675648c2785e9a3
حکمت معاصر
فلسفه
نقد حصرانگاری معرفت شناسانه از «انسان معلّق در فضا» در پرتو فهم مبانی ابن سینا

علی اصغر جعفری ولنی

دوره 14، شماره 1 ، اردیبهشت 1402، ، صفحه 119-145

https://doi.org/10.30465/cw.2023.39935.1871

چکیده
  مسأله: «انسان معلق در فضا» از نگاه ابن‌سینا برای اثبات وجود نفس، تجرد آن و مغایرت نفس با بدن طراحی شده است و حیث وجودی دارد؛ هر چند بسیاری پس از ابن‌سینا، این طرح را در حیث معرفتی به‌کار برده و آن را چنین تفسیر کرده‌اند: انسان معلق در فضای ابن‌سینا «علاوه بر اینکه هست، می‌داند که هست». به‌نظر می‌رسد چنین برداشتی با مبانی ...  بیشتر

گسترة علم حضوری و کاربست آن در تبیین ادراکات حقیقی و اعتباری در اندیشة علامه طباطبایی

مصطفی مومنی؛ محمد جواد اخگری؛ یاسر سالاری

دوره 14، شماره 1 ، اردیبهشت 1402، ، صفحه 147-171

https://doi.org/10.30465/cw.2023.43223.1948

چکیده
                          علامه طباطبایی بر طبق مبانی حکمت صدرایی علم حضوری را امری وجودی و مجرد از مادّه می داند که در آن، عالِم با واقعیّت خودْ، معلوم را می یابد. یکی از مباحثی که علامه به تفصیل مطرح نموده است، بحث از اعتباریات یا ادراکات اعتباری است. باید دانست که بین دیدگاه وی در علم ...  بیشتر

فلسفه
بازخوانی نظریۀ «علم اشراقی حضوری» در فرایند ابصار از نظر سهروردی

مریم طهماسبی؛ سید عباس ذهبی؛ احمد بهشتی

دوره 13، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 141-164

https://doi.org/10.30465/cw.2023.42174.1919

چکیده
  شهاب الدین سهروردی (587-549) فیلسوف اشراقی در تبیین آراء معرفتی خود دیدگاه جدیدی مشهور به «اضافۀ اشراقیه» را طرح کرده است و‌ از این رهگذر حصول بسیاری از ادراکات از جمله ابصار را به علم اشراقی حضوری می‌داند. پژوهش حاضر از منظری متفاوت به بازخوانی علم حضوری اشراقی وی در مرتبۀ ابصار می‌پردازد و مسئله: ماهیت علم حضوری در فرایند ابصار ...  بیشتر

علم حضوری موثر در ادراک حسی و لوازم معرفت‌شناختی آن از دیدگاه حکمت متعالیه

سیدمحمدحسین نقیبی؛ عبدالله نصری

دوره 10، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 249-269

https://doi.org/10.30465/cw.2020.4603

چکیده
  هنگام ادراک حسی دو مرحله اتفاق می­افتد، یکی تاثیرپذیری عضو حسی و دیگری ادراکِ نفس است مرحله اول مادی و مرحله دوم مجرد است. براساس اتحاد نفس و بدن، نفس به تأثراتِ مادی که در اعضای حسی واقع می­شود علم دارد و این علم، از سنخِ علم حضوری است برخی از شارحین حکمت متعالیه همچون علامه طباطبائی و شهید مطهری به این دیدگاه گرایش دارند از لوازم ...  بیشتر

تبیین و نقد هرمنوتیک اشتراوس در زمینه تفسیر اندیشه‌های فلسفی اسلامی

آریا یونسی؛ حسین کلباسی؛ قاسم پورحسن

دوره 10، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 227-249

https://doi.org/10.30465/cw.2019.4212

چکیده
  لئو اشتراوس با تقلیل ذات جامعه به عقیده و ذات فلسفه به دانش، و رسم تضادی میان عقیده/دانش به این نتیجه رسید که فیلسوفان اغلب مجبور بوده‌اند به پوشیده‌نویسی و نوشتن بین سطور روی بیاورند. در نوشته‌های افلاطون، فارابی، ابن سینا، سهروردی و دیگر فلاسفه بزرگ می‌توان مویداتی برای لزوم پوشیده‌نویسی باشد. با این حال، چند نقد بر این نظریه ...  بیشتر

چیستی درد از دیدگاه ابن سینا

محمد سعیدی مهر

دوره 8، شماره 2 ، شهریور 1396، ، صفحه 39-53

https://doi.org/10.30465/cw.2017.2785

چکیده
  فیلسوفان از گذشته تا کنون کوشیده اند با رویکردی فلسفی پرده از زوایای پنهان پدیده ای که آن را «درد» می نامیم، بردارند. یکی از پرسش‌های اساسی و مقدماتی در این زمینه، پرسش از چیستی (ماهیت) درد است. ابن سینا به مسئله چیستی درد پرداخته است. در نظر ابن سینا مفهوم درد مفهومی بدیهی نیست و از این رو، می توان - بلکه باید- آن را تعریف کرد. وی ...  بیشتر

نقد و بررسی اشکالات استاد مصباح به دو برهان صدرالمتألهین در اثبات اتحاد عالم و معلوم

محمدهادی توکلی

دوره 6، شماره 1 ، اردیبهشت 1394، ، صفحه 25-39

چکیده
  قدمت نظریة اتحاد عاقل و معقول به یونان باز می‌گردد و در آثار ارسطو و شاگردانش و نیز نو افلاطونیان به‌روشنی از آن یاد شده است، اما صدرالمتألهین این بحث را به کمال شکوفایی خود رساند؛ وی در اثبات اتحاد عاقل و معقول از دو برهان مدد می‌گیرد: در یکی از تحلیل وجود معلوم و در دیگری از طریق تحلیل وجود عالم سعی می‌کند مطلوب خویش را اثبات کند، ...  بیشتر

نقد و بررسی اشکالات علامه طباطبایی بر برهان تضایف در اثبات اتحاد عاقل و معقول

محمدهادی توکلی؛ محمد سعیدی‌مهر

دوره 4، شماره 3 ، آذر 1392، ، صفحه 23-39

چکیده
  برهان تضایف یکی از مهم‌ترین براهینی است که ملاصدرا برای اثبات اتحاد میان عاقل و معقول اقامه کرده است. این برهان پس از ملاصدرا مورد مناقشة فراوانی قرار گرفت؛ برخی از حکما آن را پذیرفتند و برخی دیگر به چالش کشیدند. مرحوم علامه طباطبایی از آن دسته حکمایی است که برهان مذکور را تام ندانسته و بر آن اشکالات متعددی وارد کرده است و خود در بدایة ...  بیشتر

بررسی برهان علامه طباطبایی بر اتحاد عاقل و معقول

محمدهادی توکلی؛ محمد سعیدی‌مهر

دوره 4، شماره 2 ، شهریور 1392، ، صفحه 37-52

چکیده
  اثبات نظریۀ اتحاد عاقل و معقول و پاسخ به ایرادات ابن سینا بر این مسئله، از جمله ابتکارات و نوآوری‌های فلسفی صدرالمتألهین به‌شمار می‌رود. علامه طباطبایی با وجود انتقاداتی که بر یکی از براهین صدرالمتألهین دارد، خود اتحاد عاقل و معقول را می‌پذیرد و برای اثبات آن روش جدیدی را به‌کار می‌گیرد. در این مقاله علاوه‌بر بررسی ...  بیشتر