675648c2785e9a3
حکمت معاصر
فلسفه
معرفت‌شناسی گواهی سهروردی؛ رویکردی تحلیلی و تاریخی

مرتضی متولی؛ مهدی عظیمی

دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1402، ، صفحه 59-81

https://doi.org/10.30465/cw.2023.47244.2022

چکیده
  با اینکه ما بسیاری از آگاهی‌ها و معرفت‌های خود را از گواهی گرفته‌ایم، آن هیچ‌گاه به صورت جدّی در معرفت-شناسی مطرح نبوده است مگر در چند دهه‌ی اخیر. اما در جهان اسلام گواهی به‌ضرورت بیشتر محلّ توجّه بوده است، و در این میان سهروردی باز هم به ضرورت بیشتر به آن پرداخته است. او در سه موضع از گواهی سخن گفته است: در منطق (شامل معرفت‌شناسی ...  بیشتر

علم حضوری موثر در ادراک حسی و لوازم معرفت‌شناختی آن از دیدگاه حکمت متعالیه

سیدمحمدحسین نقیبی؛ عبدالله نصری

دوره 10، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 249-269

https://doi.org/10.30465/cw.2020.4603

چکیده
  هنگام ادراک حسی دو مرحله اتفاق می­افتد، یکی تاثیرپذیری عضو حسی و دیگری ادراکِ نفس است مرحله اول مادی و مرحله دوم مجرد است. براساس اتحاد نفس و بدن، نفس به تأثراتِ مادی که در اعضای حسی واقع می­شود علم دارد و این علم، از سنخِ علم حضوری است برخی از شارحین حکمت متعالیه همچون علامه طباطبائی و شهید مطهری به این دیدگاه گرایش دارند از لوازم ...  بیشتر

تبیین و نقد هرمنوتیک اشتراوس در زمینه تفسیر اندیشه‌های فلسفی اسلامی

آریا یونسی؛ حسین کلباسی؛ قاسم پورحسن

دوره 10، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 227-249

https://doi.org/10.30465/cw.2019.4212

چکیده
  لئو اشتراوس با تقلیل ذات جامعه به عقیده و ذات فلسفه به دانش، و رسم تضادی میان عقیده/دانش به این نتیجه رسید که فیلسوفان اغلب مجبور بوده‌اند به پوشیده‌نویسی و نوشتن بین سطور روی بیاورند. در نوشته‌های افلاطون، فارابی، ابن سینا، سهروردی و دیگر فلاسفه بزرگ می‌توان مویداتی برای لزوم پوشیده‌نویسی باشد. با این حال، چند نقد بر این نظریه ...  بیشتر

مبنای انسجام‌گرویِ وجودیِ ملاصدرا در باب رکن توجیه

مرتضی حسین‌زاده؛ سحر کاوندی؛ محسن جاهد

دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1397، ، صفحه 23-45

https://doi.org/10.30465/cw.2018.3272

چکیده
  حقیقت معرفت از دیرباز مورد توجه فیلسوفان و معرفت‌شناسان بوده و تعریف رایج از معرفت «باور صادق موجّه» بوده است. اغلب معرفت‌شناسان در باب توجیه، مبناگروی یا انسجام‌­گروی را در پیش گرفتند. حکمای مسلمان، در مؤلفه­ صدق، نظریه مطابقت و در مؤلفه­ توجیه، مبناگروی را روش خود قرار دادند. ملاصدرا با توجه به وجودی دانستن علم و تأکید ...  بیشتر

نقدِ فرگه بر روانشناسی‌گری

سید محمدامین مشک‌فروش؛ مهدی عظیمی

دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1397، ، صفحه 123-139

https://doi.org/10.30465/cw.2018.3252

چکیده
  چکیده بنابر مکتب روانشناسی­‌گری، قوانین منطق و ریاضیات چیزی جز گزارش‌های تعمیم‌یافته از الگوهای تفکر حاکم بر ذهن بشری نیست در نتیجه محتوای عبارت‌های منطقی، ایده‌هایی صرفاً ذهنی و آفریدۀ ذهن بشرند و اگر ساختار ذهنِ ما به شیوه‌ه­ای متفاوت با آنچه بالفعل است می­‌بود، آن‌گاه قوانین منطقی چیزی متفاوت با آنچه از قضا در حالِ ...  بیشتر

ابعاد هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی مفهوم قرآنی «تبدل زمین» از منظر صدرالمتألهین

عباس جوارشکیان؛ علی غفارپور؛ علیرضا کهنسال

دوره 8، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 77-90

https://doi.org/10.30465/cw.2017.2828

چکیده
  صدرالمتألهین از دو منظر هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی به تفسیر و تبیین فلسفی مفهوم قرآنی تبدل زمین و آسمان پرداخته است. در تفسیر او از آیه 48 سوره مبارکه ابراهیم (ع) به مساله تبدل زمین و آسمان به زمین و آسمانی دیگر از زوایای گوناگونی نگریسته شده است. در برخی از عبارات او حرکت جوهری علت و منشاء تبدیل زمین و آسمان به زمین و آسمانی دیگر معرفی ...  بیشتر

بررسی و مقایسۀ جایگاه وجودشناسی و معرفت‌شناسی عقل فعال نزد ابن سینا و توماس آکوئینی

غلامحسین خدری؛ مستانه کاکایی

دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 75-96

چکیده
  عقل فعال بعد از ارسطو جایگاه متفاوتی در اندیشۀ فیلسوفان داشته است. هریک بنابر نیاز و خلأیی در فلسفة خود جایگاه عقل فعال را تعیین می‌کردند. افلاطون کلیات را قائم به ذات، مجرد، و ثابت می‌دانست که در عالم محسوس نبودند. او نیازی به وجود عقل فعال حس نمی‌کرد، اما ارسطو، در مخالفت با استاد خود، کلیات را در امور محسوس قرار داد، از آن‌جا ...  بیشتر

مطهری و اخلاق باور

مجید ملایوسفی؛ احمد ‌اله‌یاری؛ مریم اسکندری

دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 119-140

چکیده
  اصطلاح «اخلاق باور» برای اولین بار در مقالة معروف کلیفورد، با همین عنوان، به سال 1876 به‌کار رفت. طبق بیان کلیفورد، که بعدها به قاعده یا اصل کلیفورد مشهور شد، «همیشه، همه‌جا، و برای هرکس خطاست که بر اساس قرائن ناکافی به چیزی معتقد شود». از زمانی که کلیفورد این بحث را مطرح کرده است، تاکنون، مورد مناقشات فراوانی بوده است؛ ...  بیشتر