32
- ابن صلاح، تقی الدین ابوعمرو عثمان بن عبدالرحمن الشهرزوری (1992) طبقات الفقهاء الشافعیّه ، هذبه و استدرک علیه محیی الدین ابوزکریا یحیی بن شرف النووی، نقحه ابوالحجاج یوسف بن عبدالرحمن المزی، تحقیق یحیی الدین علی نجیب، بی جا: دار البشائر الاسلامیة.
33
- ابن عماد حنبلی، شهاب الدین ابوفلاح عبدالحی بن احمد بن محمد (1991) شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج 8، تحقیق عبدالقادر الأرناؤوط و محمود الأرناؤوط، دمشق: دار ابن کثیر.
34
- سبکی، تاج الدین ابی نصر عبدالوهاب بن علی بن عبدالکافی (1971) طبقات الشافعیه الکبری، ج 8، تحقیق عبدالفتاح محمد و محمود محمد الطناحی، بی جا: دار احیاء الکتب العربیه.
35
- الشافعی، محمد بن ادریس (1357ه) الرسالة، تحقیق احمد محمد شاکر، مصر: مطبعه مصطفی البابی.
36
نسخ خطی (فارسی و عربی):
37
فخرالدین الرازی، الوصیه، نسخه خطی ش 66831، کتابخانه مجلس.
38
فخرالدین رازی، لطائف غیاثی (ترجمه اسرار التنزیل)، ش 78702، کتابخانه مجلس.
39
سفینه تبریز (1381) نسخه برگردان نسخه شماره 14590 کتابخانه مجلس شورا، ابوالمجد تبریزی (کاتب)، به کوشش ن. پورجوادی و ع. حائری، تهران:
40
انگلیسی:
41
- Jaffer, Tariq (2015) Razi: Master of Quranic Interpretation and Theological Reasoning, USA:OUP.
42
- Kholeif, Fathalla (1966) A Study on Fakhr Al-Din Al-Razi and His Controversies in Transoxiana, Beyrouth: Dar El-Machreq.
43
ORIGINAL_ARTICLE
«تأثیر اصالت وجود بر تحلیل رابطه امکان استعدادی با امکان ذاتی»
«امکان» هم ردیف مفاهیم عامی مانند «وجود و عدم»، «وحدت و کثرت» و «علیت و معلولیت» از جمله مباحث بنیادی و مهم فلسفی است. تبیین صحیح از معانی مختلف امکان و رابطه این معانی با یکدیگر، گرهگشای تصور و تصدیق درست بسیاری از دیگر مسائل مهم فلسفه است. «امکان ذاتی» و «امکان استعدادی» از جمله معانی مهم «امکان» است که نحوه تبیین ما از آنها، سرنوشت مسائلی همچون «حدوث و قدم»، «قوه و فعل» و «علت و معلول» را دچار تغییرات اساسی میکند. موضوع امکان استعدادی اولین بار توسط شیخ اشراق در مناقشه بر استدلال ابن سینا بر قاعده «کل حادث مسبوق بقوة و مادة تحملها» مطرح شده است. ملاصدرا به تفاوتهای امکان ذاتی و امکان استعدادی پرداخته و حاج ملاهادی سبزواری این تفاوتها را تحت شش مورد بیان کرده است. صدرالمتألهین دست کم در شانزده موضع از آثار خود درباره نسبت «امکان استعدادی» و «امکان ذاتی» اظهار نظر نموده است که جمع بین این اظهارنظرها کار دشواری به نظر میرسد و میتوان گفت این اظهارنظرها دچار اضطراب است. ما در این مقاله به مدد تحقیقات فلسفی استاد مطهری کوشیدهایم ضمن داوری در باب مواضع مختلف ملاصدرا، نسبت تازهای را که در پرتو اصل اصالت وجود بین این دو معنای امکان به دست میآید، تبیین نماییم.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_5418_ecc8b8a7589155972ab5c743210e137a.pdf
2020-08-22
213
227
10.30465/cw.2020.5418
امکان ذاتی
امکان استعدادی
اصالت وجود
ملاصدرا
استاد مطهری
علی
مطهری
ali.motahari@ut.ac.ir
1
استادیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ابن سینا، الهیات شفا، تصحیح حسن حسن زاده آملی، قم، بوستان کتاب، 1387
1
جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم، ج2، قم، اسراء، 1386
2
سهروردی، شهاب الدین، مجموعه مصنفات، تصحیح هانری کربن، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
3
صدرالدین محمد شیرازی، الحکمة المتعالیة فی الأسفار الاربعة، ج1، تصحیح و تحقیق غلامرضا اعوانی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1383
4
________________، الحکمة المتعالیة فی الأسفار الاربعة، ج3، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1383
5
________________، الحکمة المتعالیة فی الأسفار الاربعة، ج6، تصحیح و تحقیق احمد احمدی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1381
6
________________، شرح و تعلیقه بر الهیات شفا، تصحیح و تحقیق نجفقلی حبیبی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1382
7
_________________، المبدأ و المعاد، تصحیح و تحقیق محمد ذبیحی و جعفر شاه نظری، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1381
8
طباطبایی، سید محمدحسین، نهایة الحکمة، تصحیح و تحقیق غلامرضا فیاضی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1390
9
غزالی، ابوحامد، تهافت الفلاسفه، تهران، شمس تبریزی
10
کاپلستون، فردریک چارلز، تاریخ فلسفه یونان و روم، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، تهران، علمی-فرهنگی، 1388
11
مطهری، مرتضی، اصول فلسفه و و روش رئالیسم، ج3 و ج4، تهران، صدرا، 1389
12
_________، تقریرات شرح المنظومه، تهران، حکمت، 1385
13
_________، درسهای اسفار، ج1، تهران، صدرا، 1388
14
_________، مجموعه آثار، ج10، تهران، صدرا، 1389
15
ORIGINAL_ARTICLE
فلسفه اسلامی از امتناع تا ضرورت، تحلیل نظرات موافقان و مخالفان فلسفه اسلامی در دوره معاصر ایران
یکی از مناقشات معاصر در فلسفه اسلامی، مناقشه در اصالت آن است که به امکان آن میپردازد. این مسئله هویتی، در تاریخ فلسفه اسلامی و آینده فلسفه اسلامی تأثیر بسزایی دارد. دراین خصوص به نظر سه تن از متفکران معاصر مصطفی ملکیان، غلامحسین ابراهیمی دینانی و رضا داوری­اردکانی پرداخته شده است. ملکیان با تقلیل فلسفه اسلامی به الهیات و کلام، منکر اصالت و امکان هر گونه فلسفه دینی از جمله فلسفه اسلامی میباشد. از طرفی، دینانی و داوری نه تنها بر اصالت فلسفه اسلامی و امکان آن تأکید دارند بلکه از تعامل ضروری میان فلسفه و اسلام سخن می­گویند. این تحقیق در چهار محور صورت پذیرفته و در قالب این محورها، دیدگاه ایشان مورد مطالعه قرار گرفته است. در تحلیل این دیدگاهها به توافق آنها بر مخالفت با فلسفهدینی و اختلاف آنها در دینی دانستن فلسفهاسلامی اشاره شده و بیان شده که میتوان با در نظر گرفتن روش برهانی و فرآیند استدلالی فلسفه اسلامی به دفاع از امکان فلسفه اسلامی پرداخت. امتناع فلسفه اسلامی ناسازگار با واقعیت تاریخی فلسفه اسلامی دانسته شده و امکان آن نفی نگشته، ولی تداوم و تحقق امکان پیشروی آن تنها در صورتی میسر است که مسائل فلسفی کنونی و آینده نیز در نظر گرفته شود.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_5340_674b8b64774750fb88ccb91cdeb75545.pdf
2020-08-22
209
232
10.30465/cw.2020.5340
فلسفه اسلامی
امکان فلسفه اسلامی
مصطفی ملکیان
غلامحسین ابراهیمیدینانی
رضا داوریاردکانی
زهرا
مظاهری
mahtabmahimah@gmail.com
1
دانشکده الهیات حقوق فلسفه و علوم سیاسی، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
سیدمحمدکاظم
علوی
smk.alavi@hus.ac.ir
2
گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
LEAD_AUTHOR
1-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. پرتو خرد، تهران، هرمس، 1394چاپ اول.
1
2-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. درخش ابن­رشد در حکمت مشاء، تهران، نشرعلم، 1389چاپ اول.
2
3-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. عقلانیت و معنویت، تهران، هرمس، 1396 چاپ اول.
3
4-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. فلسفه اسلامی: هستی و چیستی، نقدونظر، 1385، شماره اول و دوم.
4
5-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. فیلسوفان یهودی و یک مسئله بزرگ، تهران، هرمس، 1393 چاپ پنجم.
5
6-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران، طرح نو، 1376 چاپ اول، جلد 1.
6
7-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران، طرح نو، 1377 چاپ اول، جلد 2.
7
8-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران، طرح نو، 1379 چاپ اول، جلد 3.
8
9-ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. نیایش فیلسوف، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1377 چاپ اول.
9
10-انصاری، عبدالله. آئینه­های فیلسوف، تهران، سروش، 1380چاپ اول.
10
11-خامنه­ای، سیدمحمد و اعوانی، غلامرضا و ابراهیمی­دینانی، غلامحسین. دین و حکمت،کیهان اندیشه، 1374، شماره60.
11
12-داوری­اردکانی، رضا. دفاع از فلسفه، تهران، دفتر پژوهشهای برنامه­ریزی فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1366 چاپ اول.
12
13-داوری­اردکانی، رضا. دیانت و علم جدید،ضمیمه مجله دانشکده ادبیات و علوم­ انسانی دانشگاه تهران، 1361، شماره6.
13
14-داوری­اردکانی، رضا. غزالی و فلسفه اسلامی، جاویدان خرد، 1388، شماره 3(دوره جدید).
14
15-داوری­اردکانی، رضا. فارابی مؤسس فلسفه اسلامی، تهران، انتشارات انجمن فلسفه ایران، 1396 چاپ دوم.
15
16-داوری­اردکانی، رضا. فلسفه تطبیقی، تهران، ساقی، 1383.
16
17-داوری­اردکانی، رضا. فلسفه چیست؟، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالات فرهنگی تهران، 1374 چاپ دوم.
17
18-داوری­اردکانی، رضا. مقام فلسفه در دورة تاریخ ایران اسلامی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالات فرهنگی تهران، 1379 چاپ سوم.
18
19-داوری­اردکانی، رضا. نظر اجمالی به سیر فلسفه در عالم اسلامی و در ایران، نامه فرهنگ، 1378، شماره 31.
19
20-داوری­اردکانی، رضا. نگاهی دیگر به تاریخ فلسفه اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1387 چاپ اول.
20
21-صاحبی، محمدجواد. گفتگوی دین­وفلسفه، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1377چاپ اول.
21
22-علی، شاهرخت رحیمی و حقی، علی. دین­پژوهی مصطفی ملکیان؛ بررسی و نقد، جستارهای فلسفه دین، انجمن علمی فلسفه دین ایران، 1396، سال ششم شماره اول.
22
23-قنبری، امید. زندگینامه رضا داوری­اردکانی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1383 چاپ اول.
23
24-ملکیان، مصطفی. پویایی و پایایی، نقدونظر، 1387، شماره 51 و52.
24
25-ملکیان، مصطفی. ده ملاحظه روش­شناختی در فلسفه اسلامی، همشهری، 1385، شماره 3952.
25
26-ملکیان، مصطفی. فلسفه اسلامی: چیستی و هستی، نقدونظر، 1385، شماره 41و42.
26
27-ملکیان، مصطفی. مشتاقی و مهجوری، تهران، نگاه معاصر، 1387، چاپ سوم.
27
28-میان محمد، شریف. تاریخ فلسفه در اسلام، ترجمة نصرالله پورجوادی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1362، چاپ اول، جلد1.
28
29-نصر، سیدحسین. تاریخ فلسفه اسلامی از آغاز تا امروز، ترجمة مهدی نجفی­افرا، تهران، جامی، 1394، چاپ اول.
29
30-نصر، سیدحسین. سه حکیم مسلمان، ترجمة احمد آرام، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1384، چاپ ششم.
30
ORIGINAL_ARTICLE
تصحیح و تحقیق رسالۀ «الجمل فی المنطق» افضلالدین خونَجی
افضلالدین محمد بن نامآور خونَجی (م. 646) از منطق­دانان قرن هفتم هجری است که تألیفات منطقی ارزشمندی چون کشف الأسرار عن غوامض الأفکار، الموجز فی المنطق، و الجمل فی المنطق را تالیف کرده است. آنچه در این مقاله میآید تصحیح و تحقیق رسالۀ اخیر است. کشف الأسرار، اگر چه مهمترین اثر وی است، ما را از دیگر آثار او بینیاز نمیکند و از اینرو ارائۀ متن منقّحی از آنها، از جمله الجمل، ضروری است. این رساله در عین اختصار تمام، چکیده­ای از کشف­الاسرار محسوب می­شود و مدتها به عنوان متن درسی تدریس می­شده است. در اهمیت این رساله همین بس که شروح متعددی بر آن نگاشته شده است. این رساله حاوی نظرات خاص خونجی در کشف­الاسرار نیز می­باشد. در این تصحیح، بر اساس چهار نسخۀ خطی و یک نسخه چاپی به روش توأم یا بینابین، سعی شده است که متن منقّحی از این اثر را فراروی محققان این دانش قرار دهد.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_5420_4de1a0a366f78ffe2752113e87116442.pdf
2020-08-22
233
258
10.30465/cw.2020.5420
افضل الدین خونَجی
الجمل فی المنطق
منطق
قرن هفتم هجری
مصطفی
مومنی
esfad2003@yahoo.com
1
استادیار دانشگاه علوم پزشکی نیشابور
LEAD_AUTHOR
ابن­العبری ، تاریخ مختصرالدول، تصحیح صالحانی، 1308
1
جهانبخش، جویا، راهنمای تصحیح متون، تهران: موسسه پژوهشی میراث مکتوب، 1390.
2
حسینی ، حافظ عزالدین احمد بن محمد بن عبدالرحمن، صله التکمله لوفیات النقله، تصحیح ب.معروف، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 2007
3
حموی، ابن واصل، مفرج الکروب فی اخبار بنی ایوب، ،تصحیح ح.ربیع وس. عاشور، قاهره، وزاره الثقافه، 1977
4
الخونجی، کشف الاسرار عن غوامض الافکار، تصحیح وتقدیم، خالد الرویهیب، تهران، موسسه پژوهشی فلسفه وحکمت وموسسه مطالعات دانشگاه آزاد برلین، 1389
5
دانش­پژوه محمد تقی، افشار، ایرج، فهرست نسخه های خطی کتابخانه ملی ملک، تهران، بی­نا، 1352
6
رسالتان فی المنطق، الجمل للخونجی والمختصر فی المنطق ابن عرفه، تحقیق سعد غراب، الجامعه التونسیه، 1348ق
7
عبادی، احمد، بررسی قضایای حقیقیه منطق­دانان مسلمان و گزاره های قانون وار به تقریر نلسون گودمن، مجله فلسفه و کلام، سال 44، ش1، ص45
8
فلاحی، اسدالله، عکس مستوی قضایای خارجیه نزد خونجی، جاویدان خرد، بهار و تابستان 91، ش 21
9
فلاحی، اسدالله، گزاره های همیشه صادق نزد خونجی در منطق مرتبه دوم، مجله فلسفه و کلام، سال 46، ش 1، بهار و تابستان 92، ص 112-93
10
فلاحی، اسدالله، گزاره های همیشه صادق نزد خونجی در منطق مرتبه دوم، مجله فلسفه و کلام، سال 46، ش 1، بهار و تابستان 92
11
فهرست نسخه های خطی کتابخانه مرکزی آستانقدس رضوی، تحقیق سید علی اردلان جوان، مشهد، کتابخانه آستان قدس رضوی، 1361
12
نویری، نهایه الارب فی فنون الادب، تصحیح م.الرئیس وم. زیاده، قاهره، الهیئه المصریه العامه للکتاب.
13
ORIGINAL_ARTICLE
معرفی کتاب «منطق خونجی» (اسدالله فلاحی، 1392، منطق خونجی، تهران، انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران)
کتاب «منطق خونجی» به نوآوریهای منطقی افضل الدین خونجی (590-646ق.) در کتاب «کشف الاسرار عن غوامض الافکار» میپردازد. از میان همة نوآوریهای ریز و درشت این منطقدان در مباحث تصورات، تصدیقات، قیاسهای حملی و شرطی، کتاب «منطق خونجی» تنها به بخش تصدیقات و قضایای حملی میپردازد و عناوین زیر را با ابزارهای منطق جدید مورد بررسی قرار میدهد: قضایای حقیقیه و خارجیه (شامل پنج فصل)، گزارههای همیشهصادق (شامل پنج فصل)، موجهات (شامل سه فصل)، و عکس مستوی (شامل سه فصل). در این کتاب، آرای ویژة خونجی با آرای پیشینیان مانند ابنسینا و فخر رازی مقایسه شده و وجه نوآورانه بودن آرای خونجی تعیین گردیده است.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_5435_024b6b1663698a87695d0b4215f6d119.pdf
2020-08-22
259
262
10.30465/cw.2020.5435
خونجی
کشف الاسرار عن غوامض الافکار
منطق در سده هفتم
حقیقیه و خارجیه
گزارههای همیشهصادق
موجهات
عکس مستوی
اسدالله
فلاحی
falahiy@yahoo.com
1
عضو هیئت علمی مؤسسۀ حکمت و فلسفه ایران
LEAD_AUTHOR
فلاحی، اسدالله. 1392 . منطق خونجی. تهران:،موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
1
اسدالله فلاحی، 1392، منطق خونجی، تهران، انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
2
اسدالله فلاحی، 1392، منطق خونجی، تهران، انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
3