675648c2785e9a3
حکمت معاصر
فلسفه
تحلیلِ انتقادیِ براهینِ هفت‌گانه‌‎ی ابن‌سینا در ردّ این‌همانیِ نفس و مِزاج

کرامت ورزدار؛ فاطمه سادات کتابچی

دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1402، ، صفحه 111-137

https://doi.org/10.30465/cw.2024.47587.2027

چکیده
  مسئله‌ی اساسیِ این پژوهش، بررسی و تحلیلِ انتقادیِ براهینِ هفت‌گانه‌ی ابن‌سینا در ردّ این‌همانیِ «نفس» و «مِزاج» و هدف از آن، نشان دادنِ ناتوانیِ این براهین در ردّ اینهمانی مزاج و نفسِ گیاهی و همچنین ناتمامیّتِ چهار برهان از این براهین است. ابن‌سینا در آثارِ خود، هفت برهان در اثباتِ ناایهنمانیِ مزاج و نفس اقامه کرده‌است. ...  بیشتر

فلسفه
نقد حصرانگاری معرفت شناسانه از «انسان معلّق در فضا» در پرتو فهم مبانی ابن سینا

علی اصغر جعفری ولنی

دوره 14، شماره 1 ، اردیبهشت 1402، ، صفحه 119-145

https://doi.org/10.30465/cw.2023.39935.1871

چکیده
  مسأله: «انسان معلق در فضا» از نگاه ابن‌سینا برای اثبات وجود نفس، تجرد آن و مغایرت نفس با بدن طراحی شده است و حیث وجودی دارد؛ هر چند بسیاری پس از ابن‌سینا، این طرح را در حیث معرفتی به‌کار برده و آن را چنین تفسیر کرده‌اند: انسان معلق در فضای ابن‌سینا «علاوه بر اینکه هست، می‌داند که هست». به‌نظر می‌رسد چنین برداشتی با مبانی ...  بیشتر

چگونگی تکوین و حیات جنینی انسان ازدیدگاه ابن‌سینا، صدرالمتالهین وسدلر

سپیده رضی

دوره 12، شماره 2 ، آذر 1400، ، صفحه 87-114

https://doi.org/10.30465/cw.2021.7270

چکیده
  یکى از مهم­ترین مسائل انسان­شناسى، چگونگی ارتباط ساحت­هاى وجود انسان، یعنى نفس و بدن اوست. فیلسوفان بسیاری از حکمای یونان باستان تا فلاسفه­ی عصر حاضر به این مساله پرداخته­اند. محور اصلی این پژوهش، چگونگی تکوین انسان از بدو حضور در عالم ماده است. این مساله از دیدگاه فلسفی ابن سینا و صدرالمتالهین و مقایسه آن با نظریات جنین شناسی ...  بیشتر

بررسی تقسیم رزق و روزی انسانها «براساس حکمت سینوی و با محوریت رسالة فی الأرزاق»

فاطمه سلیمانی دره باغی

دوره 12، شماره 2 ، آذر 1400، ، صفحه 159-188

https://doi.org/10.30465/cw.2021.7269

چکیده
  خداوند متعال که خالق و ربّ انسان‌هاست، تأمین نیازهای اولیه و اساسی آن‌ها را عهده‌دار گردیده و در قرآن کریم، تضمین روزی‌ها را وعده داده است. این وعده الهی سبب شده تا برخی آن را حقّ واجبی از جانب خود به عهده خداوند دانسته و توقّع اعطاء آن را به نحو احسن و کامل داشته باشند. از این رو با مشاهده تفاوت رزق‌ها، عدل الهی را زیر سؤال می برند؛ ...  بیشتر

محاکات در نقّاشی از دیدگاه ابن‌سینا

هادی ربیعی؛ میترا غفاری

دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1397، ، صفحه 63-78

https://doi.org/10.30465/cw.2018.3273

چکیده
  مفهوم «محاکات» مفهومی محوری در تصور ابن‌سینا در باب هنر دانسته می‌شود. حال این پرسش مطرح می‌شود که اگر ابن‌سینا نقّاشی را نیز نوعی محاکات می‌داند، چه ویژگی‌هایی برای این محاکات قائل است؟ در مقاله حاضر سعی‌شده تا با بررسی سخنان پراکنده ابن‌سینا دربارة نقّاشی به این پرسش پاسخ داده شود. در این مطالعه دیدگاه‌های زیبایی‌شناختی ...  بیشتر

مقایسه دیدگاه تفتازانی و ابن‌سینا در مبحث وجود ذهنی

قدسیه حبیبی؛ سعید انواری؛ سیدصدرالدین طاهری

دوره 8، شماره 2 ، شهریور 1396، ، صفحه 1-21

https://doi.org/10.30465/cw.2017.2740

چکیده
  نظریات مختلفی درباره‌‌ نحوه‌‌ ارتباط صورت‌های ذهنی با اشیای خارجی ارائه شده است که از این میان می‌توان به دو نظریه‌‌ عینیت ماهوی و قول به شبح اشاره کرد. اکثر محققان، ابن‌سینا را قائل به عینیت ماهوی و تفتازانی را ملتزم به دیدگاه شبح دانسته‌اند. در مقاله‌‌ حاضر نخست نظرات ابن‌سینا و تفتازانی با یکدیگر مقایسه شده است و نشان داده ...  بیشتر

وامداری سهروردی به ابن‌سینا در منطق تعریف

مهدی عظیمی

دوره 8، شماره 2 ، شهریور 1396، ، صفحه 73-86

https://doi.org/10.30465/cw.2017.2741

چکیده
  آیا نقدهای سهروردی بر نظریۀ مشائیِ تعریف، و تأسیس نظریۀ اشراقیِ تعریف به دست او، یک واگرایی تند و تیز از منطق تعریف ابن‌سیناست؟ پاسخ ضیائی و والبریج مثبت است؛ پاسخ این جستار، اما، منفی‌ست. سهروردی در حکمة الإشراق سه نقد اساسی بر نظریۀ حدّ تامّ دارد، که برخی از آن‌ها به حد ناقص و رسم نیز قابل تعمیم است: (1) مغایرت با کاربرد متعارف زبان؛ ...  بیشتر

«قِدَم و وحدت نفس»ازمنظر حکیم محمدصادق اردستانی

محمّد قمی؛ محمدجواد اسماعیلی

دوره 8، شماره 1 ، اردیبهشت 1396، ، صفحه 1-27

https://doi.org/10.30465/cw.2017.2718

چکیده
  ابن‌سینا نفس را «روحانیة الحدوث و البقاء» و ملاصدرا آن را «جسمانیة الحدوث و روحانیة البقاء» می‌داند.ملامحمدصادق اردستانی در الحکمة الصادقیة معتقد است که حدوث نفس نه با تجرد آن سازگار است و نه با بقایآن. وی به قدم و وحدت نفس قائل شده است. ازدیدگاه ابن‌سینا و حکمای دیگر، قول به «قدم و وحدت نفس» با دو محذور اساسی مواجه ...  بیشتر

فارابی و مساوقت تشخّص و وجود: بازتأمّلی در اِسناد ملّاصدرا

امیرحسین پورنامدار سرچشمه؛ مهدی عظیمی

دوره 7، شماره 3 ، آذر 1395، ، صفحه 61-80

چکیده
  تقریباً قاطبة فلاسفة اسلامی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به مسئلة «تشخّص» پرداخته و پاسخ‌هایی را ارائه داشته‌اند و ازین رو، سرگذشت این بحث به طور کلّی در سنّت فلسفی اسلام قابل مطالعة جدّی و تدقیقات همه‌جانبه است، امّا در اینجا قصد ما پرداختن به جنبه‌ای از نقش فارابی در تطوّر و تکامل این سیر تاریخی است، تا از این طریق پرتوهایی ...  بیشتر

بررسی ارتباط تعبیر خواب و تأویل آیات بر مبنای دیدگاه ابن‌سینا و شیخ اشراق

سعید انواری؛ فاطمه اسمعیلی اردکانی

دوره 7، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 1-17

چکیده
    چکیده ابن­سینا و پس از وی شیخ اشراق به رابطة میان تاویل و تعبیر اشاره کرده­اند و معتقدند که گاهی نفس در بیان حقیقتی معنوی که در خواب یا کشف و شهود مشاهده کرده است، آن را به مشابه یا ضد آن تغییر می­دهد که در این صورت نیازمند تفسیر باطنی هستیم. این تفسیر باطنی در صورتی که در مورد کشف و شهود و الهاماتی باشد که در بیداری دریافت شده‌اند، ...  بیشتر

اهداف و روش‌های تربیت سینوی مبتنی بر فرایند ادراک

کمال نصرتی هشی؛ رضا علی نوروزی؛ زهره متقی؛ مهرنوش امینی

دوره 6، شماره 2 ، تیر 1394، ، صفحه 75-100

چکیده
  هدف اصلی این پژوهش، که با رویکرد کیفی و با روش توصیفی ـ استنتاجی صورت گرفته است، این است که مبانی ادراک و اقسام آن از منظر ابن‌سینا و پیامدهای تربیتی آن را بازشناسی کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در فلسفة ابن‌سینا نفس جایگاه والایی دارد و مبنای ادراک شناخته می‌شود. همچنین، بعد از بحث در باب ادراک و تعریف و معرفی انواع و مراتب ...  بیشتر

مقایسة مبانی و راه‌حل‌های ابن‌سینا و ملاصدرا برای نفی تناسخ

فروغ رحیم‌پور

دوره 5، شماره 3 ، آذر 1393، ، صفحه 25-41

چکیده
  تناسخ که در‌ اصطلاح رایج فلسفی به معنی انتقال نفس از بدن خود به بدن مادی دیگر در همین دنیا و پس از مرگ افراد است قاطعانه از سوی ابن‌سینا و ملاصدرا با برهان عقلی رد شده است؛ هر یک از این دو فیلسوف بزرگ با تکیه بر مبانی خود، رابطة ویژة نفس انسان با بدن وی را نشان می‌دهند و با استناد به آن، تعلق نفس به بدن/ بدن‌های دیگر را نفی می‌کنند. استدلال‌های ...  بیشتر

روح بخاری در فلسفۀ اسلامی و در حکمت معاصر

محمد میری

دوره 5، شماره 3 ، آذر 1393، ، صفحه 81-99

چکیده
  بخار برآمده از قسمت‌های لطیف اخلاط موجود در بدن را روح بخاری می‌گویند. روح بخاری، لطیف‌ترین جزء بدن جسمانی به‌شمار می‌آید و نقش واسطه‌گری میان نفس مجرد و بدن مادی را به عهده دارد. ابن‌سینا در تبیین روح بخاری و مباحث مربوط به آن، توضیحات مبسوطی دارد که پس از وی این توضیحات در کلمات شیخ اشراق و ملاصدرا نیز قابل پی‌گیری است. روح بخاری ...  بیشتر