ORIGINAL_ARTICLE
نقد فیلیپا فوت برعقلانیت عملی کانت
از زمان ارسطو عقل عملی یا فرونسیس ، یعنی فضیلت مندانه عمل کردن. چنین معنایی برای این واژه تازمان هیوم باقی بود، اما هیوم باتاکید بر نقشی که امیال، انگیزه ها وانفعالات ما، هنگام اتخاذ تصمیمات اخلاقی ایفامی کنند، بر نقش امیال ونگیزه ها وعوامل روان شناسانه در عقل عملی، تاکیدکرد.کانت بعدازهیوم، بواسطه ویژگی هایی که برای عقل عملی ذکر کرد، همچون خودبنیادیِ آن واهمیت بیشتر قائل شدن برای اراده، تعریف جدیدی از عقل عملی ارائه داد که آراء هیوم را دراین مساله با چالش های جدی مواجه ساخت؛ وی تلاش زیادی کردتا نقش امیال وانگیزه های روانشناسانه را ازحوزه تصمیم اخلاقی حذف کند؛ اماتلاشهای کانت وپیروانش برای بنا نهادن وجدان اخلاقی صرفاً بر مبنای عقل واراده، راه به جایی نبرد وهمچنان انتقادات مهمی به تفسیرصرفاً عقلانیِ کانت از عقل عملی وارد است. درعصرحاضر، عده ای از فیلسوفان اخلاق از جمله خانم فیلیپا فوت وفیلسوفان نوارسطویی دیگر، ضمن نقد وردّ تفسیر کانتی از عقل عملی با ارائه تعریفی جدید از عقلانیت عملی، تلاش دارند تا بین عقل وسایرمنابع انگیزشی ازجمله امیال وانگیزه ها، دراتخاذتصمیم صحیح اخلاقی سازش ایجاد کنند. دراین مقاله به بررسی انتقادات برخی فلاسفه برکانت درباب عقل عملی، پرداخته می شود.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_2601_ed8d0b94805977c2ccc0debbafbe3f6e.pdf
2016-12-21
1
24
کانت
هیوم
فیلیپا فوت
عقل عملی
انگیزش اخلاقی
تصمیم اخلاقی
حمیده
افلاطونی
platonic.hamide@gmail.com
1
کارشناس ارشد اخلاق از دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
مجید
ملایوسفی
mollayousefi@yahoo.com
2
دانشیار گروه فلسفه وحکمت دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
AUTHOR
- اوکانر، دی. جی. ، ارسطو، ترجمه خشایار دیهیمی، تهران نشر کوچک.1377
1
2-ارسطو "اخلاق نیکوماخوس" ، ترجمه محمد حسن لطفی ، انتشارات طرح نو، تهران :1378
2
3- راس ، سردیوید ویلیام؛" ارسطو" ، ترجمه مهدی قوام صفری، انتشارات فکر روز، تهران 1377
3
4- راسل ، براتراند؛ "تاریخ فلسفه غرب" ، ترجمه نجف دریا بندری، انتشارات پرواز، تهران 1365
4
5- شیدان شید،حسینعلی ، ارتباط عقل واخلاق از دیدگاه هیوم،اندیشه های فلسفی ،83
5
6- کاپلستون، فردریک ،" تاریخ فلسفه ج1"، یونان وروم ، ترجمه اسماعیل سعادت ومنوچهر بزرگمهر،انتشارات علمی فرهنگی، تهران ، 1377
6
7- صانعی دره بیدی،منوچهر، فلسفه اخلاق ومبانی رفتار، انتشارات سروش ،تهران:1377
7
8- مجتهدی ،کریم ،فلسفه نقادی کانت،انتشارات امیر کبیر،تهران:1378
8
9- ملایوسفی، وافلاطونی «مقایسه مفهوم شکوفندگی ازنظرارسطووفیلیپافوت»،فصلنامه، پژوهش های فلسفی دانشگاه تبریز،1390
9
10- ملا یوسفی،مجید.«جان مک داول وواقع گرایی اخلاقی»نامه حکمت ، شماره6،1387
10
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسه تحلیلی نفس شناسی ابن مسکویه و نظریه شخصیت فروید
در روان شناسی، شناخت شخصیت و اجزای آن نقش بنیادینی در درمان اخلالات روانشناختی دارد. از طرفی نفس شناسی نیز در بسیاری از نظریات اخلاقی مبنای شکل گیری فضایل اخلاقی است. از آنجا که نفس در نظریات اخلاق فلسفی اسلامی قرابت هایی با شخصیت در نظریات روان شناسی دارد، می توان از شباهت ها و تفاوت های نفس شناسی و شخصیت شناسی سراغ گرفت. نظریه شخصیت فروید به عنوان نظریه ای مهم در روانشناسی و نفس شناسی ابن مسکویه به عنوان مقدمه یکی از مبنایی ترین نظریات اخلاق اسلامی در این پژوهش با یکدیگر مقایسه می شوند. یافته های این تحقیق نمایانگر این است که علرغم شباهت هایی که میان این دونظریه وجود دارد، تفاوتی مهم در منشاء و معنای ارزش های اخلاقی در هریک از آنها قابل مشاهده است. در نظریه فروید ارزش های اخلاقی محصول فرآیندی ناخودآگاه بوده و کمال اخلاقی در تعارض با سلامت روانی قرار می گیرند. اما در نفس شناسی ابن مسکویه فضایل اخلاقی با عقلانیت پیوند خورده و به نحو آگاهانه و اختیاری حاصل می شوند. بر همین اساس در این نظریه کمال اخلاقی، عقلانیت و بهداشت روان با یکدیگر همسو هستند.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_2602_c2d282728d7372f239921883fda384a9.pdf
2016-12-21
25
49
نفس شناسی
شخصیت شناسی
روان شناسی
اخلاق
کمال اخلاقی
ارزش اخلاقی
رهام
شرف
rahamsharaf@yahoo.com
1
استادریار فلسفه اخلاق، دانشگاه زنجان
LEAD_AUTHOR
محمد رضا
منصفی
monsefi65@yahoo.com
2
کارشناسی ارشد فلسفه دین، دانشگاه مفید
AUTHOR
۱-ابن مسکویه، احمد (1961)، تهذیب الاخلاق، بیروت، طبع علی مطابع دار مکتبه الحیاه.
1
۲-ابن مسکویه، ابوعلی احمد بن محمد (1381)، تهذیب الاخلاق و تطهیرالاعراق، ترجمه و توضیح علی اصغر حلبی، تهران، نشر اساطیر.
2
۳- ارسطو (1381) ، اخلاق نیکوماخوس، دورۀ دو جلدی، ترجمه دکتر سید ابوالقاسم پورحسینی، تهران، نشر دانشگاه تهران.
3
بورمان، کارل (1389)، افلاطون، تهران، انتشارات طرح نو.
4
۴-دورانت، ویلیام جیمز(1335)، تاریخ فلسفه غرب،ترجمه عباس زریاب خوبی،تهران، نشرکتابخانه دانش با همکاری فرانکلین.
5
۵- مهاجر نیا، محسن (1380)، اندیشۀ سیاسی مسکویه، چاپ اول، قم،نشر بوستان کتاب قم.
6
۶- حیدری، احمد علی (1391)، هم­ارزی تکامل نهاد اخلاق در فرد و نوع با رجوع به اندیشۀ فروید، تبریز، نشریۀ پژوهش­های فلسفی، دانشگاه تبریز.
7
۷- فروید، زیگموند، (1383آ)، خود و نهاد، ترجمه حسین پاینده، در پل ریکور و ... [و دیگران]، مبانی نظری مدرنیسم (مجموعه مقالات)، ترجمه هاله لاجوردی...[و دیگران]، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ انتشارات.
8
۸- -----------، (1383ب)، ورای اصل لذت، ترجمه یوسف اباذری، در زیگموند فروید و ... [و دیگران]، روانکاوی (1): (مجموعه مقالات) ترجمه حسین پاینده...[و دیگران]، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ انتشارات.
9
۹- . فروید، زیگموند، (1383ج)، پیش درآمدی بر خودشیفتگی، ترجمه حسین پاینده، در زیگموند فروید و ... [و دیگران]، روانکاوی (1) (مجموعه مقالات) ترجمه هاله لاجوردی...[و دیگران]، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ انتشارات.
10
۱۰- فروید، زیگموند، (1383د)، تحقق آرزو، ترجمه مهسا کرم­پور، در زیگموند فروید و ... [و دیگران]، روانکاوی (1) (مجموعه مقالات) ترجمه حسین پاینده...[و دیگران]، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ انتشارات.
11
۱۱- فروید، زیگموند، (1383ه)، رئوس نظریه روانکاوی، ترجمه حسین پاینده، در پل ریکور و ... [و دیگران]، روانکاوی (2) (مجموعه مقالات) ترجمه حسین پاینده...[و دیگران]، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ انتشارات.
12
۱۲- فروید، زیگموند (1389)، تمدن و ملالت­های آن، ترجمۀ محمد مبشری، تهران، نشر ماهی.
13
۱۳- پروین، لورنس ای، جان، اولیور پی (۱۳۸۱ ) ، شخصیت: نظریه و پژوهش، ترجمه محمد جعفر جوادی و پروین کدیور، تهران، نشر آییژ
14
۱۴ – شولتز، دوان(۱۳۹۲)، نظریه های شخصیت، ترجمه یوسف کریمی، فرهاد جمهری، سیامک نقشبندی، تهران، نشر ارسباران
15
ORIGINAL_ARTICLE
مبانی حکمی پیوند دیانت، معنویت و سیاست
چکیده این مقاله در پاسخ به این مسئله مهم که "پیوستگی میان «معنویت» و «سیاست» چرا و چگونه محقق می­شود؟" کوشیده است تا با روش و داده­های مبتنی بر حکمت متعالیه، ابتدا درک درستی از مقوله­های «دین»، «معنویت» و «سیاست» به دست دهد و سپس مبانی حکمی ارتباط آن­ها را بهطور مستدل روشن سازد. نتایج به دست آمده از رهگذر این کوشش حاکی از آن است که دین با هدف «تکامل معنوی انسان» که یک حرکت جوهری آگاهانه است به دنبال آن است که انسان را تا عالی­ترین کمالات وجودی رشد ­دهد و این مهم جز در بستر جامعه و امور سیاسی ممکن نیست. از این منظر هرچند سیاست در حوزه اعتباریات قرار دارد اما با توجه به اینکه کارکرد اصلی اعتباریات این است که واسطه­ی رساندن انسان از نقص به کمال شوند و سیاست نیز متکفّل دستیابی به مصالح عمومی جامعه است، دین به عنوان مجموعه­ برنامه­ها و راهنمایی­های الهی سیاست را در رساندن انسان­ها به کمالات معنوی­شان هدایت می­کند.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_2575_4d43efe26c91c0ee6306afa890d895c1.pdf
2016-12-21
51
68
واژههای کلیدی: معنویت
تکامل معنوی
سیاست
سیاست دینی
حرکت جوهری
اراده آگاهانه
اعتباریات
مسعود
کریمی بیرانوند
masoodvand@chmail.ir
1
دبیر آموزش و پرورش
LEAD_AUTHOR
یحیی
فوزی
yahyafozi@yahoo.com
2
استاد پپژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
زمینه های ابداعات فلسفی ملاصدرا در باب نفس
چکیده صدرالمتالهین در چهارچوب حکمت متعالیه ابداعات و نوآوری های شگرفی را عرضه کرد که مبتنی بر تحول در ساختار و مبانی فلسفی وی است. از جمله این نوآوری ها را می توان در مباحث مربوط به نفس یافت. با تامل در بیانات صدرالمتالهین در این مباحث می توان دریافت که ابدعات و نوآوری های وی مبتنی بر مبانی مهم فلسفی او از جمله «حرکت جوهری» و «تشکیک وجود» است که در راس همه آنها مبنای مهم «اصالت وجود» قرار دارد. لذا اصالت وجود را می توان مبنایی دانست که ملاصدرا بر اساس آن چهارچوب فلسفی جدیدی را ارائه نمود. البته با توجه به این که هر نظریه­ای یک ساختار مرتبط با گذشته و آینده دارد و هیچگاه در خلأ شکل نمی گیرد، ریشه ها و زمینه های این ابداعات را می توان در آثار گذشتگان پیگیری نمود. با توجه به اهمیت این مساله ، این مقاله در صدد است تا زمینه ابداعات صدرا را در آراء حکمای پیشین و در آراء و مبانی اشراقی شیخ شهاب الدین سهروردی تحلیل و بررسی نماید.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_2576_266312385eaf9fbc14d2923e169ffc30.pdf
2016-12-21
69
86
کلید واژه ها : ابداعات ملاصدرا
نفس
اصالت وجود
تشکیک وجود
حرکت جوهری
آراء و مبانی اشراقی
احمدرضا
هنری
honari.ar@gmail.com
1
دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل انتقادی دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی در مسئله اتّحاد عاقل و معقول
ملاصدرا نظر مشائیان در باب روحانیة الحدوث بودن نفس را نمی پذیرد و با اثبات حرکت جوهری، به جسمانی بودن نفس در ابتدای خلقت و حرکت تکاملی آن باور دارد. به عقیده صدرا،آنچه در سیر تکامل جوهری نفس، موجب استکمال آن می گردد، ادراکات نفس است و هر مُدرَک با اتّحاد با مرتبه ای از مراتب نفس، آن را تکامل می بخشد. علّامه طباطبائی مدّعا و برهان صدرالمتالّهین در اثبات این مسئله را نمی پذیرد و خود راه جدیدی را در طرح و اثبات این مسئله پیش می گیرد. از نظر علّامه نفس درادراکات کلّی با جوهر عقلی متّحد می گردد که این اتّحاد از سنخ اتّحاد حقیقت و رقیقت است.در این پژوهش مشخّص می گردد که پذیرش نظر علّامه مبنی بر اتّحاد نفس با جوهرِ عقلی با دشواری های فروانی همراه است و حتی در صورت پذیرش این اتّحاد، به رابطه ی نفس با معقولات و مفاهیم کلّی که مسئله اساسی ملاصدراست، پاسخ داده نمی شود. همچنین تقریرِ دقیق برهان تضایف در این پژوهش، روشن می کند که برخی از انتقادات علامه به این برهان وارد است و تلاش محقّقین و معاصرین در حلّ این اشکالات ناموّفق بوده است.
https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_3062_ff1ed78c3bb4082c6e65bf6f5306e952.pdf
2017-03-10
87
109
اتّحاد عاقل و معقول
معقولِ بالذّات
تجرد علم
برهان تضایف
ملاصدرا
علامه طباطبائی
فاطمه
معین الدینی
fm679730@gmail.com
1
دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
علیرضا
کهنسال
kohansal-a@um.ac.ir
2
دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
سید مرتضی
حسینی شاهرودی
m_shahrudi@yahoo.com
3
استاد دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1404الف). التعلیقات. بیروت: مکتبة الاعلام الاسلامی.
1
_________ (1404 ب). الطبیعیات من کتاب شفا. قم: مکتبة آیت الله مرعشی نجفی.
2
_________ (1387). النّجاة من الغرق فی بحر الضلالات.چاپ سوّم، تهران: دانشگاه تهران.
3
_________(1413). الاشارات و التنبیهات در ذیل شرح الاشارات و التنبیهات، چاپ سوّم، بیروت: نعمان.
4
_________ (1373). برهان شفا. ترجمه ی قوام صفری. تهران: فکر روز.
5
ابن رشد. محمّدبن احمد (1377). تفسیر مابعدالطبیعه. تهران: حکمت.
6
ارسطو (1366). متافیزیک (مابعدالطبیعه). ترجمه شرف الدّین خراسانی. تهران : گفتار.
7
_________ (بی تا). فی النّفس. مقدّمه و تحقیق عبدالرّحمن بدوی. بیروت: دارالقلم.
8
ارشد ریاحی، علی (1383) تحلیل انتقادی ادلّه ی اتّحاد عاقل و معقول. مقالات و بررسی ها (فلسفه و کلام). دانشگاه تهران، پاییز و زمستان1383. دفتر 76. ص 215-197.
9
افلاطون (1384). تیمائوس. در مجموعه آثار فلسفی افلاطون. ترجمه محمد حسن لطفی. تهران : خوارزمی.
10
افلوطین (1413). اثولوجیا. تحقیق عبدالرّحمن بدوی. قم : بیدار.
11
_________ (1366). انئادها ( در دوره آثار افلوطین). چاپ اول، ترجمه محمد حسن لطفی. تهران: خوارزمی.
12
اکبری، رضا (1379). اتّحاد عاقل و معقول از دیدگاهی دیگر. خردنامه صدرا. بنیاد حکمت صدرا. تابستان 1379، شماره 20، ص 89-83.
13
بغدادی، ابوالبرکات (1373). المعتبر فی الحکمة. چاپ دوم، اصفهان: دانشگاه اصفهان،.
14
بهمنیار، ابولحسن (1375). التحصیل. تصحیح و تعلیق مرتضی مطهّری. چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
15
توکّلی محمد هادی، سعیدی مهر محمد (1392الف). نقد و بررسی اشکالات علّامه طباطبایی بر برهان تضایف در اثبات اتّحاد عاقل و معقول. حکمت معاصر. پژوهشگاه علوم انسانی. سال چهارم. شماره سوم. ص 39-23.
16
_________ (1392ب).بررسی برهان علّامه طباطبایی بر اتّحاد عاقل و معقول. حکمت معاصر. سال چهارم. شماره دوم، ص 52- 37.
17
جوادی آملی، عبدالله (1386).رحیق مختوم. چاپ سوم، قم: اسراء.
18
رازی، فخرالدین محمدبن عمر (1404). شرحی الاشارات. چاپ دوم، قم: مکتبة آیت الله مرعشی نجفی.
19
_________ (1411). المباحث المشرقیّة فی العلمِ الالهیات و الطبیعیات. چاپ دوم، قم: بیدار.
20
سبزواری، هادی بن مهدی (1367). شرح منظومه. قم: مصطفوی.
21
___________( 1383)، تعلیقات بر اسفار. در الحکمة المتعالیه فی الاسفار الاربعة العقلیّة . تهران: دارالمعارف الاسلامیة.
22
سهروردی، شهاب الدّین (1375). مجموعه مصنّفات. تصحیح و مقدّمه ی هانری کربن. سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی.چاپ دوم، تهران: موسسه مطالعات تحقیقی و فرهنگی.
23
صدرالمتألّهین، صدرالدّین محمّد ( 1981). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیّة. بیروت. چاپ سوم، دار احیاء التراث.
24
________ (1387 الف) رسالة فی اتّحاد العاقل و العقول. تصحیح، تعلیق و مقدّمه بیوک علیزاده. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
25
________ (1387 ب) سه رساله فلسفی، چاپ سوم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
26
________ (1385). مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتالّهین. تهران: حکمت.
27
همو(1361). عرشیه. تهران: مولی.
28
________ (1360). الشواهد الربوبیّة فی المناهج السلوکیّة. تصحیح و تحقیق سید جلال آشتیانی. مشهد: المرکز الجامعی للنّشر.
29
________ (1363الف). مفاتیح الغیب. مقدّمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران: موسسه تحقیقات فرهنگی.
30
________ (1363 ب). المشاعر، چاپ دوم، تهران: طهوری.
31
________ (1381). المبدأ و المعاد. چاپ اول، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
32
طباطبائی، سید محمد حسین، (1424). نهایة الحکمة. تصحیح و تعلیق زارعی سبزواری. قم: اسلامی.
33
________ (1981). تعلیقات بر الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیّة. بیروت : دار احیاء التراث.
34
عبودیّت، عبدالرسول (1387). درآمدی به نظام حکمت صدرایی. چاپ دوم، تهران: سمت.
35
علیزاده بیوک (1380). نگاهی به پیشینه ی نظریّه اتّحاد عاقل و معقول. متین. پژوهشکده امام خمینی. شماره 11 . ص 126- 109.
36
رفیعی قزوینی، سید ابولحسن (1362). اتّحاد عاقل به معقول. مقدّمه و تعلیقه علامه حسن زاده آملی. تهران : مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
37
قمی، عباس بن محمدرضا ( شیخ عباس). (1416) سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار مع تطبیق النّصوص الواردة فیها علی بحارالانوار. 2 جلدی.قم: دار الاسوة.
38
مصطفوی، زهرا (1383). مقایسه ی نگرش صدرالمتألّهین و ابن سینا در مسئله اتّحاد عاقل و معقول. خردنامه صدرا، شماره 36 ، ص 37-27.
39
مطهّری، مرتضی (1369). مقالات فلسفی. چاپ اول، تهران: حکمت.
40
___________(1389). مجموعه آثار شهید مطهّری. تهران : صدرا.
41
یزدی، محمّد تقی مصباح (1405). تعلیقه علی نهایة الحکمة. قم : در راه حق.
42