675648c2785e9a3
حکمت معاصر

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسندگان

1 استادیار فلسفه، دانشگاه علامه طباطبائی (نویسندة مسئول)

2 کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی گروه فلسفه، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

از مسائل مهم حوزه دین‌پژوهی در دوران معاصر قابل‌فهم بودن زبان دین است. افرادی که آن را قابل‌فهم می‌دانند، در عرفی و همه فهم، یا رازآلود و نمادین بودن آن اختلاف‌نظر دارند. این مسئله به دلیل توجه ملاصدرا به تفسیر قرآن به‌وجهی مورد توجه وی نیز قرار گرفته است. ملاصدرا در هستی‌شناسی تنها وجود را اصیل می‌داند: به نظر او تنها وجود از واقعیت برخوردار است. وی به تشکیکی بودن وجود قائل است: وجود را حقیقتی واحد و دارای شدت و ضعف می‌داند وبر شأن معرفت‌بخشی دین تأکید دارد. او بر اساس اصل ذومراتب بودن قرآن، زبان ظاهری‌ترین لایه‌ی قرآن را برای حقایقی که در بطن آن نهفته شده، نماد می‌داند و برای آیات وروایات، به دلیل رمزآلود بودن، ظاهرو باطن، تفسیر و تأویل قائل است و بر این باور است که هر چیزی علاوه بر ظاهر، دارای باطنی است، به گونه‌ای که ظاهر و باطن دو مرتبه از مراتب آن شیء محسوب می‌شوند. به نظر او معانی باطنی و ظاهری مغایرت اصولی ندارند، لذا تفسیر مباین با ظاهر قرآن راتفسیر به رأی میشمارد. همچنین مقصد «حقیقت» امر واحدی است که از سه طریق وحی (قرآن) و تحلیلات عقلی (برهان) و تهذیب نفس (عرفان) می‌توان به دریافت آن نائل آمد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of the Gradation of Being in Understanding the language of Religion from Mulla Sadra's View

نویسندگان [English]

  • Mohsen Habibi 1
  • Fatemeh Karimi Mazidi 2

1 Assistant Professor of Philosophy, Allameh Tabatabai University (Corresponding Author)

2 philosophy department. Allameh Tabatabi`i univercity

چکیده [English]

One of the important issues of the field of religious studies in contemporary times is the ability to understanding the language of religion. those who belive that this language is understandable, they are against each other that this is the common sense(all being intelligible) or the mysterious and symbolic.Mulla Sadra has paid attention to the exegesis of the Qur'an, therefore he has paid attention to some kind of language of religion. He considers ontology the only existence as genuine, in the sense that he sees only the existence of reality.In addition, he believes in Gradation of being, that is, existence is a unic fact and with intensity and weakness.He emphasizes the dignity of knowledge in the language of religion.Because he considers the Qur'an to be far-reaching, he supposes the external language of the Qur'an as a symbol of their inner meanings, and because of the mysterious nature of the Quranic verses and the words of the elders of religion, they give them appearance ,inwardness, exegesis and interpretation.And believes that anything in addition to appearance has an esoteric, so that the appearance and the inner one are twice as many as an object.In his view, there are no fundamental contradictions between the inner meanings of the apparent meaning and therefore the interpretation which appears to contradict it, interprets the vote (without foundation).He also believes that the purpose of the "Truth"is a unit that can be obtained through three ways of revelation (Quran)and rational analyzes (proofs) and refinement of the soul (mysticism).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Sadra
  • The language of religionus
  • Gradation of being
  • the symbol
  • interpretation
  1. قرآن کریم.
  2. آلستون، ویلیام،1375، "زبان دینترجمه سعید عدالت نژاد، حوزه و دانشگاه، شماره8.
  3. آوی، آلبرت، 1368، سیر فلسفه در اروپا، ترجمه علی اصغر حلبی. تهران: انتشارات زوار.
  4. آیر، الف. ج، 1384، زبان، حقیقت و منطق، مترجم: منوچهر بزرگمهر، تهران: شفیعی
  5. ابن­سینا، 1404 الف‏، الشفاء (الطبیعیات)، به تحقیق سعید زاید، قم: انتشارات کتابخانه آیة­الله مرعشى.
  6. ----، 1404 ب‏، الشفاء (منطق)، به تحقیق سعید زاید، قم: انتشارات کتابخانه آیة­الله مرعشى. ‏
  7. ----، 1383، دانشنامه علائى، تصحیح سیدمحمد مشکوه،چ دوم، همدان: دانشگاه بوعلى سینا.
  8. استیور، دان، 1384، فلسفه زبان دینی. ترجمه ابوالفضل ساجدی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات.
  9. باربور، ایان. 1362، علم و دین. ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  10. پترسون و دیگران 1379، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
  11.  پوپر، کارل، 1368، حدسها و ابطالها، ترجمه احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  12. حسنی، سیده معصومه، 1390،" زبان دین از دیدگاه ملاصدرا و قاضی سعید قمی"، ‌اندیشه دینی، شماره 38.
  13. حسینی، معصومه، 1381، "زبان دین از منظر ملاصدرا"، قبسات، دوره هفت: شماره 25.
  14. حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، فخارنوغانی، وحیده، 1393، "نقد و بررسی معیارها و مبانی فهم زبان دین از دیدگاهملاصدرا"، فلسفه دین، دوره یازده: شماره یک.
  15. خامنه‌ای، سیدمحمد، 1382،. "فهم کلام خدا در مکتب ملاصدرا" خردنامه صدرا، شماره 31.
  16.  ------------، 1391،  قرآن و حقایقی پیرامون آن به ضمیمه:نگاهی به تفسیر ملاصدرا، چ اول، تهران: بنیادحکمت اسلامی صدرا.
  17. -----، 1385، ملاصدرا هرمنوتیک و فهم کلام الهی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  18. خسروپناه، عبدالحسین، 1379، کلام جدید، چ اول قم: مرکز مطالعات و پژوهش­های فرهنگی.
  19. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، 1412، مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالشامیه.
  20. سبحانی، جعفر، 1380، "زبان دین"، رواق اندیشه، شماره 4.
  21. سبزواری، ملّاهادی، 1380، شرح المنظومه، تصحیح‌ و تعلیق‌ حسن حسن زاده آملی، چ دوم، قم‌: ناب.
  22. شریف رضی، 1386، نهج البلاغه، ترجمه محمدتقی جعفری، تهران: انتشارات شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر.
  23. شهیدی، شهاب، 1394، زبان دین از منظر علامه طباطبایی، جاویدان خرد،  شماره 28، صص 61-84.
  24. شیروانی و همکاران، 1391، مباحثی در کلام جدید، چ اول، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  25. صادقی، هادی، 1382، درآمدی برکلام جدید، قم: کتاب طه و نشر معارف.
  26. صدرالمتألهین، 1981، الاسفار، چ سوم، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  27.  -----، 1360، الشواهدالربوبیه فی المناهج السلوکیه، چ دوم، مشهد: المرکز‌ الجامعی‌ للنشر.
  28.  -----، 1361، العرشیه، تهران: انتشارات مولی.
  29.  -----، 1403، تفسیر آیه مبارکه نور، ترجمه محمد خواجوی،تهران: انتشارات مولی.
  30.  -----، 1366، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، قم: انتشارات بیدار.
  31.  -----، 1387، سه رسائل فلسفی (متشابهات القرآن،المسائل القدسیه،اجوبه المسائل).،مقدمه و تعلیق سیدجلال الدین آشتیانی، چ سوم، قم: دفتر تبلیغات اسلام.
  32.  -----، 1383، شرح اصول کافی، تصحیح محمدخواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  33.  -----، 1363، مفاتیح الغیب بامقدمه وتصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
  34. طوسی، محمدبن حسن، بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسه آل البیت (ع) لاحیاءالتراث.
  35. علی‌تبار، رمضان، 1390،فهم دین مبانی کلامی برآیند و برونداد، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  36. مجلسی، محمد باقر، 1403،بحارالانوار، بیروت: مؤسسه الوفاء.
  37. محمدرضایی، محمد، مریم پورشریف، سید علی علم­الهدی، ناصر محمدی، زمستان 1392، "بررسینظریهتمثیلدرزباندینازمنظرعلامهطباطباییوتوماسآکوئیناس"، فصلنامه کلام اسلامی، دوره  22، شماره 88، صص 95-107.
  38. میناگر، غلامرضا، 1392، روش شناسی صدرالمتألهین، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و‌اندیشه اسلامی.
  39. هیک، جان، فلسفه دین، ترجمه بهزاد سالکی، تهران: انتشارات بین المللی الهدی.
  1. یوسفیان، حسن.،  1389، کلام جدید، قم: مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی.
  2. Alston, William P. (2005) “Religious Language.” In The Oxford Handbook of Philosophy of Religion. Ed. William J. Wainwright. Oxford: Oxford University Press,. pp. 220-244. (Online Publication Date: Sep 2009, DOI:10.1093/oxfordhb/9780195331356.003.0010)