675648c2785e9a3
حکمت معاصر

بررسی تطبیقی دیدگاه علامه طباطبایی و ویلیام کریگ در باب مسئلة «تقدیرگرایی الاهیاتی»

عبدالرسول کشفی؛ متین طایفه رستمی

دوره 6، شماره 3 ، مهر 1394، ، صفحه 75-100

چکیده
  در برابر «تقدیرگرایان کلامی»، که معتقدند علم پیشین الاهی با ارادة آزاد انسان در تعارض است، «سازگارگرایان» بر این باورند که علم پیشین خداوند با ارادة آزاد انسان سازگار است. «علامه طباطبایی» و «ویلیام کریگ» به گروه اخیر تعلق دارند و برای حل این مسئله راه‌حل ارائه می‌دهند. در این مقاله به بررسی تطبیقی «نظریة ...  بیشتر

منابع و مبانی نیایش‌‌ها و ادعیه در حکمت اشراقی شیخ شهاب‌الدین سهروردی

محسن حبیبی؛ عاطفه نصیری نصر

دوره 6، شماره 4 ، اسفند 1394، ، صفحه 75-98

چکیده
  چکیده شیخ شهاب‌الدین سهروردی ملقب به شیخ اشراق از سویی مدعی است که برای نیل به حقیقت فقط استفاده از استدلال عقلی کافی نیست و لازم است طالب حکمت اهل سیر و سلوک باطنی نیز باشد. از سوی دیگر معتقد است که محتوای فلسفه‌اش با آموزه‌‌های دینی هماهنگی تام دارد. او در سیر باطنی جایگاه ویژه‌‌ای برای عبادت، دعا، و نیایش قائل است و گاهی متناسب ...  بیشتر

نسبت عرفان و دین

محمد فنائی اشکوری

دوره 2، شماره 2 ، دی 1390، ، صفحه 79-96

چکیده
  یکی از مباحث کلیدی و سرنوشت‌ساز دربارة عرفان و دین تعیین نسبت میان آن‌هاست. برخی عرفان را غیر از دین و حتی ناسازگار با آن می‌دانند. بر همین اساس، گروهی به عرفان دل‌بسته و از دین گسسته‌اند، و جمعی به دین پیوسته با عرفان به نزاع برخاسته‌اند. کسانی هم که عرفان را با دین سازگار می‌دانند در تعیین نسبت میان آن دو اختلاف نظر ...  بیشتر

عدم تعارض بین مشهوری بودن و عقلی و ذاتی بودن قضایای« حسن و قبح» با تأکید بر دیدگاه ابن سینا و مظفر

فاطمه رجایی؛ مصطفی مومنی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 81-107

https://doi.org/10.30465/cw.2021.6813

چکیده
  منطق­دانان در مبحث قضایا و نیز در کتاب جدل وقتی سخن از مشهورات به میان می­آید گزاره­های اخلاقی(«ظلم بد است» و «عدل نیکوست») را به عنوان مثال ذکر نموده­اند. آنها این قضایا را از سنخ مشهورات دانسته که ملاک تصدیق آنها مشهور بودن است. از طرفی متکلمان اسلامی(عدلیه) نیز در مبحث حسن و قبح عقلی همان گزاره­های فوق را بیان می­کنند. ...  بیشتر

بررسی تفسیر باترورث دربارة فلسفة سیاسی اسلامی

محسن رضوانی

دوره 3، شماره 2 ، بهمن 1391، ، صفحه 83-97

چکیده
  مقالة حاضر نخستین نوشتاری است که به بررسی تفسیر چارلز باترورث دربارة فلسفة سیاسی اسلامی می‌پردازد. دغدغة اصلی باترورث فهم و تفسیر فلسفة سیاسی اسلامی بر اساس رهیافت تفسیری است، رهیافتی که به اصالت فلسفة سیاسی اسلامی اعتقاد دارد. با این ‌حال، تفسیر دوگانة باترورث از فلسفة سیاسی اسلامی و به‌ویژه درک ناقص از فلسفة سیاسی اسلامی ...  بیشتر

سودگروی اخلاقی؛نگاهی قرآنی ـ اسلامی(با تأکید بر مصلحت بندگان)

امیرحسین پاشایی؛ هادی صادقی؛ حمیدرضا شریعتمداری

دوره 10، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 83-102

https://doi.org/10.30465/cw.2020.4609

چکیده
   در این پژوهش برای فراهم ساختن زمینه‌های فلسفه اخلاق اسلامی، نظریه سودگروی اخلاقی با آموزه‌های اسلامی و آیات قرآنی تطبیق داده شده و با رویکردی توصیفی‌ ـ‌ تحلیلی، در دو بخش تنظیم شده است: نخست، ملاک وضع قواعد الهی با توجه به ابتنای نظام اخلاقی قرآن بر قواعدی عام بررسی شده و حاصل اینکه احکام الهی نهایتاً در دنیا یا آخرت، به نحو فردی ...  بیشتر

چگونگی تکوین و حیات جنینی انسان ازدیدگاه ابن‌سینا، صدرالمتالهین وسدلر

سپیده رضی

دوره 12، شماره 2 ، آذر 1400، ، صفحه 87-114

https://doi.org/10.30465/cw.2021.7270

چکیده
  یکى از مهم­ترین مسائل انسان­شناسى، چگونگی ارتباط ساحت­هاى وجود انسان، یعنى نفس و بدن اوست. فیلسوفان بسیاری از حکمای یونان باستان تا فلاسفه­ی عصر حاضر به این مساله پرداخته­اند. محور اصلی این پژوهش، چگونگی تکوین انسان از بدو حضور در عالم ماده است. این مساله از دیدگاه فلسفی ابن سینا و صدرالمتالهین و مقایسه آن با نظریات جنین شناسی ...  بیشتر

مقایسه ماهوی هوش انسانی با هوش مصنوعی از منظر فلسفه اسلامی با تاکید بر حکمت متعالیه ملاصدرا، راهگشایی در فهم جایگاه عقول برتر

فهیمه شریعتی؛ محمدرضا اکبرزاده توتونچی

دوره 13، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 89-117

https://doi.org/10.30465/cw.2023.32287.1743

چکیده
  هوشمندی طیفی وسیع دارد که می توان درجات هوشمندی را بر اساس هوشمندی های اولیه و ثانویه تقسیم کرد. بررسی واژه هوش با الفاظ متنوع تقریبا مترادف در حکمت متعالیه از جمله عقل، علم، حکمت و ....نشان می دهد هوشمندی انسان نیز وابسته به هوشمندی بالاتری است بطوریکه کسب علم و فهم معانی و علوم بواسطه فیض رسانی عقل فعال است و در نتیجه ثانوی می باشد. ...  بیشتر

جُستاری در باب برخی استعاره‌های علّیت در فلسفه سهروردی

زینب زرگوشی؛ رضا رضازاده؛ مجید ضیایی

دوره 11، شماره 2 ، بهمن 1399، ، صفحه 91-111

https://doi.org/10.30465/cw.2021.6194

چکیده
  Contrary to classical theory of metaphor that According to which metaphor only creats on basis objective similarity between two domain of experience, contemporary theory of metaphor consider that only objective similarity is not basis of framing metaphor but also non-objective similarity and experiential cooccurrence are basis of framing metaphor, In contemporary theory, theoretical concepts formulated through metaphorical extending of physical experiences.metaphor is mapping structure of source domain to target domain.causality is one of the major concepts in philosophy that conceptualized with ...  بیشتر

فلسفه
تبیین خردگرایی در شاخصه های طراحی سنتی ایرانى از منظر زیبایی شناسی سینوی (مورد مطالعاتی: نقوش گیاهی)

ندا سالور؛ مهین سهرابی نصیرآباد؛ نرگس نظرنژاد

دوره 13، شماره 1 ، تیر 1401، ، صفحه 95-128

https://doi.org/10.30465/cw.2023.40405.1908

چکیده
  طراحی‌سنتی با ارزش‌های بصری، نمادگرایانه و رمزپردازانه ترکیبی از مجموعه‌ای از نقشمایه‌ها است، که با ترکیبی متناسب با کاربرد و قواعد و اصول حاکم بر چگونگی ترسیم آن‌ها، بر مبنای تناسبات هندسی به تصویر درمی‌آیند. اصول و ویژگی‌های خاص طراحی‌سنتی نظریه‌ صرفاَ خیالی بودن نقوش را به بوته تردید و آزمون کشانیده؛ تا علاوه بر نقش موثر ...  بیشتر

تأملی بر چیستی مرگ در فلسفه شوپنهاور و ملاصدرا

فرح رامین

دوره 10، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 1-26

https://doi.org/10.30465/cw.2019.4153

چکیده
  مرگ به‌عنوان واقعیتی اجتناب‌ناپذیر موضوع مطالعه مکاتب مختلف فلسفی است. پیوند عمیق فلسفه‌ورزی و مرگ‌اندیشی سبب شده است که فیلسوفانی مانند شوپنهاور و صدرا به این امر به‌تفصیل بپردازند. این مقاله در پی پاسخ‌گویی به این سؤال است که آیا می­توان در تفکر شوپنهاور و ملاصدرا نوعی دیالوگ در باب چیستی و ماهیت مرگ انسان برقرار کرد؟ از نظر ...  بیشتر

فارابی و مساوقت تشخّص و وجود: بازتأمّلی در اِسناد ملّاصدرا

امیرحسین پورنامدار سرچشمه؛ مهدی عظیمی

دوره 7، شماره 3 ، آذر 1395، ، صفحه 61-80

چکیده
  تقریباً قاطبة فلاسفة اسلامی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به مسئلة «تشخّص» پرداخته و پاسخ‌هایی را ارائه داشته‌اند و ازین رو، سرگذشت این بحث به طور کلّی در سنّت فلسفی اسلام قابل مطالعة جدّی و تدقیقات همه‌جانبه است، امّا در اینجا قصد ما پرداختن به جنبه‌ای از نقش فارابی در تطوّر و تکامل این سیر تاریخی است، تا از این طریق پرتوهایی ...  بیشتر

وامداری سهروردی به ابن‌سینا در منطق تعریف

مهدی عظیمی

دوره 8، شماره 2 ، شهریور 1396، ، صفحه 73-86

https://doi.org/10.30465/cw.2017.2741

چکیده
  آیا نقدهای سهروردی بر نظریۀ مشائیِ تعریف، و تأسیس نظریۀ اشراقیِ تعریف به دست او، یک واگرایی تند و تیز از منطق تعریف ابن‌سیناست؟ پاسخ ضیائی و والبریج مثبت است؛ پاسخ این جستار، اما، منفی‌ست. سهروردی در حکمة الإشراق سه نقد اساسی بر نظریۀ حدّ تامّ دارد، که برخی از آن‌ها به حد ناقص و رسم نیز قابل تعمیم است: (1) مغایرت با کاربرد متعارف زبان؛ ...  بیشتر

اهداف و روش‌های تربیت سینوی مبتنی بر فرایند ادراک

کمال نصرتی هشی؛ رضا علی نوروزی؛ زهره متقی؛ مهرنوش امینی

دوره 6، شماره 2 ، تیر 1394، ، صفحه 75-100

چکیده
  هدف اصلی این پژوهش، که با رویکرد کیفی و با روش توصیفی ـ استنتاجی صورت گرفته است، این است که مبانی ادراک و اقسام آن از منظر ابن‌سینا و پیامدهای تربیتی آن را بازشناسی کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در فلسفة ابن‌سینا نفس جایگاه والایی دارد و مبنای ادراک شناخته می‌شود. همچنین، بعد از بحث در باب ادراک و تعریف و معرفی انواع و مراتب ...  بیشتر

انسان‌شناسی از دیدگاه سیّدحسین نصر

اعظم قاسمی

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1389، ، صفحه 77-100

چکیده
  نسبت بین سنت و تجدد و پاسخ به چالش‌هایی که تجدد برانگیخته است، از دغدغه‌های فکری دکتر نصر است. به اعتقاد وی، بدون فهم صحیح مبانی تجدد نمی‌توان در خصوص نسبت آن با سنت سخنی گفت و درک و فهم از انسان، یکی از مبانی مهم تجدد و در تعارض اساسی با سنت است. در مقاله حاضر، رویکرد وی به انسان‌شناسی مابعدالطبیعی با گرایش سنت‌گرایی پرداخته می‌شود. ...  بیشتر

ابعاد هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی مفهوم قرآنی «تبدل زمین» از منظر صدرالمتألهین

عباس جوارشکیان؛ علی غفارپور؛ علیرضا کهنسال

دوره 8، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 77-90

https://doi.org/10.30465/cw.2017.2828

چکیده
  صدرالمتألهین از دو منظر هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی به تفسیر و تبیین فلسفی مفهوم قرآنی تبدل زمین و آسمان پرداخته است. در تفسیر او از آیه 48 سوره مبارکه ابراهیم (ع) به مساله تبدل زمین و آسمان به زمین و آسمانی دیگر از زوایای گوناگونی نگریسته شده است. در برخی از عبارات او حرکت جوهری علت و منشاء تبدیل زمین و آسمان به زمین و آسمانی دیگر معرفی ...  بیشتر

کانت و نظریۀ ایده‌های فطری؛ آیا کانت فطری‌گرا است؟

سیدحمید طالب‌زاده

دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1389، ، صفحه 79-95

چکیده
  فلسفه در دورۀ جدید با عقلی‏‌مذهبان آغازشد، نظریۀ ایده‌های فطری، که بنیاد معرفت‌شناسی آنان است، توسط دکارت مطرح گشت، و دیگر فلاسفۀ عقلی‏‌مذهب، مثل اسپینوزا و لایب‌نتیس، آن را بسط دادند. این نظریه بعدتر تحت عنوان «فطری‌گرایی» به شکل دیگری به کانت نسبت داده شد و در نوشته‌های برخی از شارحان فلسفۀ غرب، کانت نیز به حلقه فطری‌گرایان ...  بیشتر

دیدگاه‌های امام خمینی در باب هلیت وجود حق

پریسا گودرزی

دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1392، ، صفحه 79-98

چکیده
  قونوی در تفسیر سورة فاتحه، هلیت مطلق حق، را عبارت از اطلاق انبساطی وجود که عاری از هرگونه قید و ترکیب و کثرت است می‌داند. وجود حق از دیدگاه وی عبارت است از صرف وجود به طوری که نه کثرتی در آن اعتبار می‌شود و نه ترکیبی، نه صفتی و نه نعتی، نه اسمی و نه رسمی، نه نسبتی و نه حکمی، بلکه وجودش وجودی بحت است. فناری، شارح مفتاح، وجود بحت را به معنای ...  بیشتر

«توجه غیر ذاتی نفس» ملاک جامع و مانع امر ذهنی

فهیمه شریعتی

دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1397، ، صفحه 79-97

https://doi.org/10.30465/cw.2018.3147

چکیده
  علیرغم نگاه فیزیکالیستی فلسفه به ذهن در قرن حاضر، وجود حالات متفاوت ذهنی از بدنی باعث شده معیارهای متفاوتی  درباره امر ذهنی  داده شود که مهمترین آن ها آگاهی، اول شخص بودن و حیث التفاتی است. هر یک از این مولفه ها در بازنمایی امر ذهنی دچار اشکالاتی هستند. از این میان، حیث التفاتی مولفه کم اشکال تری است. بررسی حکمت متعالیه اهمیت  ...  بیشتر

مسئلۀ تشخص از منظر خواجۀ طوسی و ملاصدرای شیرازی

سیدعباس ذهبی

دوره 4، شماره 2 ، شهریور 1392، ، صفحه 81-100

چکیده
  پرسش از تشخص در فلسفة اسلامی بر خلاف فلسفة مسیحی، در بستری کاملاً فلسفی جوانه زد و آهسته آهسته رشد کرد. شکل سادة آن در آثار فارابی و ابن سینا دیده می‌شود و شکل کامل‌شدة آن در نوشتة بهمنیار. در ادامه، سهروردی با رویکردی کاملاً متفاوت به آن نگریست و در مبنا و دلیل، از مشائیان فاصله گرفت. پس از سهروردی، مسئلة تشخص، بیش از همه، در ذهن ...  بیشتر

نقد و بررسی آرای ایزوتسو در حوزة معناشناسی قرآن کریم

علی شریفی

دوره 4، شماره 3 ، آذر 1392، ، صفحه 81-101

چکیده
  پروفسور توشیهیکو‌ ایزوتسو، زبان‌شناس، فیلسوف، اسلام‌شناس و قرآن‌پژوه ژاپنی (1914-1993)، علاوه بر این‌که قرآن کریم را به ژاپنی ترجمه کرده است دارای دو اثر قرآنی به نام‌های خدا و انسان در قرآن و نیز مفاهیم اخلاقی ـ دینی در قرآن است که در آن‌ها با رویکردی معناشناسانه به تبیین ساختار اساسی آموزه‌های قرآن پرداخته است. وی متأثر ...  بیشتر

روح بخاری در فلسفۀ اسلامی و در حکمت معاصر

محمد میری

دوره 5، شماره 3 ، آذر 1393، ، صفحه 81-99

چکیده
  بخار برآمده از قسمت‌های لطیف اخلاط موجود در بدن را روح بخاری می‌گویند. روح بخاری، لطیف‌ترین جزء بدن جسمانی به‌شمار می‌آید و نقش واسطه‌گری میان نفس مجرد و بدن مادی را به عهده دارد. ابن‌سینا در تبیین روح بخاری و مباحث مربوط به آن، توضیحات مبسوطی دارد که پس از وی این توضیحات در کلمات شیخ اشراق و ملاصدرا نیز قابل پی‌گیری است. روح بخاری ...  بیشتر

نسبت دین و فلسه در نگاه فیلون اسکندرانی و عبدالله جوادی آملی

حبیب الله دانش شهرکی؛ مصطفی ملکشاهی صفت

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 81-108

https://doi.org/10.30465/cw.2020.5337

چکیده
  موقعیت آیت­الله جوادی­آملی در ایران بعد از انقلاب بسیار شبیه به جایگاه فیلون­ یهودی در اسکندریه قرن اول میلادی می­باشد؛ به­نحوی که می­توان و باید ریشه­ی بسیاری از عقاید کلان هر دو فیلسوف را در شرایط اجتماعی­شان جست­وجو نمود؛ چراکه نوعِ اندیشه­ورزی یک شخص  نمی­تواند بی­ارتباط با شرایط اجتماعی­اش بوده باشد. ...  بیشتر

دیدگاه‌های سیدحسین نصر دربارۀ بحران محیط زیست و راه‌حل‌های آن

اعظم قاسمی

دوره 2، شماره 1 ، شهریور 1390، ، صفحه 85-101

چکیده
    بحران محیط زیست یکی از مهم‌ترین‌ چالش‌های دنیای کنونی است. سیدحسین نصر بر این باور است که این بحران، ریشه و منشأ در ابعاد معنوی، فلسفی، و دینی دارد و برای حل آن تغییر بنیادین در فهم ما از وضعیت طبیعت و انسان لازم است. او همچنین معتقد است این بحران با تمهیدات مهندسی، برنامه‌ریزی اقتصادی و یا حتی تغییر در مفهوم توسعه ‌حل‌شدنی ...  بیشتر

حقیقت، وجود و تقرر؛ تاملی تاریخی درباره‌ی نظر صدرا در باب تحقق وجود در برابر نظر میرداماد

داود حسینی

دوره 7، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 85-106

چکیده
   یکی از استدلال‌های صدرا (که تنها یک مقدمه دارد) برای نظریه‌ای که امروزه تحت عنوان «اصالت وجود» نامیده می‌شود چنین است: چون حقیقت هر چیز همان وجودش است که بواسطه‌ی آن وجود احکام و آثار آن چیز بر آن حمل می‌شود، پس وجود نسبت به آن چیز اولی به تحقق است. این نوشتار قصد دارد تنها مقدمه این استدلال را در بستری تاریخی واکاوی کند. شواهدی ...  بیشتر