675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معارف اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشکده مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هوشمندی طیفی وسیع دارد که می توان درجات هوشمندی را بر اساس هوشمندی های اولیه و ثانویه تقسیم کرد. بررسی واژه هوش با الفاظ متنوع تقریبا مترادف در حکمت متعالیه از جمله عقل، علم، حکمت و ....نشان می دهد هوشمندی انسان نیز وابسته به هوشمندی بالاتری است بطوریکه کسب علم و فهم معانی و علوم بواسطه فیض رسانی عقل فعال است و در نتیجه ثانوی می باشد.

هوش مصنوعی که دستاورد هوشمندی انسان است عملکردهای بسیار دقیقی همچون یادگیری، بهینه سازی، تعمیم پذیری دارد. در هوشمندی ثانوی امکان دارد عملکردهای بسیار قوی به منصه ظهور برسد اما به دلیل واسطه های بیشتر و ضعف در علوم می توان آگاهی یا علم ثانوی را تنها شبحی از علم دانست چنان که مشاهده می شود در هوش مصنوعی نرم افزار و سخت افزار کاملا مغایر یکدیگر هستند. با توصیف و تحلیل و قیاس ماشین هوشمند با انسان می توان فاصله آگاهی انسان با آگاهی علل اولی و ورود کثرت و مغایرت در عالم مادی را با عوالم بالاتر بهتر فهمید. اگرچه به نظر می رسد مراتبی از هوشمندی انسان به نحوه عملکرد در زمینه اخلاق و افعال اختیاری باز می گردد اما نظر به درصد قابل اعتنای تاثیرات شرایط بیرونی و یا قبلی بر اعمال اختیاری انسان، تفاوتها میان این دو نوع هوشمندی ثانوی( هوش انسان و هوش مصنوعی) به حد پایین تری نازل می شود. بدون توجه به عواطف، حالات درونی یا علوم حضوری حتی در خصوص اراده نیز تمایز اصیلی در هوشمندی انسان و هوش مصنوعی نمی توان یافت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of human intelligence and artificial intelligence in Islamic philosophy according to Mulla Sadra's transcendent wisdom ,A way to know the position of superior intellects

نویسندگان [English]

  • Fahime Shariati 1
  • Mohammadreza Akbarzade 2

1 Department of Islamic Education, Faculty of Theology, Ferdowsi University of Mashhad

2 Ferdowsi University of Mashhad

چکیده [English]

Intelligence has a wide range. Degrees of intelligence can be divided into primary and secondary intelligences..Examining the word intelligence with various words almost synonymous in transcendent wisdom such as intellect, science, wisdom, etc. shows that human intelligence is dependent on higher intelligence.

Artificial intelligence, which is the achievement of human intelligence, has very precise functions such as learning, optimization, generalizability.

By describing, analyzing and comparing the intelligent machine with man, we can better understand the distance between human consciousness and the knowledge of the first causes and the entry of multiplicity and contradiction in the material world with the higher worlds.Traces of morality and will can be seen in different levels of reason, as well as in the types and varieties of intelligence in psychological issues..

.Although it seems that some of the human intelligence goes back to the way of performance in the field of ethics and voluntary actions, but due to the effects of external or previous conditions on human voluntary actions, the differences between these two types of secondary intelligence (human intelligence and artificial intelligence) It descends to a lower limit.

Paying attention to the truth of the will and its effect on morality cannot explain the difference between human intelligence and the systemic functions of intelligent machines.Regardless of emotions, inner states or presence sciences, even the will cannot be the original distinction between human intelligence and artificial intelligence

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intelligence
  • man
  • artificial intelligence
  • soul
  • intellect
  • science
 -  صدرالمتألهین شیرازی، محمدبن ابراهیم،(1352)، رسائل فلسفی، تعلیقه آشتیانی جلال الدین، مشهد، دانشگاه فردوسی.‎
‎- ابن سینا، حسین بن عبدالله،(1332)، مبدا و معاد، ترجمه شهابی م، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
- ابن سینا، حسین بن عبدالله،(1363)، المبدا و المعاد، تهران، موسسه مطالعات اسلامی مک گیل و دانشگاه تهران،.
- ابن سینا، حسین بن عبدالله،(1364)، ترجمه رساله اضحویه، مترجم نامعلوم، تهران، انتشارات اطلاعات.
- ابن سینا، حسین بن عبدالله،(1385) النفس من کتاب الشفا، تعلیقه حسن زاده آملی، قم، بوستان کتاب.
- ابن سینا، محمدبن عبدالله،(1379)، النجات من الغرق فی بحر الضلالات، تهران، دانشگاه تهران.
- ابوذر تشکری، صالح و رجبی، محمود ،(1397)، بررسی توان رقابت هوش مصنوعی با ذهن انسان از منظر قرآن، قرآن شناخت، شماره 21، ص5-20.
- جوادی آملی، عبدالله،(1375)، رحیق مختوم، قم، اسراء.
- خاتمی، محمود،(1380)، مدل کامپیوتری ذهن و هوش مصنوعی، فصلنامه دانشگاه تهران، شماره 2و3،ص145-155.
- سرل، جان، (1385)، ذهن و هوش مصنوعی از دیدگاه سرل، ترجمه احمد حسینی،سید نصیر،  آینه معرفت، شماره 8،، 1385.
- سرل،جان،(1382)، ذهن مغز و علم، ترجمه دیوانی امیر، چاپ اول، قم،بوستان کتاب.
- شریعتی، فهیمه،(1398)، بررسی ضرورت علی موجود در اراده انسان در فلسفه (با توجه به آرای ابن سینا) و علوم اعصاب (با نگاه به آزمایش بنیامین لیبت) و پیامدهای های اخلاقی آن، آینه معرفت، شماره 61، ص 63 تا 86.
- شیخ ویسی و کرد،(1398)، مروری بر الگوریتم های هوش ازدحامی، همایش ملی دانش و فناوری مهندسی برق، کامپیوترو مکانیک ایران، تهران.
- صدرالمتألهین شیرازی، محمدبن ابراهیم، (1360)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تصحیح و تعلیق آشتیانی جلال الدین، مشهد، المرکز الجامعی للنشر.
- صدرالمتألهین شیرازی، محمدبن ابراهیم،(1362)، اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، تهران، انتشارات آگاه، چاپ اول.
- صدرالمتألهین شیرازی، محمدبن ابراهیم،(1363)، مفاتیح الغیب ، تهران، موسسه تحقیقات فرهنگی.
- صدرالمتألهین شیرازی، محمدبن ابراهیم،(1411)، تفسیر القرآن الکریم، قم، بیدار.
 - صدرالمتألهین شیرازی، محمدبن ابراهیم،(1981)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت ، داراحیاء التراث.
- طباطبایی، محمدحسین،(1368)، اصول فلسفه و روش رئالیسم ،ج 2،  تهران.
- طباطبایی، محمدحسین،(1395)، اصول فلسفه و روش رئالیسم،ج1،  قم.
- طباطبایی، محمدحسین،(1404)، نهایة الحکمة، قم، موسسه نشر اسلامی.
- فارابی، ابونصر،(1938)، رساله العقل،لبنان، بیروت.
- قائمی نیا، علیرضا، (1385)،دین و هوش مصنوعی، ذهن شماره25، ص23-36.
- کمالی زاده، طاهره،(1393) معانی و کاربردهای عقل در رساله فی العقل فارابی، قبسات، شماره 72، ص37-60.
- مالکوم، نورمن،(1384)، مسائل ذهن از دکارت تا ویتگنشتاین، ترجمه سلطانی هـ، تهران، انتشارات گام نو.
- میردریکوندی، رحیم،(1389)، عقل دینی و هوش روان شناختی، قم، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
-Akbarzadeh-T. MR. (2015) Agencies of Intelligence: From the Macro to the Nano. In: El-Osery A., Prevost J. (eds) Control and Systems Engineering. Studies in Systems, Decision and Control, vol 27. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-14636-2_15
-Deryfus,Hubert, (1992),What Computers Cant Do, New York: MIT Press.
- Fagan ,Joseph. Ployhart , Robert, (2015), The information processing foundations of human capital resources: Leveraging insights from information processing approaches to intelligence, Human Resource Management Review
-Turing  , A, M, (1950),Camputing Machinery And Intelligence, Mind, 433-460.
-Turing  , A, M, (1936), On Computable Numbers with an Application to , 236-265.