675648c2785e9a3
حکمت معاصر
عرفان اسلامی
بررسی تجلی وحدت در مسجد امام اصفهان براساس آراء ابن عربی

آزیتا بلالی اسکویی؛ مرتضی شجاری؛ مینا حیدری ترکمانی؛ سید جلال موسوی شربیانی

دوره 13، شماره 1 ، تیر 1401، ، صفحه 29-59

https://doi.org/10.30465/cw.2022.39889.1870

چکیده
  معماری یکی از هنرهای بسیار مهم بشری است که تأثیری شگفتی همواره بر انسان‌ها داشته است و همانند هر هنری چه بسا بتوان گفت، مهم‌ترین و محوری‌ترین موضوع آن "هارمونی" است. گرچه هارمونی در موارد بسیار گوناگونی تعریف می‌شود، اما جوهره‌ی هارمونی در واقع همان "وحدت" است. یعنی اجزای متکثر در کلّیتی وحدت و تمامیت می‌یابند. که لازمه ادراک فضای ...  بیشتر

تبیین رابطۀ گنبد مسجد و مراتب هستی در حکمت متعالیه

مرتضی شجاری؛ سونیا سیلوایه

دوره 10، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 181-197

https://doi.org/10.30465/cw.2020.4612

چکیده
  گنبد مساجد چشم و دل را به بالا هدایت کرده و یادآور تعالی است. مرکز گنبد نماد وحدت و دیوارهای هشت وجهی که بر آن تکیه می­زند، نماد نظمی آسمانی و پایه­های چهار وجهی نماد جهان خاکی است. در این مقاله کوشش شده است تبیینی از گنبد بر اساس حکمت صدرایی ارائه گردد. در این حکمت عوالم به حس و خیال و عقل تقسیم می­شود و گنبد مساجد تداعی کنندۀ این ...  بیشتر

مراتب ادراک فضای سیال در مسجد جامع تبریز؛ با نگاهی به مفهوم حرکت در آراء ملاصدرا

مرتضی شجاری؛ صفا سلخی خسرقی؛ مازیار آصفی

دوره 9، شماره 2 ، آذر 1397، ، صفحه 157-176

https://doi.org/10.30465/cw.2018.3414

چکیده
  حرکت لازمه‌ی ادراک معمارانه است. فضای معماری به واسطه خواص پویایی، سیالیت و مکث، موجبات حرکت فیزیکی، بصری و ذهنی را در ناظر فراهم می‌آورد.در فلسفه، عامل حرکت مبنای ادراک حقایق جهان مادی است. فیلسوفان اسلامی، حرکت را امری کمالی و دارای غایت می‌دانستند که مشمول اصل قوه و فعل است.طبق نظریه‌ی حرکت جوهری ملاصدرا، وجود مادی به واسطه‌ی ...  بیشتر

بررسی و نقد دیدگاه دکتر نصر در باب معماری اسلامی و ویژگی‌های آن

امیرحسین فرشچیان؛ مرتضی شجاری

دوره 8، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 91-110

https://doi.org/10.30465/cw.2017.2878

چکیده
  سنت آن طریقی است که شاکله‌بخش امور زندگی می‌گردد و زمانی که جایگزینی غیرخودی بیابد باید نام غیرخودی نیز برآن نهاد. معماری مهم‌ترین جنبه‌ای است که خودی بودن آن اَهم بر تمامی موضوعات زندگی بشر است. رابطه‌ای که سنت با معماری‌اسلامی دارد همچون رابطه علت و معلول است که بدون حضور سنت دیگر نام نیز تشخص حضور ندارد. در این نوشتار نگارنده ...  بیشتر

خلاقیت در معماری با الهام از حکمت متعالیه

مرتضی شجاری؛ زکیه‌السادات طباطبایی لطفی

دوره 7، شماره 2 ، شهریور 1395، ، صفحه 23-44

چکیده
  چکیده این جستار ذیل پرسش از مفهوم خلاقیت در معماری به بررسی مفهوم خلاقیت انسان و خلاقیت هنری در حکمت متعالیه پرداخته‌ است. در این راستا، بحث خلافت الهی انسان، وجود ذهنی، تعریف صدرایی از نفس انسان، تناظر مراتب ادراکی او با مراتب عالم، نظریه‌‌‌های ادارکی انسان و جایگاه و نقش عقل و خیال، و مبحث کشف و الهام بررسی گردیدند. بر مبنای این ...  بیشتر

نفی اشتراک معنوی مفهوم وجود در عرفان و حکمت متعالیه

مرتضی شجاری؛ لیلا قربانی الوار

دوره 3، شماره 2 ، بهمن 1391، ، صفحه 125-143

چکیده
  در علمِ منطق اشتراک لفظی و اشتراک معنوی بر اساسِ وضعِ اعتباری اهلِ زبان تعریف شده است، اما ملاصدرا با اشاره به این‌که فیلسوف اهمیتی برای معانیِ لغوی و عرفی قائل نیست، این دو اصطلاح را دربارة حقایق اشیا و ارتباط لفظِ واحد با آن‌ها تبیین کرده است. بنابر «وحدت تشکیکی وجود» مفهوم وجود مشترک معنوی است، زیرا حاکی از حقیقت واحدی ...  بیشتر

نظریۀ یاد‌آوری و مبانی آن در عرفان اسلامی با تأکید بر دیدگاه عین‌القضات و مولوی

مرتضی شجاری

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1389، ، صفحه 29-54

چکیده
  از نظر عدّه‌ای از عارفان مسلمان، علم یاد‌آوری حقایقی است که روح آدمی پیش از تعلّق به بدن و گرفتار آمدن در حجاب دنیا مشاهده کرده است. این امر در فلسفة افلاطون به «نظریّة تذکر» شهره است و بر قبولِ تجرد روح، نوع خاصی از ارتباط روح و جسم، و تقدم روح بر بدن مبتنی است. پیامبران و اولیای الهی برای تذکر و به یاد‌آوردن حقایق در حجاب درون ...  بیشتر