نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 استاد‌یار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
2 پژوهش‌گر ارشد، مرکز مطالعات راهبردی و آموزش وزارت کشور
چکیده
جابری، برای ریشه‌یابی علل عقب‌ماندگی دنیای عرب، گفتمان‌های دینی و اجزای معرفتی آن‌ها را بررسی و نقد و نقطة آغاز تعالی و انحطاط تمدن عربی ـ اسلامی را، در عصر تدوین، جست‌وجو می‌کند؛ عصری که اندیشه‌های اسلامی با محوریت متن قرآنی، در قالب دستگاه‌های گوناگون معرفت اسلامی (معقولات دینی) در کنار نظام‌های معرفتی غیر اسلامی (نامعقول دینی)، شکل گرفتند. در نظر جابری، نظام‌های معرفتی درون‌زا، که بر بال معقولات دینی نشسته‌اند، محصول مجاهدت علمی جماعت اهل‌سنت‌اند و تشیع با گرایش‌های گوناگون خود دیگر نظام‌های غیر معقول را نمایندگی می‌کرده است. جابری همچنین، از منظر جغرافیایی، مغرب عربی را از مشرق عربی جدا می‌پنداشت. از این‌رو، بنیادهای خردِ ناب اسلامی و فلسفی را در غرب دنیای عربی ـ اسلامی می‌دانست و ریشه‌های فلسفه‌های التقاطی و نظام‌های نامعقول دینی را در ایران (مشرق عربی) درنظر می‌گرفت. در نظر او راه برون‌رفت از انحطاط، جدایی از معرفت‌ها و ایدئولوژی مشرق عربی و پیوستن به خرد ناب موجود در مغرب عربی قرون ششم تا هشتم، تحت زعامت ابن رشد، است. شاکلة این نوشتار نقد اندیشه‌های فوق و نیز بررسی و نقد مواجهة او با گفتمان‌های موجود در جهان اسلام، هم‌سان‌پنداری امور ناهم‌سان، تأکید بر روش این‌همانی در نشان‌دادن اتحاد تشیع با گرایش‌های غیر دینی و التقاطی در جهان اسلام، بیرون‌نهادن تفکرات شیعی و ایرانی از گردونة گفتمان‌های اسلامی، و چشم‌پوشی از واقعیت‌های علمی و معرفتی در جهان اسلام است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Epistemology in Ideology Trap
نویسندگان [English]
- Mahmood Joneidi Jafari 1
- Sayyed Said Jalali 2
چکیده [English]
In search for the roots and causes of Arab world undevelopment Al-Jaberi criticizes religious discourses and their philosophical elements and points to the age of establishment as the initiation and decline spot of Arabic-Islamic civilization. The age of establishment is a period in which Islamic wisdom was formed based on text of the Holy Quran in the framework of different Islamic philosophies (Religious Rational Concepts) along with unreligious philosophical systems (Foreign Rational Concepts). From the Al-Jaberi’s point of view epistemic internal systems based on religious rational concepts are the outcome of Sunni scholar’s scientific jihad and other epistemic external systems are represented by Shiites and/ or other denominations. From a geographical view he also describes a distinction between the Arabic west and east. He considers the initiatives of sheer Islamic reason and philosophy to root in the west of the Arabic-Islamic world and relates eclectic philosophies and foreign unreligious conceptual systems to Iran or east of the Arabic world. He claims that the answer to the question of Arabic decline is to get rid of ideologies and philosophies of the east of Arabic world and to join the sheer wisdom of the west Arab world especially that of the Ibn Rushd: 6th to 8th Hijra centuries. This paper criticizes the foretold dogma of argue against Shiite school of thought as part of the existent discourses in domain of Islamic world and rules out his refutation of Islamic scientific and philosophical realities .
)